«H ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΣΑΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ, είτε με στολή είτε με οποιοδήποτε διακριτικό στοιχείο που την υποδηλώνει, δεν έχει ακόμη χώρο στο Φεστιβάλ Υπερηφάνειας Αθήνας». Αυτή ήταν, συνοπτικά, η απάντηση του Athens Pride στο αίτημα της European LGBT Police Association (EGPA) για συμμετοχή στην παρέλαση-πορεία της 17ης Ιουνίου με χαιρετισμό, περίπτερο και δικό της μπλοκ, αίτημα που προκάλεσε πολλές αντιδράσεις στο εσωτερικό της κοινότητας και μεγάλο πονοκέφαλο στην Επιτροπή και την πολιτική της ομάδα που, όσο θετικά διακείμενες κι αν υποθέσουμε ότι μπορεί να ήταν αρχικά, όπως υποστηρίζουν κάποιοι, σαφώς και δεν θα ρίσκαραν να «ναρκοθετηθεί» η φετινή διοργάνωση και να βρεθούν επίσης στο στόχαστρο.
Γι’ αυτό και το Athens Pride ευχαρίστησε μεν την EGPA για τη «διάθεση στήριξης», ευχόμενο κάθε επιτυχία στο συνέδριό της (Τεχνόπολη, 16-17/6), επικαλούμενο όμως «τις πολύπαθες σχέσεις της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας με την αστυνομία, αλλά και τις πρόσφατες δραματικές εξελίξεις στην υπόθεση της δολοφονίας του ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου» αρνήθηκε συμμετοχή στις εκδηλώσεις του.
Είναι πράγματι πολύπαθες οι σχέσεις ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας με την αστυνομία και στην Ελλάδα και διεθνώς, κι αυτό δεν αφορά μόνο κάποιο μακρινό παρελθόν που οι μεγαλύτεροι ηλικιακά θυμόμαστε πολύ καλά.
Ο αυταρχισμός, ο ρατσισμός, η ομοφοβία και ο σεξισμός παραμένουν ενδημικά φαινόμενα στην ΕΛ.ΑΣ. και οι καταγγελίες για προσβλητικές και κακοποιητικές συμπεριφορές εκ μέρους αστυνομικών οργάνων κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων δεν σπανίζουν. Δεν έχουν καν καταργηθεί οι αστυνομικές παρενοχλήσεις σε υπαίθριους χώρους γνωριμιών, απλώς αποφεύγονται πλέον οι προσαγωγές με πρόσχημα την εξακρίβωση στοιχείων, που σε παλιότερες εποχές σήμαινε ξημέρωμα στο κρατητήριο συνοδεία λεκτικής, καμιά φορά και σωματικής βίας. Ούτε βέβαια οι περιοδικές «επιχειρήσεις αρετής» κατά τρανς σεξεργατριών που γίνονται κυρίως για εισπρακτικούς λόγους και επίδειξη «έργου», απλώς πια δεν τις σαπίζουν στο ξύλο, που κι αυτό δεν είναι πάντα εγγυημένο.
Το θέμα καταρχήν δεν είναι να έχουμε και «καλούς» αστυνομικούς» –πάντα υπήρχαν και τέτοιοι–, είναι η ίδια η ΕΛ.ΑΣ. να απολογηθεί δημόσια για την έως τώρα στάση της, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της, όπως έπραξε το 2019 η Μητροπολιτική Αστυνομία της Νέας Υόρκης αναφορικά με την εξέγερση του Stonewall τον Ιούνιο του 1969, η οποία σηματοδότησε και τη δημιουργία του σύγχρονου ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος.
Το ίδιο το ΛΟΑΤΚΙ+ κίνημα στην Ελλάδα φούντωσε ξανά μετά την αστυνομική έφοδο στο κλαμπ Spices στο Γκάζι το 2003 με –εντελώς ανυπόστατο, όπως αποδείχθηκε– πρόσχημα την καταπολέμηση της παιδοφιλίας και της παιδικής πορνογραφίας, που είχε συνέπεια την αυτοκτονία ενός εκ των συλληφθέντων μέσα στο κελί του.
Αλλά το χειρότερο ίσως από όλα, πράγμα που αποδεικνύει πόσο άκυρο ήταν το αίτημα συμμετοχής ένστολων αστυνομικών στο Pride σε αυτήν ειδικά τη χρονική στιγμή, ήταν η με πολλά ερωτηματικά αθώωση των τεσσάρων αστυνομικών στην πρόσφατη δίκη των κατηγορούμενων για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου. Είχε προηγηθεί όχι μόνο η εξωφρενική «αμέλεια» της ΕΛ.ΑΣ. να αφήσει τον εγκληματία κοσμηματοπώλη να συγυρίζει ανενόχλητος τη σκηνή του εγκλήματος αλλά και μια συστηματική, επίμονη προσπάθεια συγκάλυψης και απέκδυσης ευθυνών, με τον ίδιο τον σημερινό υπουργό Υγείας Θάνο Πλεύρη να έχει αναλάβει αρχικά, ως βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος τότε, την υπεράσπισή τους. Και φυσικά όλοι θυμόμαστε την προκλητική στάση του προέδρου του Σωματείου Ειδικών Φρουρών στο Εφετείο στην αυλαία της δίκης και τον προπηλακισμό τόσο της δικηγόρου Άννυς Παπαρούσου όσο και της Μάγδας Φύσσα από αστυνομικούς της συνοδείας του.
