Μια ουτοπία στη μέση της Ισπανικής κρίσης. Από τον Γιάννη Μπαμπούλια

 Μια ουτοπία στη μέση της Ισπανικής κρίσης. Από τον Γιάννη Μπαμπούλια Facebook Twitter
19

Η Marinaleda είναι μία μικρή αγροτική πόλη 2,700 κατοίκων στην Ανδαλουσία της Ισπανίας, που υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν θα έπρεπε να την ξέρει κανείς μας. Παρόλαυτα το όνομα της απασχολεί συχνά τα διεθνή μέσα ενημέρωσης καθώς και τα Ελληνικά. Η Marinaleda έχει μία ιδιαιτερότητα: 0% ανεργία. Ένας “επαναστάτης” κουμουνιστής δήμαρχος (που μπλουζάκι με το όνομα του κοσμούσε την γραμμή των H&M για ένα φεγγάρι) και άνθρωποι πρόθυμοι να εργαστούν για το κοινό καλό είναι ότι απαιτείται για να στηθεί μία άναρχο-κομμουνιστική κοινότητα καταμεσής της Ισπανίας, που τόσο πριν όσο και τώρα κατά τη διάρκεια της κρίσης, είναι κάτι σαν φάρος που δείχνει προς μία πιθανή εναλλακτική. Όλοι δουλεύουν για το σωματείο της πόλης, οι εργασίες και οι μισθοί είναι ίσοι, κοινές αποφάσεις για το πως θα διαχειριστούν τον προυπολογισμό και αλληλοβοήθεια σε κάθε τομέα, είναι τα χαρακτηριστικά για τα οποία είναι περήφανοι οι κάτοικοι. Φυσικά τα πράγματα δείχνουν πάντα πιο ειδυλλιακά απ’ έξω, και η Marinaleda μπορεί να κρύβει πολλά από τον έξω κόσμο. 

Ο Βρετανός δημοσιογράφος Dan Hancox θέλησε να επισκεφτεί αυτή την Ουτοπία για την οποία είχε ακούσει τόσα από τα φοιτητικά του ακόμη χρόνια, όταν και πέρασε μερικούς μήνες στην Σεβίλλη. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε τις εμπειρίες του από την επίσκεψη του στην Marinaleda στο self-pubished βιβλίο του “Utopia and the Valley of tears”. Κατά το ήμισυ καταγραφή της χαρμολύπης που χαρακτηρίζει την Ισπανική ψυχοσύνθεση στην άλλοτε μεγάλη Σεβίλλη εν μέσω κρίσης (πολύ παρόμοια οπτική και εκφράσεις με τους Έλληνες όπως μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς διαβάζοντας το βιβλίο), η καταγραφή του Hancox μεταφέρει γνώριμα σκηνικά καθώς μιλάει με τα απομεινάρια των Indignados και καταγράφει την παρακμή του κινήματος που για λίγο χαρακτήρισε την γενιά μας. Το άλλο μισό μας μεταφέρει εντός της Marinaleda, στα άσπρα κτίρια που χτίζονται από τους εργάτες στην άκρη της πόλης για να στεγάσουν τους νέους κατοίκους (υπάρχει λίστα αναμονής για τα σπίτια αυτά, και νοικιάζονται για 15 ευρώ το μήνα), στον τηλεοπτικό σταθμό που μεταδίδει συνήθως τον Gordillo να διαβάζει ανακοινώσεις για απεργίες και νέους αγώνες καθώς και... ποιήματα του, στα μπάρ που είναι επίμονα γεμάτα και τις καθημερινές και το attitude της πόλης απέναντι στη μόρφωση, την ασφάλεια (δεν έχουν αστυνομία) και την θρησκεία (έχουν εκκλησία αλλά δεν έχουν ιερέα). 

