Μακροβιότητα και αντοχή στο χρόνο
Η Κοζανίτικη Αποκριά είναι ένα πλέγμα εθίμων που δεν έχει ακόμα εξαντλήσει τη δυναμική της, καθώς διαθέτει ελαστικότητα και δυνατότητες προσαρμογής στις συνθήκες κάθε νέας εποχής. Πυρήνας και εστιακό σημείο της είναι o Φανός, εορταστική πυρά που ανάβει στα σταυροδρόμια της πόλης εδώ και αιώνες, αποδεικνύοντας την ανθεκτικότητα του εθίμου και τις βαθιές του ρίζες στις καρδιές των Κοζανιτών, που δεν μπορούν να διανοηθούν τις Αποκριές χωρίς αυτόν.
Η μακροβιότητα και η διατήρηση της ουσίας του δεν απειλήθηκαν από τις σημαντικές αλλαγές γύρω του. Κάθε άλλο μάλιστα. Αυτές οι αλλαγές δεν δημιουργούν αμφιβολίες σχετικά με το αν ο σημερινός Φανός αποτελεί συνέχεια αυτού που άναβε στην πόλη της Κοζάνης κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Αντιθέτως αποδεικνύουν ότι ο πυρήνας του παραμένει ζωντανός, του επιτρέπει να προσαρμόζεται συνεχώς και να μεταφέρεται από γενιά σε γενιά αλώβητος και εκρηκτικός
Αγροτική καταγωγή
Ψυχαγωγία και ανατροπή
Η Κοζανίτικη Αποκριά, από κοινού με παρόμοιες γιορτές ή ιεροτελεστίες που συναντώνται τέτοια εποχή του έτους κυρίως στον Βορειοελλαδικό χώρο, αποτελεί κομμάτι της νεοελληνικής αγροτικής Αποκριάς με φανερή παγανιστική προέλευση. Όπως και όλα τα λατρευτικά έθιμα που συνδέονται με τα γυρίσματα του χρόνου και κυρίως το πέρασμα από το χειμώνα στην άνοιξη, διαθέτει κι αυτή απίστευτη ανθεκτικότητα καθώς είναι συνδεδεμένη με τη συνέχεια της ζωής. Ταυτόχρονα όμως ήταν και εξακολουθεί να είναι και στις μέρες μας μια γιορτή με ψυχαγωγικό χαρακτήρα, ένας συνδυασμός γλεντιού και υλικών απολαύσεων σε θαυμαστή συνύπαρξη με τη λατρεία των νεκρών.
Δεν παύει βέβαια να μοιράζεται και τη φιλοσοφία των υπόλοιπων αποκριάτικων εθίμων του Ελλαδικού χώρου καθώς εστιάζει στην ιδέα της ανατροπής της καθιερωμένης κοινωνικής και κοσμικής τάξης πραγμάτων, αμφισβητώντας αξίες και ιεραρχίες και καταργώντας όρια πράξεων και λόγων
Ψάχνοντας την καταγωγή της
Συνδέεται με τα Ρωμαϊκά Λουπερκάλια και Σατουρνάλια, έναν συνδυασμό της λατρείας των Θεών και της ανάγκης για ψυχαγωγία μέχρι ακολασίας, αλλά κυρίως με τις Βυζαντινές Καλένδες, γιορτές και μεταμφιέσεις, που φτάνουν μέχρι και ... τον «γυναικισμό των στρατιωτών»!
Αργότερα κυριαρχούν κυρίως στη Βόρειο Ελλάδα οι ζωομορφικές κυρίως μεταμφιέσεις και η προσωπιδοφορία. «Αι Απόκρεω πανηγυρίζονται πανδήμως και μεγαλοπρεπώς.
Από το 1650 και μετά συναντάμε τα λεγόμενα Ρογκατζάρια στην Κοζάνη. Πρόκειται για μεταμφιεσμένους, που περιφέρονταν στην πόλη από την Πρωτοχρονιά μέχρι τ’ Αγιαννιού, τραγουδούσαν και μάζευαν χρήματα για ένα γερό φαγοπότι αργότερα. Αργότερα εμφανίζονται οι Κωδωνοφόροι, οι οποίοι επικεφαλής μεγάλης παρέας τριγυρνούσαν στους δρόμους φορώντας μάσκα γοργόνας και ζωσμένοι κουδούνια και κυπριά, που τα «σύναζαν και τα ’κρουαν», γεμίζοντας με δέος και θαυμασμό τους συμπολίτες τους.