Ναι, ξέρω τις ενστάσεις, ότι δεν είναι όλοι οι αστυνομικοί ίδιοι, ότι ένστολοι με δικαιωματικές ανησυχίες ή και ανοικτά ΛΟΑΤΚΙ+ έχουν κάνει πράγματι μεγάλη προσπάθεια –και με αρκετό προσωπικό κόστος– τα τελευταία χρόνια να αλλάξουν τα πράγματα «από τα μέσα», ότι πλέον γίνονται μέχρι και σεμινάρια ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης στις αστυνομικές σχολές, ότι το Τμήμα Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας ασχολείται και με διακρίσεις απέναντι σε ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ότι το εν λόγω συνέδριο ήταν σε πρώτη φάση να γίνει το 2020 αλλά «έφαγε πόρτα» από τον τότε υπουργό Προ.Πο. Μιχάλη Χρυσοχοϊδη (υπουργός Προ.Πο. και στην υπόθεση Spices), ότι ένστολοι αστυνομικοί συμμετέχουν εδώ και πολλά χρόνια σε Pride του εξωτερικού, ότι δεν μπορείς ως διοργάνωση να έχεις ως κεντρικό σύνθημα το «Άνευ Όρων» και ταυτόχρονα να θέτεις όρους συμμετοχής (καθότι οι αστυνομικοί είναι μεν ευπρόσδεκτοι στο Pride αλλά χωρίς στολές, διακριτικά και ξεχωριστό μπλοκ).
Ότι οι ΛΟΑΤΚΙ+ αστυνομικοί νιώθουν περιθωριοποιημένοι τόσο στο σώμα όσο και στην κοινότητα, ότι έτσι αποθαρρύνονται και όσοι άλλοι-ες προτίθενται να βγουν προς τα έξω. Ότι δεν είναι καν η πρώτη φορά που αστυνομικοί με διακριτικά συμμετέχουν στο Athens Pride, στην παρέλαση μάλιστα του ’17 υπήρξαν έντονοι διαπληκτισμοί ανάμεσα στο εν λόγω μπλοκ και άτομα που αντιδρούσαν στην παρουσία τους.
Όμως, όμως: το θέμα καταρχήν δεν είναι να έχουμε και «καλούς» αστυνομικούς» –πάντα υπήρχαν και τέτοιοι–, είναι η ίδια η ΕΛ.ΑΣ. να απολογηθεί δημόσια για την έως τώρα στάση της, αναλαμβάνοντας τις ευθύνες της, όπως έπραξε το 2019 η Μητροπολιτική Αστυνομία της Νέας Υόρκης αναφορικά με την εξέγερση του Stonewall τον Ιούνιο του 1969, η οποία σηματοδότησε και τη δημιουργία του σύγχρονου ΛΟΑΤΚΙ+ κινήματος. Αυτή θα ήταν μια ουσιαστική χειρονομία καλής θέλησης που θα αναγνώριζαν, πιστεύω, ακόμα και άνθρωποι που δεν συμπαθούν την αστυνομία γενικά και έχουν πολλούς καλούς λόγους γι’ αυτό.
Υπόψη, έπειτα, ότι ακόμα και στις «πιο πολιτισμένες» εκείνες χώρες, όπου η αστυνομία είναι ή εμφανίζεται περισσότερο προοδευτική και φιλική προς τον πολίτη, χρειάστηκαν κάποια χρόνια –περισσότερα από όσα διεξάγεται το Athens Pride– για να γίνουν αποδεκτοί οι ένστολοι στα Pride. Κάτι που, επειδή όχι μόνο δεν είμαστε πια στην αθώα εποχή των Village People, ένας εκ των οποίων ντυνόταν αστυνομικός ώστε να δείξει ότι υπάρχουν και «gay cops», αλλά σε εκείνη μιας αστυνομίας που θυμίζει ολοένα και περισσότερο παραστρατιωτικό σώμα με ολοένα πιο ενισχυμένες εξουσίες, ήδη αρχίζει να αναθεωρείται με καταγγελίες για τη στάση της απέναντι στις πιο ευάλωτες ομάδες, τις μειονότητες, τους «εκτός των τειχών», ΛΟΑΤΚΙ+ και μη· οι νεότεροι ειδικά ακτιβιστές έχουν μια ευρύτερη αίσθηση κοινωνικής αλληλεγγύης και καλά κάνουν.
