Ήταν άνθρωποι οι αρχαίοι;

Ήταν άνθρωποι οι αρχαίοι; Facebook Twitter
22

Προσωπογραφία γυναίκας, η λεγόμενη "Σαπφώ", Πομπηία 1ος αι. μ.Χ. 

 

Ένας από τους λόγους που ξεκίνησα πριν λίγο καιρό τη στήλη αυτή στη Lifo είναι γιατί ήθελα να δοκιμάσω να μεταδώσω τον ενθουσιασμό μου για τον κόσμο της αρχαιότητας προσπαθώντας να πολεμήσω κάπως την ευρεία αντίληψη ότι είναι ένας κόσμος αδιάφορος, βαρετός μέχρι χασμουρητού ή πολύ απλά νεκρός.

Αντιθέτως νομίζω ότι ο κόσμος των αρχαίων είναι γεμάτος θαυμάσια περιστατικά, αξιοπερίεργες ιστορίες ή απλώς ιστορίες γι'ανθρώπους σαν όλους εμάς. Οι αρχαίοι δεν είναι εξωγήινοι. Έχουν πλάκα, ενδιαφέρον, ερωτεύονται σαν κι εμάς, μισούν με πάθος, ειρωνεύονται, ζηλεύουν, θίγονται, υποσκάπτουν τους αντιπάλους τους, πέφτουν στη φωτιά για τους φίλους τους, κάνουν φόνους εκ προμελέτης, εξ αμελείας ή εν βρασμώ, λατρεύουν τα παιδιά τους, φροντίζουν τους γονείς τους, είναι πονηροί, κουτοπόνηροι ή αγαθοί μέχρι ηλιθιότητας, ταξιδεύουν κι ενθουσιάζονται με όσα βλέπουν, γράφουν γράμματα, παίζουν θέατρο, κάνουν φάρσες, κάνουν συναισθηματικούς εκβιασμούς, κλαίνε, προσεύχονται, θυμώνουν, συγχωρούν, απελπίζονται, ελπίζουν.

 

Μορφή από τη μεγάλη παράσταση της Βίλλας των Μυστηρίων, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.


Μέσα στα κείμενα της αρχαίας γραμματείας αλλά και στα αντικείμενα που έπλασαν οι άνθρωποι του παρελθόντος καταγράφονται τα αισθήματά τους κι αυτή η ανάγνωση των αισθημάτων, η Συναισθηματική Αρχαιολογία όπως τη λέω, είναι μιά περιοχή που μ'ενδιαφέρει πάρα πολύ και θέλω να εξερευνήσουμε μαζί για όσο καιρό κρατήσει αυτή η στήλη.

Για να είμαι εντελώς ειλικρινής όταν ξεκίνησα να γράφω δεν πίστευα ότι θα ενδιέφεραν κανέναν αυτά τα κείμενα, γιατί συζητώντας όλα αυτά τα χρόνια με φίλους και γνωστούς διαπίστωνα και διαπιστώνω ακόμη ότι η εμπειρία του σχολείου υπήρξε επί το πλείστον τόσο οδυνηρή όσον αφορά την επαφή με την αρχαιολογία και ιδίως με την αρχαία γραμματεία, ώστε ο περισσότερος κόσμος απεχθάνεται τις αρχαιότητες, βαριέται τα μουσεία, σε καμιά περίπτωση δεν θα διάβαζε οικειοθελώς κανέναν αρχαίο συγγραφέα και γενικώς αισθάνεται ότι όλα αυτά δεν τον αφορούν καθόλου.

Αν κρίνω κι από τον εαυτό μου, η εικόνα που είχα σχηματίσει στο σχολείο ήταν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ήταν διαρκώς σοβαροί και τους συνέβαιναν και σοβαρά πράγματα: ο Οιδίποδας παντρευόταν τη μάνα του και σκότωνε τον πατέρα του (έλεος δηλαδή, πώς να ταυτιστείς;;;), ο Οδυσσέας ναυαγούσε διαρκώς (ουσιαστικά στη θάλασσα των ατέλειωτων στίχων του Ομήρου), ο Θουκυδίδης έγραφε κατεβατά επί κατεβατών για τον πιό βαρετό πόλεμο του κόσμου, ο Πλάτωνας έγραφε ακαταλαβίστικη φιλοσοφία και πλάκα έκανε μόνο ο Αριστοφάνης με αστεία που δεν μου προκαλούσαν γέλιο. Παρθενώνας, λίγοι Κούροι (που μου φαίνονταν όλοι ίδιοι, μήπως ήταν ένας τελικά σε όλα τα βιβλία;) και κανένα μελανόμορφο αγγείο για να προσθέτουμε λίγες εικόνες στο βιβλίο.
Για άλλους λαούς δεν το συζητώ, μιά γενική εικόνα ότι απλώς υπήρχαν, μάλλον για να λειτουργούν ως ντεκόρ του δικού μας περιούσιου.