 Μια ουτοπία στη μέση της Ισπανικής κρίσης. Από τον Γιάννη Μπαμπούλια Facebook Twitter

“Όταν πρώτο-φτάνεις, η Marinaleda μοιάζει με οποιαδήποτε άλλη μικρή πόλη της Ανδαλουσίας, ελιές απλώνονται προς τον ορίζοντα, παιδιά κλωτσάνε μπάλες σε φθαρμένους πέτρινους τοίχους, και ομπρέλες που κουνιούνται από το αεράκι έξω από τα τοπικά bar. Σύντομα αρχίζεις να προσέχεις τις μικρές διαφορές: Δεν υπάρχουν διαφημίσεις και μεγάλα brands, οι δρόμοι φέρουν ονόματα όπως του Fermín Salvochea, του αναρχικού δημάρχους τις Cadiz από τον 19ο αιώνα, του Salvador Allende, του Federico García Lorca και του Pablo Neruda.”

Το βιβλίο καταλήγει σε μία συνέντευξη με τον “επαναστάτη” δήμαρχο της κωμόπολης Juan Manuel Sánchez Gordillo:

“Στο γραφείο του δημάρχου κρέμεται ένα πορτραίτο του Τσε Γκεβάρα, μαζί με τρεις σημαίες: μία της Ανδαλουσίας, μία για την δεύτερη Ισπανική Δημοκρατία (την κυβέρνηση που έριξε το πραξικόπημα του Franco), και μία κόκκινη, λευκή και πράσινη για την ίδια την Marinaleda; είναι πολύ καθαρό και απολύτως ακατάστατο. Στη μία γωνία ένας πίνακας με γράμματα/μουτζούρες, bullet points και περίεργα βελάκια; Απ’ ότι καταλαβαίνω, αυτός είναι ο προϋπολογισμός της πόλης.” αρχίζει η αφήγηση που συνεχίζει με τον Gordillo να περιγράφει το όραμα του. “"Οι ουτοπίες, δεν είναι χίμαιρες, είναι τα πιο ευγενή όνειρα που κάνουν οι άνθρωποι. Το όνειρο της ισότητας; το όνειρο ότι η στέγαση είναι δικαίωμα όλων, γιατί είσαι άνθρωπος, και όχι ένα εμπόρευμα για να γίνεις προϊόν σπέκουλας; το όνειρο ότι οι φυσικοί πόροι – για παράδειγμα η ενέργεια – δεν θα έπρεπε να είναι στην υπηρεσία των  πολυεθνικών, αλλά στην υπηρεσία του λαού. Όλα αυτά είναι όνειρα που θα θέλαμε να μετατρέψουμε σε πραγματικότητα. Πρώτα, στο μέρος στο οποίο ζούμε, με την γνώση ότι ο καπιταλισμός μας περικυκλώνει από παντού; και έπειτα, στην Ανδαλουσία, και στον κόσμο."

Πώς τοποθετεί κανείς τον εαυτό του εν καιρό παγκόσμιας κρίσης είναι φυσικά το κεντρικό θέμα του βιβλίου. Υπάρχουν αναφορές για μία άτυπη καταπίεση που δέχεται όποιος κοντράρει τον δήμαρχο, αλλά και άνθρωποι που ορκίζονται ότι στην “ουτοπία” βρήκαν το νόημα που έλειπε απ’ τη ζωή τους. Το συχνά αιχμηρό χιούμορ του Hancox παρεισφρέει στις γωνίες που οι “επαναστάτες” θα ήθελαν να κρατήσουν κρυφές και οι αντίπαλοι τους υπερτονίζουν, τις φέρνει στο φως, τις ζυγίζει απέναντι στα συναισθήματα με τα οποία τον άφησε η Marinaleda και αφήνει να βγάλουμε τα συμπεράσματα μας. 

Όπως έλεγε και ο πατέρας του νεο-φιλελευθερισμού Milton Friedman, εν καιρώ κρίσης “πρέπει να είμαστε εκεί, έτοιμοι, με λύσεις και παραδείγματα για να επιτύχουμε την αλλαγή”. Όταν, και αν, έρθει η ώρα που χρειαζόμαστε μια εναλλακτική στον καπιταλισμό, μπορεί η Marinaleda να γίνει παράδειγμα προς μίμηση; Καιρός να αρχίσουμε να μελετάμε την βιωσιμότητα των ουτοπιών μας, και η μικρή κωμόπολη της Ανδαλουσίας, μπορεί να χρησιμεύσει ως μέτρο ίσως. 

