Την ώρα που δανειστές και εταίροι θέτουν τους πιο σκληρούς όρους για να χρηματοδοτήσουν το ουσιαστικά χρεοκοπημένο ελληνικό κράτος, πέντε επιστήμονες προσπαθούν να εντοπίσουν τι θα συμβεί στην ελληνική κοινωνία τα επόμενα, σκληρά χρόνια.
Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΧΑΟΥΣ
Για τον οικονομολόγο του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Παναγιώτη Πετράκη αυτό που προσφέρει προς το παρόν το νέο μνημόνιο είναι η αίσθηση ότι πατάμε σε στέρεο έδαφος και μάλιστα αρκετά γνωστό, αφού αυτό το μνημόνιο είναι η συνέχεια των προηγούμενων μέτρων. Ο κ. Πετράκης πιστεύει ότι σημαίνει μια περίοδο σταθερότητας για τα επόμενα δυο-τρία χρόνια, αλλά, δυστυχώς, όπως λέει «υπό το βάρος μιας πολιτικής που εδράζεται σε μια λανθασμένη συνταγή, η οποία θέλει να φέρει την εξυγίανση των δημοσιονομικών μέσω της δημοσιονομικής λιτότητας. Εφαρμόζεται μια πολιτική που ορίζει βραχυχρόνια ύφεση, μακροχρόνια ύφεση και να φτάσουμε σε ορισμένους στόχους». Για τον οικονομολόγο αυτή η λογική θα οδηγήσει στο σκηνικό που μας είναι γνωστό. «Αφενός σε μια μεγαλύτερη σταθερότητα, αφετέρου όμως σε μια οικονομία που θα αγκομαχεί να επιβιώσει και να παρουσιάσει θετικούς ρυθμούς μεγέθυνσης για τα επόμενα τρία-τέσσερα χρόνια». Για τον κ. Πετράκη η ελπίδα βρίσκεται στην αλλαγή του πολιτικού σκηνικού σε Γαλλία και Γερμανία και όχι στο ρημαγμένο εσωτερικό της χώρας. «Ελπίζουμε οι μεταβολές που θέλουμε στην Ευρώπη να έρθουν το 2012 και το 2013 και να υπάρξει μια αλλαγή, έστω και πολύ μικρή, που για εμάς θα είναι πολύ σημαντική. Να αλλάξουν το μείγμα πολιτικής που χρησιμοποιείται και να προχωρήσουμε στη διαρθρωτική αναδιοργάνωση, αλλά υπό καλύτερες καθημερινές συνθήκες. Διότι αυτό το οποίο επιχειρούν κανείς δεν το είχε σχεδιάσει, ούτε από τους Έλληνες, ούτε από το ΔΝΤ και την Ευρώπη». Ο οικονομολόγος πιστεύει ότι δεν ήταν αυτός ο αρχικός σχεδιασμός, αλλά οδηγηθήκαμε σε αυτή την πολιτική την οποία πρέπει ν’ αλλάξουμε πλέον σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Κατά τον κ. Πετράκη εδώ μας «πρόδωσε» η απειρία της ελληνικής κυβέρνησης που δέχτηκε να λυθεί και το θέμα των διαρθρωτικών μεταβολών. «Μα, όλοι ξέρουν ότι τα διαρθρωτικά μέτρα αποδίδουν μετά από 10-15 χρόνια. Βραχυχρονίως φέρνουν μεγαλύτερη ύφεση. Αυτό είναι γνωστό διεθνώς».
Όπως επισημαίνει ο οικονομολόγος, στο Μνημόνιο 2 προέχουν όχι τα δημοσιονομικά μέτρα αλλά τα διαρθρωτικά, και μάλιστα σ’ έναν τομέα που δεν έπρεπε να υπάρξει παρέμβαση, όπως είναι η σχέση εργαζομένων κι επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα. «Πιστεύουν ότι, βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα στην Ελλάδα, θα έρθει και η ανάπτυξη. Είμαστε μπροστά σε ένα λάθος και αυτό είναι το δυστύχημα για όλους εμάς που ορθώνουμε έναν κριτικό λόγο για την πολιτική που εφαρμόζεται». Από την άλλη πλευρά, ο κ. Πετράκης πιστεύει ότι η εναλλακτική που ακούγεται από την αντιπολίτευση είναι καταστροφική. «Δεν ξέρουμε τι είναι και θα ήταν μια δραματική εξέλιξη».