Περί τα μέσα του 19ου αιώνα ο θρύλος αναφέρει ότι δύο αδέρφια, τα παιδιά της Μπήλιως, αλληλοσκοτώθηκαν σε σύγκρουση αντίπαλων ομάδων κωδωνοφόρων χωρίς να γνωρίσει ο ένας τον άλλον λόγω της μάσκας, περιστατικό που έμεινε γνωστό στην τοπική παράδοση ως «Τς Μπήλιως τα νημόρια», τα μνήματα δηλαδή. Οι γιορτές απαγορεύτηκαν για πολλά χρόνια για να αποκατασταθούν αργότερα όχι πια το Δωδεκαήμερο αλλά το διάστημα πριν τη Μεγάλη Σαρακοστή, οπότε και τις συναντάμε μέχρι σήμερα.
Στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίστηκαν τα «Καρναβάλια». Συνδύαζαν στοιχεία Αγροτικής αποκριάς, όπως ο Φανός και ο χορός γύρω του, τα φαγοπότια και η θύμηση των νεκρών με τις παραστάσεις μεταμφιεσμένων και τις παρελάσεις του Αστικού Καρναβαλιού.
Το 1938, επί δημαρχίας Aστερίου Tέρπου επιδιώχθηκε η αναβίωση του «παλαιού εν Κοζάνη Καρναβαλιού» με πρωτοβουλία του Δήμου. Πράγματι εκείνη τη χρονιά στήθηκαν πολύ πετυχημένες «Λαϊκές Γιορτές», οι οποίες συνεχίστηκαν μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε και σταμάτησαν καθώς η χώρα ζούσε τραγικές στιγμές.
Το 1950 με πρωτοβουλίες του τοπικού ευεργέτη Γεωργίου Tιάλιου ιδρύθηκε ο Τουριστικός σύλλογος «Λασσάνης» και η Αποκριά ξαναζωντάνεψε. Η πόλη συνέχισε να ξεφαντώνει με μεγάλη συμμετοχή κόσμου, κυρίως στους Φανούς, για αρκετά χρόνια. Μετά το απριλιανό πραξικόπημα του 1967 όμως, παρατηρείται σταδιακή φθορά και τελικός μαρασμός της. Φυσικό ήταν. Η Αποκριά, σαν γιορτή που απαιτεί απόλυτη ελευθερία έκφρασης, μαραζώνει σε περιόδους πολιτικής καταπίεσης και καταδυνάστευσης. Οι τύραννοι τη φοβούνται γιατί από τη φύση της είναι ανατρεπτική και στρέφεται κατά της εξουσίας.
Με τη Μεταπολίτευση ζωντανεύει ξανά. Ιδιαίτερα από το 1981 και μετά η οργάνωσή της γίνεται με σημαντική δημοτική υποστήριξη που μεγαλώνει χρόνο με το χρόνο, ενώ παράλληλα αυξάνεται το ενδιαφέρον ντόπιων και επισκεπτών και η πανελλαδική προβολή της. Από το 1996 ιδιαίτερα, όταν το συντονισμό και τη στήριξή της αναλαμβάνει η Δημοτική Επιχείρηση Πολιτισμού και Αθλητισμού στην αρχή κι αργότερα ο διάδοχός της Οργανισμός Αθλητισμού Πολιτισμού και Νεολαίας, και μέχρι σήμερα η συμμετοχή στο στήσιμο της μεγάλης γιορτής είναι μαζική, με τον κόσμο να συσπειρώνεται κυρίως γύρω από τους βασικότερους πυλώνες της Αποκριάς, τους Φανούς.
Ο Φανός
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της
Αυτό που την κάνει τόσο ξεχωριστή είναι ο Φανός, η καθαρτήρια πυρά γύρω από την οποία στήνεται ένα νυχτερινό υπαίθριο γλέντι.