Από το ξέσπασμα του Black Lives Matter και μετά, τα Pride της Νέας Υόρκης, του Σαν Φρανσίσκο και άλλων αμερικανικών πόλεων κήρυξαν ανεπιθύμητη τη συμμετοχή ένστολων αστυνομικών, ενώ σε μεγάλα ευρωπαϊκά Pride όπως του Λονδίνου οι ένστολοι συνεχίζουν μεν να παίρνουν το «πράσινο φως», με τις ενστάσεις και τις διαφωνίες να είναι εντούτοις διαρκώς εντονότερες, ανάμεσά τους αυτές του παλαίμαχου ακτιβιστή Πίτερ Τάτσελ.
Να θυμίσω επίσης ότι ζούμε σε μια χώρα όπου η αστυνομική βία και αυθαιρεσία είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, όπως αποδεικνύουν και οι καταδίκες διεθνών δικαστηρίων.
ΩΡΑΙΑ, ΚΙ ΕΣΥ ΤΙ ΠΡΟΤΕΙΝΕΙΣ; Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω πια εύκολες απαντήσεις στο οτιδήποτε και, καλώς ή κακώς, δεν εμπιστεύομαι πια μόνο το θυμικό μου.
Από τη μία, σαφώς και συμμερίζομαι τις παραπάνω ενστάσεις και ενώ ισχύει πράγματι ότι, μιλώντας για τη μεγάλη εικόνα, κάθε κοινωνική και επαγγελματική ομάδα θα πρέπει να είναι αποδεκτή στα Pride, η αστυνομία δεν είναι απλώς μια ακόμα επαγγελματική ομάδα αλλά ένας συγκεκριμένος κρατικός θεσμός με βεβαρημένο παρελθόν, πώς να το κάνουμε.
Σωστή, λοιπόν, με βάση τα δεδομένα, η τελική απόφαση του Athens Pride, παρότι η επικοινωνιακή διαχείριση του θέματος θα μπορούσε να είναι καλύτερη και η στάση πιο ξεκάθαρη εξαρχής. Διότι ναι μεν η EGPA δεν είναι η ΕΛΑΣ, είναι πιθανόν ό,τι προοδευτικότερο σε αστυνομία στην Ευρώπη και να τους βλέπεις με δική τους βάρκα στο Boat Parade του Άμστερνταμ π.χ. δεν ξενίζει, όμως η παρουσία ένστολων στην παρέλαση της Αθήνας, στην παρούσα ειδικά συγκυρία, θα προκαλούσε μάλλον αρνητικά συναισθήματα και συνειρμούς σε πολύ κόσμο.
Από την άλλη, αντιλαμβάνομαι ότι επειδή δεν ζούμε σε μια ουτοπική κοινωνία, μοιάζει προτιμότερη μια έστω προσχηματικά «LGBTQ+ friendly» αστυνομία από μια ευθέως εχθρική, και αυτό ισχύει πολύ περισσότερο όχι για εκείνα τα προνομιούχα άτομα με την κοντή μνήμη και τις επιλεκτικές περί δικαιωμάτων αντιλήψεις αλλά για τα πιο ευάλωτα της κοινότητας.
Κατανοώ επομένως απόλυτα κάποια άτομα τα οποία, παρότι νεότερα ζήσανε για τα καλά στο πετσί τους την αστυνομική βία και αυθαιρεσία, όπως τα προερχόμενα από την τρανς κοινότητα ειδικά, βλέπουν εντούτοις θετικά τη συμμετοχή ΛΟΑΤΚΙ+ αστυνομικών στο Pride γιατί τη δύσκολη στιγμή στην αστυνομία θα απευθυνθούν –όπως άλλωστε και τα θύματα ομοφοβικών επιθέσεων– και όχι σε κάποια επαναστατική πολιτοφυλακή, έχει σημασία επομένως πόσο «δίπλα» ή «απέναντι» θα είναι. Αλλά βέβαια το «δίπλα» αυτό δεν γίνεται να είναι μόνο με τους αστυνομικούς όρους.
Σε κάθε περίπτωση, το ζήτημα της συμμετοχής ή όχι ένστολων αστυνομικών στα Pride εξελίσσεται διεθνώς σε μεγάλη «σπαζοκεφαλιά», στο πλαίσιο μιας αυξανόμενης κριτικής που αφορά επίσης την υπερβολική εμπορικοποίηση, τη «συστημικότητα», τη διαχείριση, τα «στεγανά» κ.λπ. Αλλά ποιος είπε ότι είμαστε εδώ μόνο για τα εύκολα; Αν, έπειτα, δεν σε χωράει κάπου ο τόπος, δεν χρειάζεται να το κουράζεις πολύ, απλώς βρίσκεις ή φτιάχνεις έναν δικό σου.