Τι πρέπει, όμως, να γίνει; «Οι επόμενες κυβερνήσεις πρέπει να τους δώσουν να καταλάβουν αυτό που υποπτευόμαστε, ότι υπάρχει ιδεολογική αγκύλωση διότι αυτά τα μέτρα διευρύνουν τα κέρδη των επιχειρήσεων. Ποιων, όμως, επιχειρήσεων αφού καταστρέφονται όλες μαζί στην Ελλάδα;. Αυτό ακριβώς είναι η ύφεση που ο κ. Πετράκης πιστεύει ότι το 2012 θα είναι τουλάχιστον 4,5 με 5%. «Η μεγάλη κατηφόρα στην οικονομία έγινε τον Νοέμβριο, οπότε πραγματικά οι άνθρωποι έπαψαν να αγοράζουν οτιδήποτε. Και θα συνεχίσουμε στον ίδιο προορισμό, γιατί τώρα κόβονται και οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα». Ακόμη και μετά το 2013, οπότε αναμένονται κάποιοι αναιμικοί θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, η ανεργία θα παραμείνει, όπως λέει ο καθηγητής, σε υψηλά επίπεδα. «Βεβαίως, όλη αυτή η συζήτηση προϋποθέτει ότι θα παραμείνουμε στην ευρωζώνη και πρέπει κανείς να σκεφτεί πλέον ποιο είναι το κόστος και ποιο το όφελος όλης αυτής της διαδικασίας, και να το σκεφτούν όχι μόνο οι Έλληνες αλλά και οι Ευρωπαίοι». Για τον κ. Πετράκη η επόμενη εκλογική αναμέτρηση, ίσως και η μεθεπόμενη, θα έχει ως βάση αυτό το αντικείμενο. «Έχω την υποψία ότι είτε το θέλουμε είτε όχι θα εστιάσουν σε αυτό το διακύβευμα. Έχουμε τώρα αρκετό καιρό να το σκεφτούμε. Είναι προς το παρόν σημαντικό ότι κερδίσαμε χρόνο. Μπορούμε να σκεφτούμε και να δούμε ποιο είναι το πραγματικά συμφέρον για τη χώρα».
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ
Αυτό το μετέωρο βήμα προς την κάλπη με διακύβευμα τελικά την παραμονή μας στο ευρώ θα γίνει μέσα σ’ ένα αποδομημένο πολιτικό σύστημα, που ο πολιτικός αναλυτής κι επικοινωνιολόγος Γιώργος Σεφερτζής πιστεύει ότι είχε οικοδομηθεί πάνω στο στέρεο κάποτε έδαφος των πελατειακών σχέσεων και τώρα καταρρέει μαζί με τη μεσαία τάξη. « Η βάση του δικομματισμού ήταν το μεγάλο δημιούργημα της νέας, ανερχόμενης αστικής τάξης». Αναμενόμενο ήταν, επομένως, και αυτό που συνέβη μετά την ψηφοφορία της δανειακής σύμβασης. «Είναι ακριβώς η απορρύθμιση των πολιτικών σχέσεων εντός των δύο κομμάτων εξουσίας, που δεν μπορούν πια να συνεχίσουν ν’ αναπαράγονται με τον συνεκτικό τρόπο του παρελθόντος, επιτυγχάνοντας την ενιαία έκφραση ετερογενών κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων». Το ΠΑΣΟΚ χάνει τη δυνατότητά του για εξουσία, χάνοντας και τη συγκολλητική ουσία που κρατούσε ενωμένες ετερογενείς και κατακερματισμένες ετερογενείς δυνάμεις. Μένει να δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα από την άλλη μεριά του δικομματισμού, όπου, όπως λέει ο κ. Σεφερτζής, τα φαινόμενα δεν είναι καθόλου