Η κοινότητα ή η ομάδα που συμμετέχει σε μια παρόμοια εθιμική εκδήλωση «επιδιώκει την πραγματοποίηση ενός σκοπού, ο οποίος συνήθως είναι η επίτευξη της ευετηρίας, της καλής χρονιάς, στην ευρύτερη διάστασή της, με την έννοια της πλούσιας καρποφορίας και της καλής υγείας».
Χόρευαν λοιπόν οι αγρότες κάτοικοι της Κοζάνης γύρω απ’ τη φωτιά, εξορκίζοντας την κακοδαιμονία και καλώντας τις δυνάμεις του καλού να τους συντρέξουν στο δύσκολο έργο τους. Οι κινήσεις και τα βήματα του χορού τους περνούσαν από γενιά σε γενιά ίδια και απαράλλαχτα, συγκρατημένα και μονότονα, συνοδευτικά μάλλον του τραγουδιού και παρά αυθύπαρκτα χορευτικά κινητικά μοτίβα.
Έτσι παραδόθηκαν και στις σημερινές γενιές. Οι σημερινοί Κοζανίτες εξακολουθούν να κινούνται γύρω από τη φωτιά όπως είδαν τους γονείς τους και τους παππούδες τους να κάνουν πριν απ’ αυτούς μέσα σε ένα πλαίσιο πολιτιστικού συντηρητισμού, που χαρακτηρίζει γενικά τους λαϊκούς χορούς.
Σήμερα
Προετοιμασίες
Μόλις περάσουν οι γιορτές των Χριστουγέννων, οι άνθρωποι των Φανών αρχίζουν να ασχολούνται με την Αποκριά κι όσο πλησιάζουν οι μέρες τόσο πιο πολύ ολοκληρώνεται το σκηνικό όπου θα στηθεί η μεγάλη γιορτή.
Έρχονται τα κεραστάρια, ομοιώματα μικρών σπιτιών από όπου οι υπεύθυνοι της φιλοξενίας του Φανού θα προσφέρουν στον κόσμο κρασί και κιχιά. Στήνεται το υπόστεγο που θα στεγάσει τους μουσικούς με τα όργανα τους και θα τους προφυλάξει από το τσουχτερό κρύο της χειμωνιάτικης βραδιάς. Σε περίοπτη θέση μπαίνει ο «νουντάς», αντίγραφο παλιού Κοζανίτικου σπιτιού, και οι πιο επιδέξιοι αναλαμβάνουν να τον ευπρεπίσουν: βάφουν τους τοίχους, διορθώνουν τυχόν ζημιές στα ζωγραφιστά πορτοπαράθυρα και στην κληματαριά, ζωγραφίζουν κάτι καινούριο ανάλογα με την έμπνευση της στιγμής.
Εν τω μεταξύ τα συνεργεία του Δήμου ασχολούνται με τον αεροδιάκοσμο. Τις παραδοσιακές φούντες με τα «φιλουρίδια» (σερπαντίνες) έχουν αντικαταστήσει πάνινες στενές λουρίδες που ανεμίζουν και γεμίζουν με χρώμα τη γειτονιά και οι γιρλάντες με τα φώτα και οι προβολείς φωτίζουν το χώρο του βωμού.
Παράλληλα συνεχίζεται η …ανίχνευση για να βρεθεί η κατάλληλη ορχήστρα πνευστών, «τ’ άργανα» που θα δώσουν στην εκδήλωση τη νέα διάσταση που απέκτησε στην δεκαετία του ’60: την παρουσία της οργανικής μουσικής που ξεκουράζει τους τραγουδιστάδες, ενθαρρύνει το «σκόρπιο» χορό και προσδίδει ποικιλία και παλμό στη γιορτή.
Πέρα από το κρασί και τα κιχιά οι πιο επιτήδειοι στη μαγειρική ετοιμάζουν στο σπίτι τους ένα σωρό άλλους μεζέδες για τους «επισήμους», για τους ξενιτεμένους και για τους φιλοξενούμενους της πόλης.
Τελευταίες πινελιές
Οι πιο χειροδύναμοι θα μεταφέρουν το κρασί και τα ταψιά με τα κιχιά στα κεραστάρια.