Υπεραπλουστεύω βέβαια και έτσι μάλλον αδικώ και το εκπαιδευτικό μας σύστημα και κυρίως τους λειτουργούς του που ασφαλώς δεν ήταν όλοι άχρηστοι. Άλλωστε τα πράγματα μπορεί να έχουν αλλάξει από τότε που τελείωσα εγώ το σχολείο -δεν θα σας πω την ηλικία μου, μόνον ότι έχω πάνω από δύο δεκαετίες που τέλειωσα το Λύκειο ;)

Γράψτε μου λοιπόν κι εσείς τη γνώμη σας στα σχόλια, μ'ενδιαφέρει να την διαβάσω κι ίσως έχω άδικο. Βρίσκετε βαρετή την αρχαιολογία; Διαβάζετε αρχαίους συγγραφείς; Πηγαίνετε σε αρχαιολογικά μουσεία;

 

Ο Paquius Proculus και η σύζυγός του, Πομπηία 1ος αι. μ.Χ.

 

 

*****

Εν τω μεταξύ, κάπου πολύ μακριά από εδώ, στην μακρινή Χονολουλού υπάρχουν δύο δάσκαλοι ιστορίας, η Amy Burvall και ο Herb Mahelona, που έχουν βρει έναν καταπληκτικό τρόπο να διδάσκουν ιστορία στους μαθητές τους: κάνουν μουσικές παρωδίες γνωστών τραγουδιών αλλάζοντας τους στίχους ώστε να έχουν διδακτικό αλλά και διασκεδαστικό περιεχόμενο. Επιπλέον γυρνάνε μόνοι τους και βίντεο κλιπ με πενιχρά οφθαλμοφανώς μέσα και αποτέλεσμα χιουμοριστικό. Δεν είναι πάντα πετυχημένες οι επιλογές τους, αλλά εν προκειμένω ισχύει απολύτως  ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. 

Διάλεξα και σας δείχνω τα βίντεο που έχουν σχέση με την ελληνική ιστορία και μυθολογία και σας προκαλώ ειλικρινά να τα ακούσετε και να δοκιμάσετε να ΜΗΝ σας κολλήσουν οι στίχοι, π.χ. στη διασκευή του Creep (I'm from Crete) ή στο Sharona (Macedonia).

 

Για τον Μινωικό πολιτισμό

 

 

Για την Οδύσσεια

 

 

Για τη Μακεδονία 

 

 

Για τους Έλληνες φιλόσοφους

 

 

Για τον Τρωικό πόλεμο 

 

 

Για τη βυζαντινή αυτοκράτειρα Θεοδώρα 

 

 

 

 

Αρχαιολογία & Ιστορία
22

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ρήνεια: Το νησί των νεκρών απέναντι από τη Δήλο

Ιστορία μιας πόλης / Ρήνεια, η άλλη Δήλος

Ένα νησί που δεν προοριζόταν για ζωή αλλά για θάνατο. Απέναντι από τη λαμπρή Δήλο, η Ρήνεια κουβαλά τα πιο σιωπηλά –και ίσως πιο ανθρώπινα– μυστικά του Αιγαίου. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Ιστορία μιας πόλης / Δήλος: H καρδιά των Κυκλάδων

Στη μέση των Κυκλάδων, σ’ ένα νησί χωρίς μόνιμους κατοίκους, η γη κρύβει ακόμη φωνές. Αν ξέρεις πού να κοιτάξεις, η Δήλος αρχίζει να σου μιλά για θεούς που λατρεύτηκαν, εμπορικές αυτοκρατορίες που γεννήθηκαν, λαούς που ήρθαν και έφυγαν, και τελετές που παραμένουν μυστήριο. Το νησί αυτό υπήρξε κάποτε το κέντρο του κόσμου – και ακόμη κρατά μυστικά. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την αρχαιολόγο Ζώζη Παπαδοπούλου.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Αρχαιολογία & Ιστορία / Εν μέσω των γυναικών της αμαρτίας. Μια επίσκεψη στα Βούρλα τον Φλεβάρη του 1936