τυχαία. «Βλέπουμε αυτήν τη διαφοροποίηση των βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας, που προιωνίζεται προφανώς εξελίξεις και σε αυτόν το χώρο». Εκείνο το οποίο είναι βραχυπρόθεσμα -δηλαδή στο διάστημα μέχρι τις εκλογές- κρίσιμο είναι, κατά τον πολιτικό αναλυτή, ποια από τις δύο δυναμικές θ’ αποδειχτεί τελικώς επικρατέστερη. Μια δυναμική επανασταθεροποίησης του πολιτικού συστήματος, ακριβώς υπό τον φόβο χειρότερων εξελίξεων στο κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, που θα ενισχύσει το προπορευόμενο σήμερα κόμμα της ΝΔ, ή μια δυναμική περαιτέρω αποδιοργάνωσης και αποδόμησης του πολιτικού συστήματος που θα έχει ως αποτέλεσμα να ενισχυθεί ακόμα περισσότερο η Αριστερά ή να κατακερματιστούν ακόμη περισσότερο κόμματα που θα διεκδικήσουν τον υπό αποσύνθεση ευρισκόμενο μεσαίο χώρο.
«Περιμένουμε έναν κατακερματισμό πολιτικών δυνάμεων, αντίστοιχο με τον πολιτικό κατακερματισμό που έφερε η κρίση. Θα περάσουμε σε μια μεταβατική περίοδο που θα θυμίζει σε πολλά επίπεδα τον αντίστοιχο πολιτικό κατακερματισμό της Ιταλίας και μια ανασύνθεση των πολιτικών δυνάμεων σε μια καινούργια βάση», λέει ο κ. Σεφερτζής. Αυτή η νέα βάση θα προκύψει, όπως σημειώνει, σε μια δεύτερη φάση, όταν θα μπορούν να βρεθούν νέες ισορροπίες πολιτικής εκπροσώπησης και των κοινωνικών δυνάμεων που αυτές οι ισορροπίες θα εκφράζουν.
Ποιες θα είναι αυτές οι ισορροπίες, είναι ακόμη άγνωστο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ζούμε τις τελευταίες ημέρες της Πομπηίας. «Οι κρίσεις έχουν ως βασικό τους χαρακτηριστικό το αβέβαιο της εξέλιξής τους. Δεν μπορούμε να στηριχτούμε στην εμπειρία του παρελθόντος για να προβλέψουμε τις εξελίξεις του μέλλοντος. Οι κρίσεις παράγουν μια ριζοσπαστικοποίηση του εκλογικού σώματος, ακριβώς επειδή προκαλούν την απορρύθμιση του λεγόμενου μεσαίου χώρου και της αντίστοιχης κοινωνικής τάξης».
Παρότι πρόκειται για μια εξίσωση με πολλούς αγνώστους, ο κ. Σεφερτζής λέει ότι μπορούμε να μιλήσουμε ασφαλώς για μια ενίσχυση της Αριστεράς, «διότι η Αριστερά μπορεί να εκφράσει ταυτόχρονα και τον πληγωμένο πατριωτισμό και την κοινωνική συμπίεση των λαϊκότερων στρωμάτων, κάτι που επιχειρεί μέχρι στιγμής με επιτυχία».
Σίγουρα, πάντως, οι ισορροπίες θα είναι καινούργιες. «Προς το παρόν, έχεις την πλήρη αποδόμηση των υπαρχουσών πολιτικών δομών, δεν έχεις όμως ταυτόχρονα και τις εναλλακτικές λύσεις που θα εκφράσουν αξιόπιστα αυτό που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε σίγουρα σιωπηρή μάζα, που είναι ίσως και πλειονότητα και που βρίσκεται αυτήν τη στιγμή άστεγη, όπως και πολλοί από τους συμπολίτες μας».
ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ
Η τελευταία φράση του κ.Σεφερτζή μας μεταφέρει στο κοινωνικό πεδίο που δέχεται τα αποτελέσματα της πίεσης των πολιτικών και οικονομικών πράξεων. Ο κοινωνιολόγος κ. Νίκος Φακιολάς επικεντρώνει σε αυτά ακριβώς τα αποτελέσματα πίσω από τους αριθμούς και τις πράξεις που, όπως λέει, δεν έχουμε προσέξει την ανθρώπινη διάσταση τους. «Μιλάμε για οικονομικές διαστάσεις και οικονομικά προβλήματα, αλλά υπάρχει και η ανθρώπινη διάσταση. Η ανεργία και η επισφάλεια εργασίας, ένα τεράστιο πρόβλημα που δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τι κοινωνικές επιπτώσεις του».
Ο κ. Φακιολάς αναφέρεται στους νέους που εξαναγκάζονται να μένουν με τους δικούς τους για πολύ μεγαλύτερο διάστημα απ’ ό,τι πριν. «Δεν παντρεύονται εύκολα, δεν κάνουν παιδιά και αυτό έχει τεράστιο αντίκτυπο και στον δημογραφικό τομέα, δημιουργώντας ένα πρόβλημα πολύ σοβαρό και πολύ γενικευμένο για όλη την κοινωνία».
Ακόμα, ο κοινωνιολόγος αναφέρεται και στις επιπτώσεις που θα έχει ο περιορισμός του εισοδήματος. «Η φτώχια σημαίνει κακή μόρφωση, κακή υγεία. Όπου υπάρχει πρόβλημα ανεργίας κι εξασφάλισης εργασίας, εκεί αυξάνονται και οι σωματικές παθήσεις και ασθένειες, αλλά αυξάνονται πολύ περισσότερο οι ψυχικές παθήσεις, ιδιαίτερα στους νέους. Όπως λέει ο κ. Φακιολάς, οι άνθρωποι κλείνονται στο σπίτι και το αποτέλεσμα είναι οι εσωτερικές συγκρούσεις στην οικογένεια, αφού ο οικογενειάρχης θεωρεί τον εαυτό του και ανίκανο που δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί ούτε στις ανελαστικές δαπάνες. «Έχει ο ίδιος μεγάλο πρόβλημα κι επομένως μεγάλα προβλήματα η οικογένεια ολόκληρη».
Η οργή από τον χώρο της οικογένειας επεκτείνεται και στον δημόσιο χώρο. Η εγκληματικότητα είναι αποτέλεσμα αυτής της δύσκολης κατάστασης. Γεννιούνται αισθήματα ρατσισμού προς τις πιο ευάλωτες ομάδες. «Επειδή οι πολίτες αντιμετωπίζουν οι ίδιοι σοβαρά προβλήματα, στρέφονται εναντίον οποιουδήποτε κοινωνικού εταίρου βρεθεί μπροστά τους, διότι έχουν ένταση», λέει ο κ. Φακιολάς.
Και στην πόλη, κατά τον ίδιο, τα προβλήματα είναι περισσότερα, καθώς το περιβάλλον είναι πιο απαιτητικό και οι ανάγκες μεγαλύτερες. Αυτό που έχει εκπλήξει τον κ. Φακιολά είναι που ο κόσμος ακόμη δεν έχει βγει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθεί. Δεν εξηγείται, σημειώνει, κοινωνιολογικά. «Υπολογίζουμε, σύμφωνα με τις έρευνες και την κοινωνιολογική θεωρία, ότι όταν η ανεργία υπερβαίνει το 12%, έχουμε έντονες κοινωνικές αναταραχές. Βλέπετε πού έχει φτάσει τώρα η ανεργία, κι όμως τέτοιες αναταραχές δεν υπάρχουν». Αυτή η απραξία υπό την ένταση τέτοιας κρίσης είναι κάτι που ανησυχεί τον κ. Φακιολά, ο οποίος προσπαθεί να δώσει κάποιες εξηγήσεις. «Ή μένουν ακόμη στην πολυθρόνα τους ή φοβούνται να εκδηλώσουν τα αισθήματά τους ή ελπίζουν ότι αυτό το πολιτικό σύστημα θα μπορέσει να κάνει τουλάχιστον κάτι για τα παιδιά τους αύριο. Σαν να ζούνε πλέον σ’ έναν κόσμο εξωπραγματικό οι άνθρωποι».
