Το Ισραήλ έχει κατεδαφίσει χιλιάδες κτίρια σε ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας από τη στιγμή που αποσύρθηκε από την εκεχειρία με τη Χαμάς τον Μάρτιο, με ολόκληρες πόλεις και προάστια - κάποτε σπίτια δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων - να ισοπεδώνονται τις τελευταίες εβδομάδες.
Δορυφορικές εικόνες δείχνουν εκτεταμένες καταστροφές σε περιοχές που, σύμφωνα με τη στρατιωτική διοίκηση του Ισραήλ, βρίσκονται υπό «επιχειρησιακό έλεγχο».
Μεγάλες εκτάσεις έχουν κατεδαφιστεί προγραμματισμένα, τόσο σε ήδη πληγείσες κατασκευές όσο και σε κτίρια που φαίνονταν σε μεγάλο βαθμό άθικτα.
Πλάνα - την αυθεντικότητα των οποίων επαλήθευσε το BBC - καταγράφουν εκρήξεις που σηκώνουν σύννεφα σκόνης και συντριμμιών, καθώς ισραηλινές δυνάμεις πραγματοποιούν ελεγχόμενες κατεδαφίσεις σε πολυκατοικίες, σχολεία και άλλες υποδομές.
Πολλοί νομικοί εμπειρογνώμονες δήλωσαν στο BBC Verify ότι το Ισραήλ ενδέχεται να έχει διαπράξει εγκλήματα πολέμου βάσει της Τέταρτης Σύμβασης της Γενεύης, η οποία απαγορεύει την καταστροφή υποδομών από δύναμη κατοχής, παρά μόνο υπό συγκεκριμένες και εξαιρετικές συνθήκες.
Ένας εκπρόσωπος των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων (IDF) δήλωσε ότι ενεργούν σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο· ότι η Χαμάς κρύβει «στρατιωτικά περιουσιακά στοιχεία» σε περιοχές με αμάχους και ότι η «καταστροφή περιουσίας εκτελείται μόνο όταν απαιτείται επιτακτική στρατιωτική ανάγκη».
Γάζα: Η καταστροφή στη Ράφα
Η έκταση της καταστροφής είναι εμφανής στη Ράφα, κοντά στα σύνορα με την Αίγυπτο.
Τις τελευταίες εβδομάδες, ισραηλινές δυνάμεις και εργολάβοι έχουν ισοπεδώσει μεγάλες εκτάσεις της πόλης. Ελεγχόμενες εκρήξεις, εκσκαφείς και μπουλντόζες έχουν εξαφανίσει ολόκληρες γειτονιές.
Τον Ιούλιο, ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας, Ισραήλ Κατζ, παρουσίασε σχέδιο για τη δημιουργία μιας λεγόμενης «ανθρωπιστικής πόλης» πάνω στα ερείπια της Ράφα, όπου θα περιοριστούν αρχικά 600.000 Παλαιστίνιοι.
Το σχέδιο έχει καταδικαστεί ευρέως. Ο πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, Εχούντ Ολμέρτ, δήλωσε στο BBC ότι η πρόταση θα «ερμηνευθεί ως παρόμοια με στρατόπεδο συγκέντρωσης».
Το Ισραήλ δηλώνει ότι διατηρεί «επιχειρησιακό έλεγχο» σε μεγάλες περιοχές της Γάζας, οι οποίες πλέον είναι στρατιωτικοποιημένες ή έχουν λάβει εντολές εκκένωσης.
Το BBC Verify έχει εντοπίσει πλάνα κατεδάφισης υποδομών σε 40 τοποθεσίες από το τέλος της εκεχειρίας, τον Μάρτιο.
Σε βίντεο εμφανίζονται σχολεία -όπως αυτό στο Τελ αλ-Σουλτάν- να ισοπεδώνονται, μαζί με κατοικίες και δημοτικά κτίρια.
Το Τελ αλ-Σουλτάν υπήρξε μία από τις πιο ζωντανές γειτονιές της Ράφα. Οι πυκνοκατοικημένοι δρόμοι της φιλοξενούσαν το μοναδικό εξειδικευμένο μαιευτήριο της πόλης και ένα κέντρο φροντίδας για ορφανά και εγκαταλελειμμένα παιδιά.
Δορυφορικές εικόνες έδειξαν ότι μεγάλο μέρος της περιοχής είχε ήδη υποστεί σοβαρές ζημιές από βομβαρδισμούς και πυρά πυροβολικού, ωστόσο δεκάδες κτίρια είχαν αντέξει την επίθεση.
Όμως, έως τις 13 Ιουλίου, η καταστροφή είχε κλιμακωθεί, με ακόμη και τα ερείπια των κτιρίων να παρασύρονται και ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα να κατεδαφίζονται. Το νοσοκομείο είναι ένα από τα ελάχιστα κτίρια που έχουν απομείνει όρθια.