19

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Δ. Πολιτάκης / Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Μπορεί να έχει άμεση ανάγκη κάποιου είδους ανάπλασης η Πλατεία Εξαρχείων, το τελευταίο που χρειάζεται όμως είναι ένα μίζερο χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ζόρι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Β. Βαμβακάς / Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Οποιοσδήποτε απολογισμός της είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές όλων μας ‒ δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ
Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Β. Στεργίου / Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Αντί να βλέπουμε τη χώρα σαν άδεια πισίνα όπου πρέπει να γυρίσουν τα ξενιτεμένα της μυαλά για να γεμίσει, ας αλλάξουμε τα κολλημένα μυαλά σ' αυτόν εδώ και σε άλλους τόπους.
ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΥ

σχόλια

6 σχόλια
Σαν φιλελεύθερος έχω να πω ότι μ'αρέσει να υπάρχουν πόλεις σαν τη Marinaleda για δυο λόγους:Πρώτον,γιατί το κολεκτιβιστικό (νομίζω θα ήταν πιο εύστοχος όρος) σύστημά της έχει εφαρμοσθεί ειρηνικά με τη συγκατάθεση των κατοίκων της,όπως δείχνει το ότι ο δήμαρχος της εκλέγεται αδιάλειπτα επί 35 χρόνια.Δεύτερον,επειδή χρώμα κι ενδιαφέρον στον κόσμο αυτό δίνει,κατά την ταπεινή μου άποψη,η διαφορετικότητα,το να υπάρχουν πολλοί άνθρωποι με διαφορετικές ιδέες και διαφορετικά συστήματα οικονομικής οργάνωσης(με σεβασμό,όμως,στην ανθρώπινη ελευθερία).Από εκεί και πέρα,πρέπει να πω ότι απεχθάνομαι τους όρους ουτοπία και παράδεισος όταν αφορούν ανθρώπινες κοινωνίες.Σχεδόν τίποτα δεν είναι ουτοπία για τον άνθρωπο όταν οργανωμένα επικεντρώσει τις προσπάθειές του εκεί.Όπως επίσης δεν μπορεί από τον άνθρωπο,ένα ατελές πλάσμα με πολλά ζωώδη ένστικτα,να φτιαχτεί ένας παράδεισος.Κολάσεις,βέβαια,έχουν φτιαχτεί πάμπολλες(Χιτλερική Γερμανία,Σταλινική ΕΣΣΔ,Πολ Ποτ,Πινοτσέτ κι άλλες πολλές).Η Marinaleda είναι κάτι το διαφορετικό,το οποίο κατέστησαν δυνατό οι κάτοικοί της,οι οποίοι και θα το γκρεμίσουν ειρηνικά αν κάποτε κρίνουν ότι δεν τους αρέσει/ωφελεί το μοντέλο αυτό.Έχοντας δει και μια εκπομπή του Τσίμα παλαιότερα σχετικά με τη Marinaleda,έχουν φύγει κάποια άτομα απ'αυτή επειδή δεν τους άρεσε το μοντέλο,όπως έχουν έρθει άλλοι κι έχουν βρει την Ιθάκη τους.Οπότε το να προσπαθούμε να βρούμε τα σκοτεινά σημεία της(εκτός κι αν είναι ζόφος κι όχι απλά σκοτεινά σημεία),μου φαίνεται ότι έχει μικρή σημασία.