Ο ίδιος θεωρεί ότι το λογικό θα ήταν τώρα, και από κοινωνιολογικής άποψης, να είναι ο κόσμος στους δρόμους για μια κοινωνική διαμαρτυρία διαρκείας. «Βλέπετε ότι στην Αίγυπτο, τώρα στη Συρία, κάνουν διαδηλώσεις που δεν είναι πάντα ειρηνικές, αλλά βγαίνουν στους δρόμους. Τα προβλήματα που έχει πια η Ελλάδα είναι εφάμιλλα ή και πιο δυσάρεστα απ’ ό,τι σε αυτές τις χώρες. Και μου φαίνεται περίεργο που ο κόσμος δεν έχει αντιδράσει σε αυτά τα προβλήματα. Αυτό είναι ένα δεδομένο που δεν συμβιβάζεται με την κοινωνιολογική θεωρία και ανάλυση».
Η αντίδραση αυτή δεν σημαίνει, σύμφωνα με τον κοινωνιολόγο, και καταστροφές. «Ο άνθρωπος που είναι αγανακτισμένος δεν καταστρέφει ένα κτίριο χωρίς λόγο. Θα έλεγα ότι αυτό εξυπηρετεί τα κατασταλτικά μέτρα, γιατί με αυτούς τους χουλιγκανισμούς επιτείνονται αυτά τα μέτρα. Ένα λαϊκό κίνημα δεν το συμφέρει να υπάρχουν αυτά τα φαινόμενα, γιατί δημιουργούν ένα αρνητικό προηγούμενο, με αποτέλεσμα να μη βγαίνουν στον δρόμο ούτε για να διαμαρτυρηθούν οι άνθρωποι».
Ο ίδιος εξηγεί γιατί δηλώνει ότι ανησυχεί για τη μη αντίδραση του κόσμου στη σκληρή κρίση. «Για να οδηγηθεί ο κόσμος σε μια έκρηξη, υπό τις συνθήκες που δημιουργούνται, αρκεί μια σπίθα, ένα τυχαίο γεγονός, καθώς υπάρχουν οι συνθήκες μιας έντονης κοινωνικής αναταραχής. Τα μέτρα από μήνα σε μήνα γίνονται χειρότερα και δεν ξέρουμε καν αν θα αποδώσουν όλες αυτές οι στερήσεις».
Η ΜΕΓΑΛΗ ΦΥΓΗ
Οι στερήσεις αυτές έχουν τη μορφή των νέων, ανάλγητων περικοπών και τη «βουλγαροποίηση» των εργασιακών απολαβών μέσα από την ισοπέδωση των εργασιακών δικαιωμάτων και των μισθών του ιδιωτικού τομέα. Ο πρώην επιστημονικός συνεργάτης της ΓΣΕΕ Γιώργος Ρωμανιάς μετράει τι χάνουν σελίδα-σελίδα στο νέο μνημόνιο εργαζόμενοι και συνταξιούχοι. «Προβλέπεται ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2012 θα έχουμε αναπροσαρμογή των κύριων συντάξεων και μέχρι τον Μάρτιο του 2012 θα έχουν μειωθεί και οι επικουρικές συντάξεις. Το νέο μισθολόγιο των ιδιωτικών υπαλλήλων περνάει και αυτό από το “κουρείο” της τρόικας. Ο λεγόμενος επιχειρηματικός τομέας της οικονομίας πληρώνει περίπου 50 δισ. ευρώ τον χρόνο σε αποδοχές. Το ποσό είναι ήδη μειωμένο κατά 3 δισ. σε σχέση με το 2010. Τώρα, με τις περικοπές του νέου μνημονίου το ποσό αυτό θα μειωθεί στα 41 δισ., 11 δισ. θα φύγουν από τις τσέπες των εργαζομένων και θα πάνε στις τσέπες των επιχειρηματιών». Αυτό, όπως λέει, θα έχει ως συνέπεια τη μείωση της βάσης υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών, άρα μείωση των εσόδων κι επομένως νέα πολύ μεγάλη μείωση κύριων κι επικουρικών συντάξεων.