Κατεδαφίσεις καταγράφονται επίσης στη γειτονική σαουδαραβική συνοικία, όπου βρίσκονταν το μεγαλύτερο τζαμί της πόλης και αρκετά σχολεία.
Σε ένα επαληθευμένο βίντεο, φαίνεται ένα τανκ να κινείται σε δρόμο της Ράφα, ενώ ένας εκσκαφέας εργάζεται στην άκρη του.
Γάζα: Κατεδαφίσεις και στην ενδοχώρα
Οι ισραηλινές κατεδαφίσεις συνεχίζονται και σε άλλες περιοχές της Γάζας, λιγότερο πληγείσες από προηγούμενους βομβαρδισμούς.
Η αγροτική πόλη Χουζάα, περίπου 1,5 χλμ. από τα ισραηλινά σύνορα, είχε πριν τον πόλεμο πληθυσμό 11.000 κατοίκων και ήταν γνωστή για τις εύφορες γεωργικές της εκτάσεις, όπου καλλιεργούνταν ντομάτες, σιτάρι και ελιές.
Δορυφορικές εικόνες του Μαΐου έδειχναν ότι πολλά κτίρια της πόλης ήταν ακόμη όρθια.
Ωστόσο, μέχρι τα μέσα Ιουνίου, η Χουζάα είχε σε μεγάλο βαθμό ισοπεδωθεί από τις ισραηλινές δυνάμεις.
Ο ισραηλινός στρατός ανέφερε ότι κατεδάφισε 1.200 κτίρια στη Χουζάα, τα οποία - όπως ισχυρίστηκε - αποτελούσαν μέρος «τρομοκρατικών υποδομών» της Χαμάς.
Παρόμοια είναι η εικόνα και στην κοντινή Αμπάσαν αλ-Καμπίρα, όπου διέμεναν περίπου 27.000 άνθρωποι. Φωτογραφίες της 31ης Μαΐου και της 8ης Ιουλίου δείχνουν ότι μέσα σε μόλις 38 ημέρες μια τεράστια περιοχή ισοπεδώθηκε.
Το Ισραήλ έχει διαμορφώσει εκτεταμένες «ζώνες ασφαλείας» και διαδρόμους που χωρίζουν τμήματα της Γάζας, καταστρέφοντας μεγάλο αριθμό κτιρίων κατά μήκος τους. Ο πιο πρόσφατος διάδρομος χωρίζει τη δυτική από την ανατολική Χαν Γιουνίς, περιλαμβάνοντας τις Χουζάα και Αμπάσαν αλ-Καμπίρα.
Αναλυτές σημειώνουν ότι το Ισραήλ επιχειρεί να δημιουργήσει βαθιές «ζώνες ασφαλείας» καταστρέφοντας κτίρια κοντά στα σύνορα. Ωστόσο, ορισμένες από τις πρόσφατα ισοπεδωμένες περιοχές βρίσκονται βαθιά στο εσωτερικό της Γάζας.
Στον αγροτικό οικισμό Qizan Abu Rashwan, περίπου 7 χλμ. από τα σύνορα, σχεδόν κάθε όρθια κατασκευή έχει κατεδαφιστεί από τις 17 Μαΐου. Ένα επαληθευμένο βίντεο καταγράφει ελεγχόμενη έκρηξη που ισοπέδωσε ένα σύμπλεγμα πολυκατοικιών.
Το BBC Verify παρουσίασε στον IDF λίστα περιοχών όπου τεκμηριώθηκαν κατεδαφίσεις, ζητώντας συγκεκριμένες στρατιωτικές αιτιολογήσεις. Δεν δόθηκε απάντηση. «Όπως έχει τεκμηριωθεί ευρέως, η Χαμάς και άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις κρύβουν στρατιωτικά περιουσιακά στοιχεία σε πυκνοκατοικημένες περιοχές πολιτών», δήλωσε εκπρόσωπος του IDF. «Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις εντοπίζουν και καταστρέφουν τρομοκρατικές υποδομές που βρίσκονται, μεταξύ άλλων, μέσα σε κτίρια σε αυτές τις περιοχές».
Γάζα: Νομικές και ανθρωπιστικές αντιδράσεις
Πολλοί δικηγόροι ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μίλησαν στο BBC Verify υπογράμμισαν ότι η εκστρατεία ενδέχεται να συνιστά εγκλήματα πολέμου.
Ο Eitan Diamond, ανώτερος νομικός εμπειρογνώμονας του Διεθνούς Κέντρου Ανθρωπιστικού Δικαίου Diakonia στην Ιερουσαλήμ, ανέφερε ότι υπάρχει μικρή βάση για τέτοιες κατεδαφίσεις υπό τη Σύμβαση της Γενεύης, η οποία προστατεύει αμάχους σε καιρό πολέμου.
«Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τέτοια ελεγχόμενη καταστροφή περιουσίας πολιτών κατά τη διάρκεια σύρραξης, εκτός από εξαιρετικές συνθήκες απόλυτης στρατιωτικής αναγκαιότητας», δήλωσε.
«Η καταστροφή περιουσίας λόγω υποθέσεων ή υποψιών για μελλοντική στρατιωτική χρήση - όπως η πιθανότητα να χρησιμοποιηθεί για επιθέσεις - δεν εμπίπτει στην εξαίρεση αυτή».
Η καθηγήτρια Janina Dill, συνδιευθύντρια του Ινστιτούτου Ηθικής, Δικαίου και Ένοπλων Συγκρούσεων της Οξφόρδης, υποστήριξε ότι μια δύναμη κατοχής οφείλει να διοικεί προς όφελος του πληθυσμού, κάτι που «είναι ασυμβίβαστο με μια στρατιωτική τακτική που καθιστά την περιοχή ακατοίκητη».
Ορισμένοι αναλυτές επιχειρούν να δικαιολογήσουν τις κατεδαφίσεις. Πολλά από τα κτίρια που κατεδάφισε ο IDF ήταν ήδη ερείπια από προηγούμενους βομβαρδισμούς, δήλωσε ο καθηγητής Eitan Shamir, διευθυντής του Κέντρου Στρατηγικών Μελετών BESA και πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Στρατηγικών Υποθέσεων. Τα χαρακτήρισε επικίνδυνα για την επιστροφή αμάχων, ιδίως «κατά τη διάρκεια των χειμερινών βροχών».
Αναφέρθηκε επίσης σε τακτικές παραμέτρους: «Η περιοχή είναι ζώνη μάχης», είπε. «Ακόμα και αν ένα κτίριο έχει εκκενωθεί, οι τρομοκράτες συχνά επιστρέφουν για να τοποθετήσουν βόμβες ή να το χρησιμοποιήσουν ως καταφύγιο».
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο ρυθμός των κατεδαφίσεων επιβραδύνεται. Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν την περασμένη εβδομάδα ότι ο IDF έλαβε δεκάδες μπουλντόζες D9 από τις ΗΠΑ, παρά την προηγούμενη αναστολή υπό την κυβέρνηση Μπάιντεν.
Το BBC Verify εντόπισε δεκάδες αγγελίες σε ισραηλινές ομάδες του Facebook για εργολάβους κατεδαφίσεων στη Γάζα. Οι περισσότερες αναρτήσεις έγιναν από στρατολόγους τον Μάιο. Πολλές διαφημίσεις αναφέρουν συγκεκριμένες περιοχές για εργασία, όπως «ο Διάδρομος της Φιλαδέλφειας» και «ο Άξονας Morag» - και οι δύο υπό ισραηλινό έλεγχο.
Όταν το BBC Verify επικοινώνησε με έναν εργολάβο για σχόλιο, εκείνος απάντησε: «Πήγαινε [βρισιά] εσύ, εσύ και η Γάζα».
Ο νομικός αναλυτής Adil Haque από τη Νομική Σχολή Rutgers εκτιμά ότι οι κατεδαφίσεις στοχεύουν στη δημιουργία «ζώνης ασφαλείας» που το Ισραήλ θα μπορεί να ελέγχει μόνιμα.
Άλλοι αναλυτές θεωρούν ότι οι κατεδαφίσεις μπορεί να προετοιμάζουν το έδαφος για την κατασκευή της λεγόμενης «ανθρωπιστικής πόλης» στη Ράφα. Ο Efraim Inbar, πρόεδρος του Ινστιτούτου Στρατηγικής και Ασφάλειας της Ιερουσαλήμ, υποστήριξε ότι στόχος είναι να ενισχυθεί η επιθυμία των Παλαιστινίων να εγκαταλείψουν εντελώς τη Γάζα.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου φέρεται να είπε σε συνάντηση με βουλευτές, σύμφωνα με διαρροές στα ισραηλινά μέσα, ότι ο IDF «καταστρέφει ολοένα και περισσότερα σπίτια», αφήνοντας τους Παλαιστίνιους «χωρίς πού να επιστρέψουν».
Για τους κατοίκους της Γάζας, η καταστροφή είναι προσωπική.
Ο Moataz Yousef Ahmed Al-Absi, από το Τελ αλ-Σουλτάν, δήλωσε ότι το σπίτι του καταστράφηκε: «Είχα μετακομίσει στο σπίτι μου μόλις ένα χρόνο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος και ήμουν απίστευτα χαρούμενος με αυτό, διατηρώντας μεγάλες ελπίδες για το μέλλον μου. Τώρα, έχει καταστραφεί ολοσχερώς».
«Αφού έχασα τα πάντα, δεν έχω πλέον σπίτι ή καταφύγιο».
Με πληροφορίες από BBC