Οι πιο «κασμιρτζήδις» (πλακατζήδες) θα γεμίσουν κάθε λευκή επιφάνεια των σκηνικών με …παραινέσεις, σχόλια και οδηγίες, όλα στο λιτό και «τσουχτερό» ύφος της Κοζανίτικης εκφραστικής παράδοσης και στο ιδίωμα, που κυριαρχεί όλες αυτές τις μέρες. Τα περισσότερα φυσικά έχουν σεξουαλικό περιεχόμενο και μερικά συμπληρώνονται με σκίτσα και σχέδια, για περισσότερη σαφήνεια!
Κάποιοι άλλοι ελέγχουν αν λειτουργούν καλά τα μεγάφωνα και τελευταία φροντίδα είναι να στοιβαχτεί κάπου πρόχειρα το δαδί που θα καίγεται όλη τη νύχτα στο βωμό της εθιμικής χαράς.
Όλα έτοιμα!
Η γιορτή αρχίζει
Κατά τις 6 το απόγευμα ανάβει στην Πλατεία ο Κεντρικός Φανός της πόλης από το Δήμαρχο. Είναι ένας Φανός με καθαρά συμβολική σημασία και ρόλο χωρίς οργανωτική ομάδα από πίσω του και με πολύ σύντομη ζωή. Αφού φιλοξενήσει για λίγο τις αρχές της πόλης και τους επίσημους προσκεκλημένους, που θα χορέψουν γύρω του, θα φαν, θα πιουν και θα τραγουδήσουν όλοι μαζί ακολουθώντας τον κορυφαίο του χορού και στη συνέχεια θα περάσουν τη σκυτάλη στους Φανούς των συνοικιών. Αλώνια, Άη Δημήτρης, Αριστοτέλης, Αϊ Θανάσης, Γιτιά, Κασμιρτζήδις, Κιραμαριό, Κρεβατάκια, Λάκκους τ’ Μάγγαν’, Μπουντανάθκα, Παύλος Μελάς, Πηγάδ’ απ’ του Κεραμαριό Πλατάνια και Σκ’ρκα, συνεχίζουν απτόητοι ν’ ανάβουν κάθε χρόνο μέχρι σήμερα.
Η ώρα κοντεύει 8, έχει νυχτώσει για τα καλά και ο Φανός ανάβει. Έχει μαζευτεί κόσμος, παγωμένος ακόμη αλλά αυτό δεν θα κρατήσει και πολύ. Οι άνθρωποι που μόχθησαν να τον στήσουν όλες αυτές τις μέρες πιάνονται στο χορό πίσω απ’ τον κορυφαίο και ακούγεται το πρώτο τραγούδι, το ίδιο πάντα:
«Εβγάτι αγόρια μ στου χουρό
κουρίτσια στου σιργιάνι
να δείτι κι να μάθιτι
πώς πιάνιτι η αγάπη.
Απού τα μάτια πιάνιτι
στα χείλη κατιβαίνει
κι απού τα χείλη στην καρδιά
ριζώνει κι δε βγαίνει.»
Το ένα τραγούδι διαδέχεται τ’ άλλο, ο κόσμος γύρω πληθαίνει, ο κύκλος μεγαλώνει, σχηματίζεται και ένας δεύτερος με το ίδιο κέντρο κι ύστερα ένας τρίτος. Όταν κουραστεί ο πρωτοτραγουδιστής, ξεκινούν τα όργανα κι ο χορός γύρω απ’ τη φωτιά.
Τα τραγούδια της Αποκριάς
Πολλά είναι σκωπτικά και διακωμωδούν άνδρες ανίκανους, γέρους ή ...μαραζιάρηδες και γυναίκες άσχημες ή ανοικοκύρευτες, ή το χειρότερο, σπάταλες !
Για παράδειγμα πάρτε εκείνη την ανοικονόμητη που παντρεύτηκε ο φουκαράς ο ήρωας του παρακάτω τραγουδιού και μάλιστα … στης ακρίβειας τον καιρό!
«Στης ακρίβειας του κιρό
χάλιψα να παντριφτώ
πήρα σβάρνα τα χουριά
Σπούρτα , Βάντσα, Κισαριά.
Βρήκα μια χουντρή γυναίκα
που ’τρουγιν όσου για δέκα.