«Προβλέπεται, επίσης, νέος επαναπροσδιορισμός των εργατικών αποδοχών με βάση τα συμβαίνοντα σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, ηΤουρκία, επομένως εξ αυτού θα πρέπει να αναμένεται νέα μείωση. Μείωση που θα είναι ανεξάρτητη της πορείας του μνημονίου. Και το σπουδαίο, βέβαια, είναι η κατάργηση της μετενέργειας, που σημαίνει ότι μια συλλογική σύμβαση θα μπορεί να παραμείνει σε ισχύ μόνο τρεις μήνες μετά τη λήξη της. Αν ένας κοινωνικός εταίρος δεν θελήσει να υπογράψει τότε, μετά τη λήξη του τριμήνου είμαστε εν κενώ. Ξεκινάνε όλα από την αρχή, από τον βασικό μισθό».
Με τις διατάξεις του μνημονίου ο εργοδότης δεν έχει κανένα συμφέρον να υπογράψει συλλογική σύμβαση. Το μνημόνιο τού λύνει τα χέρια για να κάνει ό,τι θέλει. Ο κ. Ρωμανιάς πιστεύει ότι οι εργοδότες ήξεραν τι θα συμβεί, γι’ αυτό έκαναν τους κοινωνικά ευαίσθητους και κάθισαν στο τραπέζι του διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους. «Η συμφωνία μεταξύ των εταίρων ήταν θεωρητική. Παίχτηκε ένα θέατρο. Ήταν θεατρική παράσταση απ’ όλους που ήταν σε αυτή την αίθουσα. Ξέρανε όλοι ότι δεν θα συμφωνήσουν ή ότι θα κάνουν μια συμφωνία φτιαχτή και μετά θα έπαιρνε το δικαίωμα η κυβέρνηση να νομοθετήσει. Αυτό ακριβώς έγινε. Και στο παιχνίδι ήταν και η ΓΣΕΕ», δηλώνει ο κ. Ρωμανιάς.
ΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ
Η αδιέξοδη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί έχει ήδη οδηγήσει πολλούς νέους μορφωμένους στο εξωτερικό. Παρότι ως αιτία της μείωσης των μισθών στον ιδιωτικό τομέα εμφανίζεται στο μνημόνιο η προσπάθεια καταπολέμησης της ανεργίας, το πεδίο εμφανίζεται ακόμη πιο άνυδρο για τους μορφωμένους νέους, με τον βασικό στα 600 ευρώ. Ο κ. Λόης Λαμπριανίδης, οικονομικός γεωγράφος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, δίνει μια εικόνα της νέας μετανάστευσης και του κοντινού μέλλοντος.
«Η κρίση που περνάει η χώρα μας έχει αναδείξει πολλές από τις υπάρχουσες αδυναμίες της. Μια τέτοια είναι και η αδυναμία να αξιοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό της, το οποίο μεταναστεύει στο εξωτερικό. Σήμερα φεύγουν από την Ελλάδα κάποιοι μετανάστες, κυρίως από γειτονικές χώρες, που ως πιο ευάλωτοι επλήγησαν πρώτοι από την ανεργία (κυρίως στις κατασκευές κ.λπ). Φεύγουν, επίσης, κάποιοι Έλληνες εργαζόμενοι που έχασαν τις δουλειές τους και αναζητούν μια καλύτερη μοίρα στο εξωτερικό. Όμως, αυτό που νομίζω ότι είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι η μεγάλη αύξηση των επιστημόνων που μεταναστεύουν».