Σίγουρα θα έχει σκοτεινά (ή,για να μην παρεξηγηθώ,αδύναμα) σημεία,όπως έχουν κι οι μη κολεκτιβιστικά οργανωμένες κοινωνίες.Καμιά ανθρώπινη κοινωνία δεν ήταν,είναι κι ούτε θα είναι ποτέ τέλεια.Το θέμα είναι πώς τη σχηματίζουν τα μέλη της ώστε να εξυπηρετεί τις ανάγκες τους και τις αξίες τους κι αν θα έχουν τη δυνατότητα να την αλλάξουν/μετασχηματίσουν ειρηνικά (όπως στην εν λόγω περίπτωση) όταν/αν επιδιώξουν την αλλαγή της.
Ο Γκορντίγιο εκλέγεται από το 1979,όλοι παίρνουν τα ίδια λεφτά,45ευρω για 6,5 ωρες εργασίας και θεωρείται αναρχικός.Είναι ενας εξαιρετικός τύπος,λατρεύει την Ελλάδα,την οποία και έχει επισκεφθεί!!!
Ο ορος αναρχο-κομμουνιστικη κοινοτητα ειναι ακυρος.,κατι τετοια βλεπουν κατι νεοδημοκρατες και ακροδεξιοι και χρησιμοποιουν τον ορο συνεχεια.Καμια σχεση δεν εχει ο κομμουνισμος με τον αναρχισμο ειδικα στην περιπτωση της Marinaleda οπου εχουν τον ιδιο δημαρχο για 35 χρονια!! Ας κανουμε μια μικρη ερευνα για τον Gordillo και να δουμε τι λεγεται γιαυτον,οκ πολλα ειναι ψεματα και προπαγανδα ισπανικων φιλοκυβερνητικων εφημεριδων αλλα δεν πρεπει να καταπινουμε τιποτα χωρις να το ψαξουμε,ειτε προερχεται απο τη μια ειτε απο την αλλη πλευρα.
Ανησυχητικο (για διαφορετικους λογους) ειναι γενικα καποιος να ειναι 35 χρονια σε μια θεση ειτε τον ψηφιζουν ειτε ειναι δικτακτορας .Αν ηταν οντως αναρχικη κοινοτητα δεν θα ειχαν αναγκη το ιδιο προσωπο 35 χρονια ,οταν μια κοινοτητα παιρνει αποφασεις απο κοινου δεν εχει αναγκη ηγετες παρα αντιπροσωπους και ο αντιπροσωπος μπορει να ειναι διαφορετικος καθε μηνα.Πιο απλα σε μια ιδανικη κοινωνια δεν υπαρχει η αναγκη να εχεις καποιον 35 χρονια σε μια θεση ακομα και το κανεις τιμητικα. Τελος στις ουτοπικες κοινωνιες δεν γινεται να υπαρχει χρημα,τη ποιοτητα ζωης μιας τετοιας κοινοτητας δεν την καθοριζει αν οι κατοικοι παιρνουν 45 euro για 6,5 ωρες εργασιας.
ας μου εξηγησει καποιος, γιατι ειναι ιδανικο ενα συστημα στο οποιο διαιρουμε το ΑΕΠ δια του πληθυσμου για να προκυψει το κατα κεφαλην εισοδημα.. αυτο δεν ειναι ισοτητα, ειναι ισοπεδωση.. η ισοτητα θα επρεπε να αφορα στις ευκαιριες που παρεχονται στον καθενα να μορφωθει και να αναπτυξει στο μεγιστο βαθμο τις οποιες δεξιοτητες και κλισεις εχει.. απο κει και περα, γιατι να μην αμοιβεται παραπανω η εργατικοτητα και η ικανοτητα ? δηλ. ο νευροχειρουργος θα πρεπει να αμοιβεται οσο ο κλητηρας? ο τεμπελης οσο και ο εργατικος? επιπλεον, τετοιες "προχω" καταστασεις μπορουν να λειτουργησουν μονο ως νησιδες μεσα σε καπιταλιστικο περιβαλλον.. γιατι αν ενας κατοικος αυτου του χωριου χρειαστει π.χ. νοσηλεια, σε νοσοκομειο θα πρεπει να παει και οχι στη μαμη του χωριου.. σε νοσοκομειο, με "κακους" μεγαλοαστους γιατρους και φαρμακα απο πολυεθνικες..