Δέκα φούρνοι παξιμάδι
γιόμα, βράδυ δεν τη φτάνουν.
Κι τ’ Διφτέρα τ’ χαραή
προυβατίνα μ’ ένα αρνί.»
Τραγουδιούνται επίσης τραγούδια της αγάπης και του έρωτα, καθώς και τραγούδια της παλληκαριάς, της αντρειωσύνης, εμπνευσμένα από τα κατορθώματα των Κλεφτών στην Επανάσταση.
Τα πιό φημισμένα όμως είναι τα "ξεδιάντροπα", κατ' ευφημισμόν "νοικοκυρίσια", ή "μασκαραλίτικα". Άλλα είναι υπαινικτικά και άλλα τα λεν' στα ίσια, χωρίς ντροπές και πολλές περιστροφές, αφού εκείνη τη νύχτα όλα επιτρέπονται.
Υπαινικτικά.....
...πασπατεύου παρακάτου
σκόνταψα ουπάν στου γόνα
κάθουμι κι αγναντεύου
κατι μυρίζου κάτι χαλεύου
όπους τσάκουνα το γόνα
γλέπου μια χρυσή τρυγόνα
όταν κάθιτι γιλάει
σάματι μι πιργιλάει
Στα ίσια!....
Ου παπάς ου Ραγκαβέλας
είχιν μια κουτσή γουμάρα
κι είχιν τσούρις φουρτουμένις
μικρές τρανές ΄νακατεμένες....
Όλη η πόλη γλεντάει. Παρέες-παρέες ντόπιοι και επισκέπτες μεταμφιεσμένοι και μη τριγυρνούν από τον έναν Φανό στον άλλον, πίνουν, χορεύουν, τραγουδούν. Πολλές φορές στο στριφογύρισμα του χορού βλέπουν ένα πρόσωπο που έχουν να δουν χρόνια. Ίσως να ’ναι ένας από τους πολλούς ξενιτεμένους Κοζανίτες που δεν μπορούν να μείνουν μακριά από την πατρίδα τους την Αποκριά. Φωνές, φιλιά, «χαμπάρια» και πάλι χορός.
Ασταμάτητο ξεφάντωμα για δώδεκα μέρες
Έναρξη την Τσικνοπέμπτη
Εκείνη την ημέρα είναι σαν να πέφτει ένα νέφος ..σιουρδαμάρας πάνω στην Κοζάνη, που θα παραμείνει εκεί πυκνό και απτόητο, κρίση-ξεκρίση, και θα διαλυθεί ξανά τις απογευματινές ώρες τις Καθαράς Δευτέρας,
Η είσοδος του Καρνάβαλου
Μικρή Αποκριά και ο βασιλιάς των ημερών, ο καρνάβαλος, κατεβαίνει στην πόλη... Με χιλιάδες παιδιά να προπορεύονται χορεύοντας στους ήχους της Δημοτικής Μπάντας, της Πανδώρας, ....Ένα χρωματιστό ποτάμι που κυλάει ρυθμικά και κατακλύζει το κέντρο της πόλης....
Παράδοση άνευ όρων ! ! !
Γλέντι σε κάθε Φανό χωριστά
Οι Φανοί ανάβουν όλοι μαζί το βράδυ της Μεγάλης Αποκριάς αλλά από την Τσικνοπέμπτη και μετά γίνεται κάθε βράδυ γλέντι σε κάθε έναν από αυτούς με τη σειρά. Πρόκειται για μεγάλη γιορτή στη γειτονιά, η οποία ετοιμάζεται να υποδεχθεί την Κοζάνη ολόκληρη, τους επισκέπτες της αλλά και τους οργανωτές των άλλων Φανών. Φασαρία και χαρούμενη αναστάτωση. Με κόσμο να πηγαινοέρχεται και να στήνει το εθιμικό σκηνικό. Με την Πανδώρα, την δημοτική μπάντα, να συνοδεύει τους "οικοδεσπότες" στην κεντρική πλατεία για χορό και καλέσματα και να τους φέρει πάλι πίσω για ν' αρχίσει το ξεφάντωμα. Κρασί και μεζέδες...Τραγούδι γύρω από τη φωτιά…
Και την επομένη πάλι από την αρχή. Στον επόμενο Φανό που έχει την τιμητική του.
