Τάματα στον Ασκληπιό. Ίαση και λατρεία σε μια εποχή κρίσης

Τάματα στον Ασκληπιό. Ίαση και λατρεία σε μια εποχή κρίσης Facebook Twitter
Τμήμα αναγλύφου. Μάρμαρο πεντελικό. Βρέθηκε στο Ασκληπιείο των Αθηνών. Ο Ασκληπιός παριστάνεται καθισμένος σε θρόνο με τα χέρια πλεγμένα γύρω από τα γόνατα. Σύμφωνα με άλλη άποψη, πρόκειται για την απεικόνιση ενός ποιητή. 350-300 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. ευρ. 1360. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων
1

Μια νέα ιερή μορφή εμφανίζεται δυναμικά στο αθηναϊκό πάνθεο τον 5ο αι. π.Χ. Ο Ασκληπιός, οδυνών κακών κατευναστής, ούτε νέος ούτε ηλικιωμένος, ούτε θνητός ούτε αθάνατος, ενσαρκώνει την ανάγκη του ανθρώπου για θεραπεία, την ανάγκη των θνητών να ακουμπήσουν σε έναν γαλήνιο, ευσπλαχνικό θεό. Σαν ένας άλλος, ήπιος Δίας, μαζί με τα μέλη της οικογένειάς του, τη γυναίκα του Ηπιόνη, τις κόρες του (Ιασώ, Ακεσώ, Υγεία και Πανάκεια) και τους γιους του (Ποδαλείριο και Μαχάονα, τους περίφημους γιατρούς της Ιλιάδας), ο Ασκληπιός δεν τιμωρεί, αλλά προσφέρει ελπίδα και σωτηρία. Πάσχει όπως οι άνθρωποι και τους κατανοεί, τους υποδέχεται και τους προσφέρει ανακούφιση και θεραπεία από την ασθένεια.

Το Ιερό του Ασκληπιού στην Επίδαυρο έχει αποκτήσει μεγάλη φήμη. Τα θαύματα του θεού έχουν γίνει γνωστά, και σιγά σιγά αναφύονται σε όλη την Ελλάδα τα ιερά αυτού του θεού που φάνηκε ότι μπορούσε να θεραπεύει. Οι επιγραφές των ιαμάτων της Επιδαύρου περιγράφουν γλαφυρά τι μπορεί να κάνει ο θεός: ο παράλυτος Ερμόδικος από τη Λάμψακο της Μικράς Ασίας γίνεται καλά· η Κλεώ, εγκυμονούσα για πέντε χρόνια, καταφέρνει να γεννήσει ένα αγόρι· η τυφλή Αθηναία Αμβροσία βρίσκει το φως της· ο μικρός Ευφάνης ζητάει θεραπεία και τάζει στον θεό τους βόλους του για αμοιβή. Γέλασε ο Ασκληπιός και τον θεράπευσε.

Η λατρεία του Ασκληπιού γνώρισε τεράστια άνθηση στον χώρο και τον χρόνο. Σε όλο τον ελληνικό και τον ευρωπαϊκό χώρο ιδρύθηκαν πολυάριθμα Ασκληπιεία, που από τον αριθμό των προσφορών που σώζεται αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη τους απήχηση.

Το 420 π.Χ. η Αθήνα είναι πολύ ταλαιπωρημένη. Κουρασμένος από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ο πληθυσμός της υποφέρει, η πόλη έχει αποδεκατιστεί από τον τρομερό λοιμό. Η αρρώστια είναι σωματική αλλά και ηθική, αφού επικρατεί ασέβεια και ανομία. Η πόλη νοσεί. Ο ίδιος ο Περικλής χάνει τη ζωή του από την πανώλη. Παρουσιάζονται ακόμα και έκτροπα: στην πυρά που στήνει η μια οικογένεια για να κάψει τον νεκρό της προλαβαίνει και ρίχνει μια άλλη οικογένεια τον δικό της νεκρό. Οι κρήνες μολύνονται από απελπισμένους ανθρώπους που ρίχνονται στο νερό για να βρουν ανακούφιση από το φοβερότερο σύμπτωμα της αρρώστιας, τη δίψα.

Τάματα στον Ασκληπιό. Ίαση και λατρεία σε μια εποχή κρίσης Facebook Twitter
Αναθηματικό ανάγλυφο σε σχήμα ναΐσκου. Μάρμαρο πεντελικό. Βρέθηκε στο Ασκληπίειο των Αθηνών. Από τον Ασκληπιό, στα αριστερά, σώζονται μόνα τα άκρα. Η Υγεία ακουμπά σε δέντρο. Μπροστά στους θεούς απεικονίζεται βωμός προς τον οποίο πλησιάζουν μικρός δούλος με κάνιστρο, οδηγώντας κριάρι για θυσία, οικογένεια λατρευτών και η θεραπαινίδα τους που μεταφέρει κίστην (κιβώτιο) καλυμμένη με ύφασμα. 350-300 π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. αρ. ευρ. 1333. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων

Με μεγάλες προσδοκίες οι Αθηναίοι στήνουν ένα μεγαλόπρεπο χάλκινο άγαλμα της Αθηνάς-Υγείας στην Ακρόπολη. Αλλά οι παλιοί θεοί δεν επαρκούν για να φέρουν τη σωτηρία. Ο επιδαύριος θεός καλείται να βοηθήσει την πόλη. Κατά τα τέλη του έτους 420 π.Χ. το φίδι του Ασκληπιού ξεκινά με πλοίο από την Επίδαυρο και αποβιβάζεται στο λιμάνι της Μουνιχίας στον Πειραιά, όπου ιδρύεται το πρώτο Ασκληπιείο. Τόση είναι η απήχηση της νέας λατρείας, που, σε λιγότερο από έναν χρόνο, δεν επαρκεί το ιερό του Πειραιά και ιδρύεται το Ασκληπιείο στη σκιά της Ακρόπολης, μεταξύ του Διονυσιακού Θεάτρου και της ανατολικής πλευράς του πελαργικού τείχους.

αυτι
Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων

Κάποιος Αθηναίος, ο Τηλέμαχος, πήρε την πρωτοβουλία να εισαγάγει στην πόλη τη λατρεία του Ασκληπιού. Το χρονικό της εισαγωγής της λατρείας του Ασκληπιού στην Αθήνα περιγράφεται στο Μνημείο του Τηλεμάχου, ένα ενεπίγραφο ανάγλυφο που στήθηκε στο αθηναϊκό Ασκληπιείο. Το φίδι οδηγείται με την άμαξα του Τηλέμαχου στο άστυ. Ένας από τους πρώτους οπαδούς του νέου θεού στην Αθήνα είναι ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής, που τιμήθηκε με το προσωνύμιο Δεξίων, επειδή δεξιώθηκε τον θεό στο σπίτι του. Γράφει μάλιστα έναν παιάνα για τον Ασκληπιό.

Το έδαφος που θα δεχτεί τον νέο ειρηνικό θεό είναι πρόσφορο. Στους Αχαρνής του, που παίχτηκαν το 425 π.Χ., ο Αριστοφάνης μεταδίδει την επιθυμία του κόσμου της Αθήνας για ειρήνη. Στην Ειρήνη, το 421 π.Χ., η λαϊκή επιταγή είναι πλέον ξεκάθαρη. Η εγκαθίδρυση της νέας λατρείας, εκτός από επείγουσα ανάγκη για ίαση, ήταν και μια πολιτική απόφαση, εντασσόμενη στο κλίμα της Νικιείου Ειρήνης.

Τάματα στον Ασκληπιό. Ίαση και λατρεία σε μια εποχή κρίσης Facebook Twitter
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αίθουσα 26. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων

H εισαγωγή της λατρείας του θεού-γιατρού Ασκληπιού στην Αττική υποσκελίζει τις παλαιότερες ηρωικές ιαματικές θεότητες. Η μαγική ιατρική δίνει σιγά-σιγά τη θέση της στην πρακτική ιατρική, που σταδιακά εξασκείται στα Ασκληπιεία.

Οι εγκαταστάσεις του νέου ιερού εξυπηρετούν τα βασικά στοιχεία του τελετουργικού της λατρείας του Ασκληπιού. Την εγκοίμηση, στο άβατο ή εγκοιμητήριο, μια στοά όπου οι ασθενείς κοιμούνται τον θεραπευτικό ύπνο περιμένοντας τη σωτήρια εμφάνιση του θεού, την κρήνη, για τον καθαρμό μέσα από το νερό, τον βωμό για τις προσφορές, και βέβαια τον ναό, με τα λατρευτικά αγάλματα του Ασκληπιού και της Υγείας. Το περιβάλλον είναι δροσερό και πράσινο: ένα άλσος με δέντρα και νερό. Ο μικρός αυτός χώρος, κατακλύζεται από αφιερώματα και πιστούς, πλήθη που εμπιστεύονται στον ήπιο θεό τη θεραπεία τους. Ο Ασκληπιός, με τη βοήθεια της θεϊκής του οικογένειας, τους δέχεται όλους, ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την κοινωνική θέση. Οι κουρασμένοι Αθηναίοι προσφεύγουν στο Ασκληπιείο, πλήθη προσκυνητών αναζητούν την ίαση και την ελπίδα κάτω από την Ακρόπολη. Την εικόνα του ανομοιογενούς πλήθους που προσφεύγει στον Ασκληπιό δίνουν τα αναθηματικά ανάγλυφα που σώζονται από το Ασκληπιείο της Αθήνας, όπως αυτό στην εικόνα: όλα τα μέλη της οικογένειας των ικετών φέρνουν το σφάγιο, οι γονείς, τα κορίτσια και τα αγόρια, οι δούλοι φέρουν στο κεφάλι κίστες (κουτιά) με πλούσιες προσφορές. Το θεϊκό ζευγάρι τούς περιμένει ήσυχα.