Εκτός από την άποψη σου, επίσης πολύ ανησυχητικό ότι το σχόλιο σου (μέχρι τώρα) έχει 36 [ΝΑΙ]...Και μετά ψάχνουμε τις αιτίες για όλη αυτή την αρρώστια-κρίση που βιώνουμε αλλού εκτός από εμάς...Σ.Σ.: Εγώ πάτησα [ΟΧΙ].
Φίλε μου, πραγματικά πιστευώ οτι κανένας άνθρωπος δεν είναι τεμπέλης. Ακόμα και αν το μόνο πράγμα που θέλεις να κάνεις είναι να τα ξύνεις..κάποια στιγμή θα βαρεθέις. Αλλα ο άνθρωπος πρέπει να είναι ελεύθερος να κάνει ότι γουστάρει. Δεν θα ήταν καλύτερα ο νευροχειρούργος να κάνει, εφόσον του αρέσει, την δουλειά αυτή, επείδή γουστάρει να σώζει ζωές και όχι για να παίρνει περισσότερα λεφτά απο τον κλητήρα? Πόσοι αλήθεια απο εμάς, αν είχαμε το ελεύθερο και όχι ανάγκη-υποχρέωση να βάλουμε σε καλουπια, ιδέες, ενέργεια, χρόνο, δεν θα κάναμε πιο δημιουργικά πράγματα και θα προσφέραμε περισσότερο στην κοινωνία? Η εργατικότητα και η ικανότητα είναι σχετικά πράγματα και η ανταμοιβή, αν θα πρέπει να υπάρχει, είναι για μένα δύσκολα υπολογίσμο μέγεθος υλικά.
πόσο δίκιο έχεις φίλε μου!!! αυτό βέβαια προϋποθέτει την απαλλαγή από πολλά συμπλέγματα κ στερεότυπα που έχουν επιβληθεί από την κοινωνία ως έχει κ τον τρόπο ζωής μας όπως επίσης κ πολύ "δουλειά" με τον εαυτό μας ... πράγματα εξαιρετικά δύσκολα για πλάσματα της συνήθειας ... που συνήθισαν να ακολουθούν συγκεκριμένα μοτίβα αντιλήψεων...
επισης θα ηταν καλυτερα, να μην υπαρχουν βιαστες, δολοφονοι, κλεφτες και ως εκ τουτου, να μην εχει λογο υπαρξης η αστυνομια.. και επειδη καποιοι θα πουν οτι ο βιαστης γινεται βιαστης και ο δολοφονος γινεται δολοφονος απο την ιδια την κοινωνια, εχω να συμπληρωσω τα εξης : περα απο το γεγονος οτι το DNA φυγειν αδυνατον (υπαρχει ακομα διχογνωμια στην επιστημονικη κοινοτητα για το αν συγκεκριμενες γενετικες ανωμαλιες προδαθετουν για αυξημενη πιθανοτητα εγλκηματικης συμπεριφορας), υπαρχουν και οι ψυχασθενειες, που εμφανιζονται στην πορεια.. και εν τελει, αν η κοινωνια γενναει εγκληματιες (απο την εμφανιση του ανθρωπου μεχρι σημερα), σημαινει οτι ειναι ατελης.. και γιατι ειναι ατελης? γιατι και ο ανθρωπος (οπως και καθε ειδος) δεν ειναι τελειο ον.. οραματιζεστε μια "τελεια" κοινοτητα - κι εγω μαζι σας.. μακαρι να μπορουσαν να γινουν ολα αυτα.. κι εμενα μ' αρεσει το Imagine του Lennon.. αλλα νομιζω οτι αυτος ο τροπος σκεψης χωλαινει "εκ γενετης" : θεωρει οτι ο ανθρωπος - καθε ενας ξεχωριστα ΚΑΙ ως ειδος γενικοτερα), θα καταφερει να κατακτησει την τελειοτητα προτασσοντας το συλλογικο εναντι του προσωπικου συμφεροντος.. κοντολογις, αν νομιζεις οτι θα βρισκοντουσαν ποτε αρκετοι αλτρουιστες, ωστε να γινουν π.