Τυράνια ! ! !
Τα Sourd Games
Η γιορτή της νεολαίας και η αποθέωση της σιουρδαμάρας. Αγώνες για γερά νεύρα, με 2000 αθλητές-μαθητές από 11-15 χρονών, οι οποίοι ρίχνονται στο στίβο της ευγενικής άμιλλας, για να αναδειχθούν τα πιο γερά σιουρδουντάμαρα. Σκληρός ανταγωνισμός σε κάθε σταθμό, που αντιμετωπίζεται με τη συνεργασία των μελών της κάθε ομάδας και κυρίως με τα προσόντα τους. Νιάτα, ζωντάνια, τρεχάλα, φωνές και γέλια... Πανζουρλισμός ! Μοιάζει με κυνήγι θησαυρού; Ίσως, αλλά η μορφή του φέρει έντονη τη σφραγίδα της τοπικής παράδοσης στο ξεσάλωμα.
Γλέντια και ξεφαντώματα στα μαγαζιά
Τόσα πολλά που δεν ξέρεις που να πρωτοπάς! Με «τα καλά σου» ή με αποκριάτικο κοστούμι... Με κοσμήματα ή με περούκες και κόκκινες μύτες..... Όλα τα μαγαζιά διαθέσιμα για να βρεθείς με την παρέα σου, να εκτονωθείς, να ξεδώσεις...Μέσα σε βροχή από σερπαντίνες, κονφετί, πειράγματα και προπαντός χορευτικό οίστρο! Γιατί τα χάλκινα βασιλεύουν παντού, με δεκάδες μπάντες
Για τα μικρότερα παιδιά
Παιδικός Καρνάβαλος και μεγάλη γιορτή στο κέντρο της πόλης την Κυριακή της Μικρής Αποκριάς, με χορούς, παιχνίδια και τρεχαλητά.
Παιδικοί χοροί με μουσική, χορό, και …παλέματα.
Συμμετοχή σε κάθε εκδήλωση των μεγάλων.
Για να μαθαίνουν!
Καθημερινό θέαμα στην Κεντρική Πλατεία
Κάθε μέρα χορευτικά συγκροτήματα της περιοχής, που αντλούν από την τοπική ιστορία και παράδοση....ή φιλοξενούμενοι από άλλα μέρη της Ελλάδας ή τις γειτονικές χώρες των Βαλκανίων. Χορευτές, κωδωνοφόροι... Μωμόγεροι... Ρουγκατσάρια... Μπουμπουσιάρια... Κι ένα σωρό άλλες ομάδες, φορείς της δικής τους παράδοσης, πρεσβευτές του τόπου τους. Κι όλα αυτά δεμένα με αυτοσχέδια σκετς και σχόλια στα Κοζιανίτικα....Με ερασιτέχνες κονφερανσιέ να συνομιλούν και να πειράζουν τους θεατές, να σατιρίζουν την επικαιρότητα και όποιους την τρέφουν...
Κι ύστερα βόλτα στους φωτεινούς δρόμους και τα μαγαζιά
Ποιός πάει σπίτι τέτοιες μέρες;
Παρέλαση αρμάτων τη Μεγάλη Αποκριά
Μεγάλη αποκριά μεσημέρι και τα πεζοδρόμια κατά μήκος της διαδρομής γεμίζουν θεατές ντόπιους, ξενιτεμένους και επισκέπτες...
Τρεις η ώρα και η παρέλαση αρχίζει.
Χρώματα, μουσικές, χορός και κίνηση - καμιά φορά και στάση -αν κολλήσει η προπορευόμενη ομάδα, ή αν μας παίρνει η τηλεόραση...
Άρματα φορτωμένα από τη λαϊκή έμπνευση, την τοπική παράδοση και τη σάτιρα της επικαιρότητας.
Και πολύ... τρακ!
Ερασιτέχνης ο θίασος βλέπετε και πολλοί οι θεατές...
Γι' αυτό και απαραίτητες οι κούπες ή άλλα παρόμοια σκευάσματα τόνωσης του ηθικού πριν τη κάθοδο!