Σε πρόσφατη μελέτη του (Επενδύοντας στη φυγή: Η διαρροή επιστημόνων από την Ελλάδα την εποχή της παγκοσμιοποίησης, εκδόσεις Κριτική) έδειξε ότι στις αρχές του 2010 εργάζονταν στο εξωτερικό περίπου 125.000 Έλληνες επιστήμονες, αριθμός που αντιστοιχούσε στο 10% του συνόλου των επιστημόνων που ζουν στην Ελλάδα. Τώρα, όπως λέει, «λόγω της οικονομικής κρίσης, η φυγή αυτή εντείνεται, όπως δείχνουν διάφορες ανεκδοτολογικού τύπου αναφορές στον Τύπο, αλλά και κάποια πιο “στέρεα” δεδομένα, όπως η δραματική αύξηση του αριθμού αυτών που συμπληρώνουν τα βιογραφικά τους στις δυο ευρωπαϊκές ηλεκτρονικές πύλες (European Job Mobility Portal EURES και Europass CVs ) για να μεταναστεύσουν, που είναι κατεξοχήν πτυχιούχοι. Τέλος, έχουμε και ορισμένα πολύ ανησυχητικά φαινόμενα, όπου ακόμη και εν ενεργεία καθηγητές πανεπιστημίου (μια θέση υψηλού κύρους και με σχετικά ικανοποιητικές αμοιβές μέχρι πρόσφατα) μετανάστευσαν (κυρίως στην Κύπρο αλλά και στη Βρετανία)».
Αναδύεται, λοιπόν, το ερώτημα: γιατί χιλιάδες επιστήμονες, κυρίως νέοι, με καλές και πολυετείς σπουδές, αναζητούν καλύτερη τύχη στο εξωτερικό; «Αναμφίβολα αυτό οφείλεται στο ότι στην Ελλάδα υπάρχει αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης επιστημονικού δυναμικού, καθώς προκύπτει από τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης, ετεροαπασχόλησης, απασχόλησης σε δουλειές κατώτερες των προσόντων τους κ.λπ. Όμως, η αναντιστοιχία αυτή, δεν μπορεί να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα της «υπερεκπαίδευσης» των Ελλήνων, μια που με βάση τις διεθνείς συγκρίσεις η Ελλάδα κατατάσσεται 21η σε 30 χώρες της Ευρώπης ως προς τον αριθμό των επιστημόνων ανά κάτοικο. Η αναντιστοιχία προσφοράς και ζήτησης θα πρέπει να ερμηνευτεί κυρίως ως απόρροια της περιορισμένης ζήτησης για επιστήμονες. Γιατί οι επιχειρήσεις της Ελλάδας δεν έχουν καταφέρει να μετακινηθούν στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας ώστε να παράγουν πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες έντασης γνώσης και τεχνολογίας. Για να υπάρχουν, λοιπόν, βάσιμες ελπίδες να περιοριστεί η φυγή επιστημόνων και να επαναπατριστούν κάποιοι από αυτούς που έχουν φύγει ήδη θα πρέπει να αλλάξει το αναπτυξιακό μοντέλο της χώρας».
Με την ψήφιση του νέου μνημονίου και παρά τις αναφορές για προσπάθεια καταπολέμησης της ανεργίας, ο κ. Λαμπριανίδης βλέπει το μεταναστευτικό ρεύμα να αυξάνεται:
«Δυστυχώς, δεν υπάρχει κάποια θετική πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση. Για την ακρίβεια, η πολιτική η οποία ακολουθείται -και η οποία επικυρώθηκε χθες στη Βουλή- είναι ακριβώς προς την αντίθετη κατεύθυνση! Δηλαδή, αναζητούν την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της χώρας μέσω της μείωσης του κόστους εργασίας (δηλ. τη βαλκανιοποίηση της Ελλάδας), μια απολύτως αδιέξοδη κατεύθυνση για μια αναπτυγμένη, δημοκρατική, ευρωπαϊκή χώρα».
σχόλια