χ. γιατροι και να εφημερευουν 24 και 36 ωρες συνεχομενα στα επειγοντα των νοσοκομειων, ξεροντας οτι θα αμοιφθουν οσο ο αλλος που ξεκινησε να δουλευει σε καποια αλλη απλουστερη δουλεια οταν απλως "βαρεθηκε να τα ξυνει".. ε τοτε θα σου ελεγα οτι εχεις σε υπερβολικη εκτιμηση το ανθρωπινο ειδος..
Δεν λέω να είναι μαζόχες. Αν και απο την στιγμή που κάνεις κάτι που σου αρέσει, τι σε νοίαζει τι κάνει ο άλλος? Αλλα αν π.χ. σύμφωνα με το παράδειγμα σου, είχαν περισσότεροι την δυνατότητα (οικονομίκα, χρόνο, πρόσβαση στην γνώση) να γίνουν γιατροί επειδή αυτο θέλουν, ίσως να υπήρχαν παραπάνω άνθρωποι οι οποίοι θα προσέφεραν έτσι, οπότε να μην χρειάζοταν κάποιοι να προσπαθούνε παραπάνω αν δεν θέλουν.Σίγουρα πρόκειται για υποθετικό, δύσκολα πραγματοποιήσιμο σενάριο. Για κάποιο λόγο έχουμε τον συγκεκριμένο τρόπο ζώης (αν και πιστεύω τον έχουμε περισσότερο επειδή βολέυει κάποιους και λιγότερο γιατί το έχουμε στην φύση μας) αλλα υπάρχουν πολλά παραδείγματα που εφαρμόζουν πετυχμένα τέτοιες καταστάσεις σε μεγάλο βαθμό.Όσο για το έχω σε υπερβολική εκτίμηση το ανθρώπινο είδος θα απαντήσω πως όχι. Μετά απο τόσα χρόνια "πολιτισμού", συνεχίζουμε να δημιουργούμε διαφορές, διακρίσεις, πολέμους, άστεγους, συνάνθρωπους μας να πεθαίνουν απο την πείνα.Τέλος, όντως όπως λες, νομίζω οτι αν δεν υπήρχαν οι διακρίσεις χρήματος, εξουσίας κλπ, δεν θα υπηρχαν βιαστες, δολοφόνοι, κλέφτες ή τουλάχιστον θα υπήρχαν σε πολύ μικρότερο ποσοστό.
Ο Φριντμαν, του οποιου το ακραια καπιταλιστικο μοντελο εφαρμοστηκε στη Χιλη και αλλες λατινοαμερικανικες χωρες, δε νομιζω να σκεφτοτανε ενα "ουτοπικο" κομμουνιστικο μοντελο σαν της Μαριναλεδα οταν ελεγε αυτα τα πραγματα.
Καμία σχέση. Ο καπιταλισμός δεν απαγορεύει συλλογικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις και συλλογικά ενεργές κοινότητες όπως η Μαριναλέδα. Χωράει τα πάντα ο καπιταλισμός. Είναι οικονομική ελευθερία. Αντίθετα, ο κομμουνισμος έχει αναστηλωθει σε απαγορεύσεις.
Toolio Ιστορικά έχουν υπάρξει επιχειρίσεις οι οποίες - μέσα σε ένα καπιταλιστικό περιβάλλον - είναι ιδιοκτησία των εργαζομένων (κάνε search αν θες employee owned companies). Ακόμα και τα stock options που δίνουν πολλές επιχειρίσεις επιτρέπουν σε μια λιγότερο ακριβή, συνθετική, ιδιοκτησία μιας επιχειρήσης απο εργαζόμενους (έχει βέβαια - δικαίως - ασκηθεί κριτική στον τρόπο που έχουν χορηγηθεί).