Το Κοζανίτικο γλωσσικό ιδίωμα στις δόξες του
Δίνουν και παίρνουν οι κοζανίτικες εκφράσεις στο χαρακτηριστικό γλωσσικό ιδίωμα της Κοζάνης, ένα βόρειο ιδίωμα με πολλές λεξιλογικές επιρροές από τις γύρω εθνότητες και κυρίως από την Τουρκική.
Θα το απολαύσετε σε όλο του το μεγαλείο στους Φανούς, στα τραγούδια, στα μπέντια, στις θεατρικές επιθεωρήσεις, στα επίκαιρα δημοσιεύματα, στις επιγραφές που γράφονται στους οντάδες των Φανών.
Θα το βρείτε διανθισμένο με γνωμικά, αποφθέγματα και συμβουλές περί σεξουαλικών κυρίως θεμάτων, συνοδευόμενα από τα απαραίτητα σκίτσα …για να μη γίνει και καμιά παρανόηση!
Ελευθεριότητα κι ελευθερία
Οι Αποκριές της Κοζάνης έχουν αποδείξει τη διαχρονικότητά τους ως έθιμο και τις βαθιές ρίζες τους στις καρδιές των Κοζανιτών, που δεν μπορούν να διανοηθούν τις Αποκριές χωρίς αυτόν.
Αλλά μένουν αξέχαστες και στους επισκέπτες.
Όχι σε όλους. Όχι σ’ αυτούς που αποζητούν ένα εύκολο θέαμα για να καθίσουν στην άκρη και χαζέψουν ανέκφραστοι κι ασυγκίνητοι τα δρώμενα.
Συγκινούν κυρίως εκείνους που ψάχνουν για γνήσιες εκδηλώσεις λαϊκού πολιτισμού και μια ευκαιρία να ζήσουν τα έθιμα ενός τόπου από μέσα σαν κοινωνοί κι όχι σαν θεατές
Κι είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί, αν έχει την διορατικότητα να ξεχωρίσει σε όλο αυτό το ξεφάντωμα κάποια πολύτιμα και όλο και πιο σπάνια χαρακτηριστικά:
- Ευρύτατη λαϊκή συμμετοχή
- Εξάλειψη των καθημερινών φραγμών του καθωσπρεπισμού, καθώς οι μέρες επιτρέπουν την τολμηρότητα στη συμπεριφορά και την έκφραση. Λίγοι καθιερωμένοι κανόνες συμπεριφοράς μένουν απαραβίαστοι!
- Μοναδική αίσθηση ελευθερίας, που επιτρέπει στους ανθρώπους να κυκλοφορούν σε δρόμους και πλατείες και να μπαινοβγαίνουν σε μπαράκια, ταβέρνες και σπίτια. Με την ίδια άνεση. Σα να μην υπάρχουν πόρτες και τοίχοι!
Γιατί πράγματι η Αποκριά στην Κοζάνη σε βγάζει από το καβούκι σου και σε παρασύρει σε ένα τρελό ποτάμι γλεντοκόπων, που κυλάει πολύχρωμο στους δρόμους.
Μάθετε Περισσότερα εδώ:http://oapnkozanis.gr
Λίγα Λόγια για τη συντάκτρια του άρθρου
*Η Ματίνα Τσικριτζή Μόμτσιου είναι συλλογέας λαογραφικού και γλωσσολογικού υλικού. Έχει γράψει δυο βιβλία λαογραφικού περιεχομένου, το «Αποκριά στην Κοζάνη, από μέσα απ’ το χορό» (2000) και σε συνεργασία με την Φανή Φτάκα Τσικριτζή το «Γεύσεις από Παλιά Κοζάνη»(2006), καθώς και ένα θεατρικό έργο στο ιδίωμα που ανέβηκε σε παραγωγή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Παρείχε επίσης ερευνητική στήριξη στην συγκέντρωση υλικού για τη συγγραφή λεξικού του τοπικού ιδιώματος και έγραψε τα κείμενα για ντοκιμαντέρ με θέμα την Αποκριά της Κοζάνης. Αρθρογραφεί στον τοπικό τύπο εδώ και 40 χρόνια.
σχόλια