Σε μια κοινωνία άγχους, κοινωνία λάθος προτύπων, κοινωνία των πρέπει, του ανταγωνισμού αλλά και της καθημερινής μάχης για τα προς το ζην, όπως η σημερινή, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε ων ασθενές και ευάλωτο ψάχνοντας τρόπους για να ανταπεξέλθει και να επιβιώσει. Όλα αυτά τον αφήνουν εκτεθειμένο δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος στην ανάπτυξη ψυχικών νόσων.
Μια από τις συνηθέστερες ψυχικές νόσους στον άνθρωπο είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΔΨΔ). Παλιότερα την συναντούσαμε βιβλιογραφικά και ως Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική Διαταραχή (ΨΚΔ).
Οι ιδεοληψίες (ή ψυχαναγκασμοί) είναι επίμονες ιδέες, σκέψεις, παρορμήσεις ή εικόνες που τις βιώνει το άτομο και που του προκαλούν έντονο άγχος και δυσφορία. Οι συνηθέστερες μορφές εκδήλωσης της ιδεοληψίας είναι οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις για μόλυνση (πχ. μολύνθηκα επειδή έκανα χειραψία), αμφιβολίες (πχ. αν τραυμάτισα κάποιον σε τροχαίο ατύχημα ή αν κλείδωσα την πόρτα, αν έκλεισα το ρεύμα κτλ), για τάξη/τακτοποίηση (πχ. έντονη δυσφορία αν κάποια αντικείμενα είναι μη συμμετρικά τακτοποιημένα, με συγκεκριμένη σειρά, χρώμα, μέγεθος, κατεύθυνση κτλ).
Το άτομο εγκλωβισμένο σε αυτό το αβάσταχτο «παιχνίδι μυαλού», προσπαθεί να αγνοήσει, καταστείλει ή εξουδετερώσει τις ιδεοληψίες του με κάποια άλλη σκέψη ή πράξη. Αυτή η σκέψη ή πράξη είναι ο καταναγκασμός.
Οι καταναγκασμοί λοιπόν, είναι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές όπως πλύσιμο χεριών, τακτοποίηση, έλεγχος κ.α ή νοητικές πράξεις όπως η προσευχή, το μέτρημα, η επανάληψη λέξεων ή φράσεων, κινήσεις, τις οποίες το άτομο νιώθει αναγκασμένο να τις εκτελέσει ώστε να καταστείλει το αρνητικό αίσθημα. Αν προσπαθήσει να αντισταθεί σε αυτές τις σκέψεις ή ιδέες νιώθει υπέρμετρο άγχος – συνέπεια του ότι πρέπει να τηρηθούν αυστηρά. Οι καταναγκασμοί δεν γίνονται για προσωπική ευχαρίστηση του ατόμου, αλλά για ανακούφιση από το άγχος που δημιουργούν οι ιδεοληψίες ή για να αποτρέψουν κάτι που το άτομο φοβάται ότι θα συμβεί.
Οι επαναλαμβανόμενες ιδεοληψίες - καταναγκασμοί, μπορεί να είναι αρκετά σοβαροί και να προκαλούν σημαντική ενόχληση στο άτομο. Υπάρχουν περιπτώσεις που το άτομο μπορεί να σπαταλήσει μισή, μια ώρα ή ακόμα και πολύ περισσότερο κατά τη διάρκεια της ημέρα για αυτούς προκαλώντας έτσι σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητάς του και της ποιότητας ζωής του. Το άτομο συνήθως αναγνωρίζει ότι η διαδικασία στην οποία αυθυποβάλλεται είναι υπερβολική ή παράλογή. Αυτό το άτομο νιώθει φυλακισμένο σε αυτές τι σκέψεις, θέλει να θεραπευτεί και να κάνει μια φυσιολογική ζωή.
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή συνήθως αρχίζει στην εφηβεία ή νωρίς στην ενήλικη ζωή, μπορεί όμως να αρχίσει και στην παιδική ηλικία. Παρατηρείται γενικά η έναρξή της νωρίτερα στα αγόρια. Η έναρξη είναι βαθμιαία και πολύ σπάνια εξελίσσεται απότομα. Στην εν λόγο διαταραχή, οι περισσότεροι ασθενείς βιώνουν πορεία με υφέσεις και εξάρσεις – συνήθως μετά από στρεσσογόνες καταστάσεις και περιόδους.
Διαταραχές που μπορεί να συνοδεύουν την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή, άλλες Αγχώδεις Διαταραχές (Ειδική Φοβία, Κοινωνική Φοβία, Διαταραχή Πανικού), Διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, η Διαταραχή Tourette, άλλες Διαταραχές Τικ και η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή της Προσωπικότητας.
Σίγουρα άλλοι μας λίγο - πολύ αναγνωρίζουμε παρόμοιες συμπεριφορές στον εαυτό μας. Αυτό δε σημαίνει απαραιτήτως ότι έχουμε την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή.
Δοκιμάστε να υποδυθείτε κάτι από τα παραπάνω ή κάτι που στα μάτια σας φαίνεται υπερβολικό. Έτσι ίσως μπορέσετε να νιώσετε μέχρι ένα σημείο το πώς μπορεί να νιώθουν ή να ζουν οι πάσχοντες από αυτού του είδους τη διαταραχή. Πως σκέφτονται, πως αισθάνονται, πως λειτουργούν, τα συναισθήματά τους, την καθημερινότητά τους. Το να προσποιηθούμε κάποιον ψυχικά ασθενή, πέραν του ότι θα φέρει στην επιφάνεια το υποκριτικό μας ταλέντο, θα μας βάλει λίγο στη θέση αυτών των ανθρώπων βλέποντας για λίγο τον κόσμο με τα δικά τους μάτια.
Βιβλιογραφία
1. Μάνου, Ν.(1997). Βασικά στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής. Θεσσαλονίκη, University Studio Press.
Δεπάστας Χαράλαμπος
Κοινωνικός Λειτουργός
Επικοινωνία: [email protected]
Blog: depastascharalampos.blogspot.gr
Like us on Facebook: Ανήσυχες Μέρες (Page)
Follow us on Twitter: Depastas Charalampos
@anisihesmeres
σχόλια