Η συγγραφέας, δημοσιογράφος και φεμινίστρια Λιλίκα Νάκου επισκέφθηκε το –υπό κρατική διαχείριση– πορνείο των Βούρλων τον Φλεβάρη του 1936, συνομίλησε με τις «γυναίκες της αμαρτίας» και μετέφερε τις εντυπώσεις της.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Μέλι, Ρόδια, Aμβροσία: Τι έτρωγαν τελικά στον Όλυμπο οι Θεοί;

Τόσο οι γραπτές πηγές όσο και η εικονογραφία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας αποκαλύπτουν ότι οι θεοί και οι ήρωες ήταν μάλλον εκλεκτικότεροι των θνητών ως προς τη διατροφή τους. Και τα φαγητά τους έκρυβαν κίνητρα πέρα από την πείνα...
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ματίας Ρουστ: Μια ατέλειωτη ιστορία των ’80s

Το βράδυ της 28ης Μαΐου 1987 ο 18χρονος Γερμανός προσγειώνεται με ένα Cessna στην Κόκκινη Πλατεία για να αποδείξει ότι «αν κάποιος σαν εμένα μπορεί να περάσει σώος και αβλαβής στην άλλη πλευρά, τότε δεν υπάρχει τόσο μεγάλος κίνδυνος, και ίσως να μπορούμε να τα βρούμε όλοι μεταξύ μας».
ΜΑΚΗΣ ΜΑΛΑΦΕΚΑΣ
Η Μεγαλόχαρη ως αστυνομικό λαγωνικό 

Αρχαιολογία & Ιστορία / Τα «αντιλωποδυτικά θαύματα» της Παναγίας

Μια δημοσιογραφική έρευνα που έκανε το 1933 ο αστυνομικός ρεπόρτερ Ευστάθιος Θωμόπουλος κατέγραψε τους άθλους της Παναγίας· από την Κρήτη μέχρι τη Ροδόπη, οι πιστοί «έβλεπαν» τη δράση της, ένιωθαν ευγνώμονες και τη μαρτυρούσαν.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Ιστορία μιας πόλης / Γιατί έθαβαν βρέφη μέσα σε αγγεία στο Βαθύ της Αστυπάλαιας;

Τι το ιδιαίτερο συμβαίνει στο Βαθύ της Αστυπάλαιας και τι συνεχίζει να αποκαλύπτει η αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ανδρέα Βλαχόπουλο.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
«ΒΙΑΣ»: Τα αρχαιολογικά τοπία ως ζωντανά οικοσυστήματα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Καμπανούλες στους Δελφούς, Πέρδικες στο Σούνιο. Ό,τι φυτρώνει και ζει στους αρχαιολογικούς χώρους

Μια πρωτοποριακή επιστημονική προσέγγιση του πολιτιστικού τοπίου αποκαλύπτει έναν άγνωστο κόσμο χιλιάδων ζώων και φυτών σε είκοσι εμβληματικούς αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. 
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Οι Αθηναίοι / Βασίλης Λαμπρινουδάκης: Ο αρχαιολόγος πίσω από το νέο μουσείο της Επιδαύρου

Από τις ανασκαφές στην Επίδαυρο και τη Νάξο, ο ομότιμος καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας αφηγείται μια ζωή αφιερωμένη στην ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όπως λέει, το πιο πολύτιμο εύρημα δεν ήταν αρχαιολογικό – ήταν η γυναίκα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Ιστορία μιας πόλης / Ο Δεσποτόπουλος και το αθηναϊκό όνειρο του μοντερνισμού

Από το Ωδείο Αθηνών έως τη Σουηδία της εξορίας, ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος δεν υπήρξε μόνο ένας σπουδαίος αρχιτέκτονας, αλλά και ένας διανοούμενος που οραματίστηκε μια πιο δημοκρατική, λειτουργική και πολιτισμένη πόλη. Ποια είναι η παρακαταθήκη του στη σύγχρονη Ελλάδα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με τον Λουκά Μπαρτατίλα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