Τάματα στον Ασκληπιό. Ίαση και λατρεία σε μια εποχή κρίσης Facebook Twitter
Αναθηματικό ανάγλυφο. Μάρμαρο. Βρέθηκε κοντά στην Εννεάκρουνο, στην Αθήνα. Προέρχεται από το ιερό του ήρωα-ιατρού Αμύνου. Ο αναθέτης κρατά ομοίωμα ποδιού, στο οποίο διακρίνεται διογκωμένη φλέβα, δηλώνοντας την πάθησή του. Τέλη 4ου αι. π.Χ. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, αρ. ευρ. 3256. Φωτογραφία: Πάρις Ταβιτιάν © Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού / Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων

Η λατρεία του Ασκληπιού γνώρισε τεράστια άνθηση στον χώρο και τον χρόνο. Σε όλο τον ελληνικό και τον ευρωπαϊκό χώρο ιδρύθηκαν πολυάριθμα Ασκληπιεία, που από τον αριθμό των προσφορών που σώζεται αντιλαμβανόμαστε τη μεγάλη τους απήχηση. Και όπως είχε συμβεί παλαιότερα και στον Πειραιά, ένα άλλο φίδι, σύμβολο και ενσάρκωση του θεού, ξεκίνησε με πλοίο από την Επίδαυρο προς τη Ρώμη το 292 π.Χ. για να ιδρυθεί το Ασκληπιείο στο νησί του ποταμού Τίβερη. Σε όλη την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή ο Ασκληπιός ήταν πολύ αγαπητός. Τα ιερά του διαμορφώθηκαν με τον καιρό στα πιο σύγχρονα για την εποχή νοσοκομεία. Το διάταγμα του Θεοδοσίου, το 384 μ.Χ., καταργεί τις αρχαίες λατρείες. Το κέντρο όμως της θεραπευτικής λατρείας στη σκιά της Ακρόπολης παραμένει. Στον ίδιο χώρο οι Αθηναίοι υποδέχονται τους θεραπευτές αγίους της χριστιανικής εκκλησίας. Στη θέση του ναού και του βωμού του Ασκληπιού χτίστηκε μια μεγάλη παλαιοχριστιανική βασιλική αφιερωμένη στους Αγίους Αναργύρους. Όλα εκχριστιανίζονται. Η ανάγκη και η ελπίδα του ανθρώπου για υγεία και ζωή στρέφονται από τη μορφή του Ασκληπιού στη μορφή του Χριστού, του Νέου Σωτήρα.

ΠΗΓΕΣ
Θουκυδίδη Ιστορίαι, 2.47.1-2.54.5: Ο λοιμός. Προέλευση, συμπτώματα και σοβαρότητα της ασθένειας / Καββαδίας Γ., Γιαννικαπάνη Ε., (επιμ.), Νότια Κλιτύς Ακροπόλεως, Αθήνα, 2004 / Λαμπρινουδάκης Β., Το Ασκληπιείο, στο Βλαχόπουλος Α. (επιμ), Αρχαιολογία: Πελοπόννησος, 2012 / Kerényi C., Asklepios: Archetypal Image of the Physician's Existence, London, 1960 / Majno G., The healing hand: Man and wound in the ancient world, Cambridge, Massachusetts, 1975 / Mitchell-Boyask R., The Athenian Asklepieion and the End of the «Philoctetes», Τransactions of the American Philological Association (1974-), Vol. 137, No. 1, 2007 / Mitchell-Boyask R., Plague and the Athenian Imagination: Drama, History, and the Cult of Asclepius. Cambridge/New York, 2008 / Leventi I., HYGIEIA in Classical Greek Art, Athens, 2003 / Parker R., Athenian Religion: A History, Oxford, 1996 /
http://odysseus.culture.gr/h/2/gh251.jsp?obj_id=6624 / http://www.theacropolismuseum.gr/sites/default/files/askl_gr.pdf / http://www.eie.gr/archaeologia/gr/02_DELTIA/Asklepieion.aspx

Αρχαιολογία & Ιστορία
1

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Μάσκες από φαγώσιμα υλικά που ξορκίζουν τον θάνατο

Λαογραφία / Μέσα στην πιο εντυπωσιακή συλλογή με τελετουργικές μάσκες στη μακεδονική Μελίκη

Σε μια κωμόπολη, εξήντα χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη βρίσκεται ένας εθνολογικός θησαυρός: η εντυπωσιακή συλλογή του Γιώργου Μελίκη από μάσκες που χρησιμοποιούνται ακόμα σε τελετουργίες σε όλη την Ελλάδα.
M. HULOT

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

1 σχόλια
το θέαμα των ταμάτων στην Τήνο πχ ή σε μια χριστιανικη εκκλησια γενικα μπορεις να το δεις με 2 τρόπους: ή ως γελοίο, ή ως αποηχο μιας συνηθειας χιλιετιων.