Οι σύγχρονοι τρόποι έκφρασης της ανθρώπινης σεξουαλικότητας έχουν μεταβληθεί σε σχέση με τις παλιές συνήθειες του φλερτ. Χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία που δείχνουν ότι περισσότεροι από 200.000 Έλληνες –κυρίως νέοι 18-34 ετών– έχουν κατεβάσει στο κινητό τους την εφαρμογή γνωριμιών Τinder, ενώ έρευνα του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ μιλά για την εποχή του ευκαιριακού σεξ.

 

Παλαιότερα, το παιχνίδι σε ένα μπαρ, το κερασμένο ποτό και η ανταλλαγή τηλεφώνων ήταν αφορμές για να ξεκινήσει μια γνωριμία. Σήμερα, οι τρόποι προσέγγισης έχουν μετατραπεί σε κάτι πιο απρόσωπο και δεν χρειάζεται να ξοδευτείς ή να εκτεθείς σε μια ενδεχόμενη απόρριψη.

 

Πώς εξηγείται το φαινόμενο του διαδικτυακού σεξ και ποιες συνέπειες δημιουργεί; Πώς ευνοούν οι σύγχρονοι τρόποι ζωής τη μοναξιά; Τις απορίες λύνει η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Μαρίνα Μόσχα.

 

Θεωρώ πως οι νέοι σήμερα είναι υπερπροστατευμένοι από τους γονείς τους, που τους έμαθαν ότι πρέπει να είναι πάντα νικητές, χωρίς όμως να κοπιάσουν και πολύ. Η πίεση για το «πώς πρέπει να είναι» κάποιος έχει δημιουργήσει τεράστιο άγχος και φοβία για την ενδεχόμενη απόρριψη. Βλέπω πολλούς νέους να έρχονται στο γραφείο μας και να παραπονιούνται ότι φοβούνται να πλησιάσουν κάποια γιατί δεν αντέχουν την απόρριψη!

 

— Μια πρόσφατη έρευνα του Χάρβαρντ μιλούσε για την κοινωνία του ευκαιριακού σεξ. Έχει αντικατασταθεί το φλερτ από απρόσωπους τρόπους προσέγγισης;

Είναι γεγονός πως στις μέρες μας η τεχνολογία, τα smartphones και τα tablets, η έντονη πληροφόρηση, η παραπληροφόρηση αλλά και οι πολλαπλοί τρόποι που λέγεται κάτι γύρω από το σεξ μπορούν να διαμορφώσουν ένα νέο μοντέλο συμπεριφοράς, σύγχρονο αλλά και πολύ πιο απρόσωπο. Τα πρότυπα ομορφιάς, τρόποι για να κάνεις το καλύτερο σεξ, τι ζητάει ο άνδρας ή η γυναίκα, οι καλύτερες στάσεις, πόσο πρέπει να είναι το μέγεθος του πέους αλλά και το ευκαιριακό σεξ που στερείται συναισθήματος, εφόσον «πρώτα κάνουμε σεξ και μετά ρωτάω πώς σε λένε – αν το ρωτήσω κι αυτό, γιατί μπορεί μετά να μη με ενδιαφέρεις», είναι κυρίαρχα.

 

Ευτυχώς, έρχεται η έρευνα του Χάρβαρντ που υποστηρίζει πως οι νέοι που εμπλέκονται σε ευκαιριακό σεξ είναι πολύ λιγότεροι απ' όσους νομίζουμε, εφόσον εξακολουθούν να θέλουν, αλλά χωρίς να τη ζητούν, την πραγματική αγάπη, την υγιή σχέση αλλά και τρόπους να ξεπεράσουν μια απόρριψη. Συνεχίζει λέγοντας πως αρκετοί είναι οι νέοι που ντρέπονται αν δεν μπορούν να ακολουθήσουν το «εύκολο σεξ», ενώ λειτουργούν σαν να εξαναγκάζονται να εμπλακούν σεξουαλικά για να μη διαφέρουν από τους υπόλοιπους.

 

Και με το φλερτ; Τι γίνεται με το φλερτ; Γιατί παραπονιούνται σχεδόν όλοι, μικροί ή και πιο μεγάλοι, πως έχει εκλείψει στην εποχή μας; Γιατί θεωρείται είδος προς εξαφάνιση; Γιατί φαίνεται να προτιμώνται οι νέοι τεχνολογικοί και απρόσωποι τρόποι ως μορφές επικοινωνίας; Σε τι βαθμό το φλερτ με την παραδοσιακή του μορφή έχει αρχίσει να ατονεί;

 

Είναι γεγονός ότι και τα δύο φύλα χρησιμοποιούν πιο άμεσους τρόπους για να φλερτάρουν απ' ό,τι στο παρελθόν. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη μόδα που επικρατεί στον τομέα αυτόν αλλά και στους γρήγορους ρυθμούς που έχει αποκτήσει πλέον η ζωή μας. Ακόμα και όταν το φλερτ ξεκινήσει με τις πιο κλασικές μεθόδους σε κάποιο μπαρ ή καφέ, η συνέχεια περιορίζεται για μεγάλο διάστημα στη διαδικτυακή συνομιλία σε κάποιο μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Οι πρώτες συζητήσεις, δηλαδή, που δημιουργούν ένα ερωτικό κλίμα και κατά κάποιον τρόπο αποτελούν τις πρώτες σημαντικές στιγμές που μοιράζεται ένα ζευγάρι πραγματοποιούνται μέσα από μια οθόνη κινητού ή ηλεκτρονικού υπολογιστή.

 

Όταν, λοιπόν, κανονιστεί το πρώτο ραντεβού επικρατεί μια αμηχανία, καθώς όλες οι συζητήσεις έχουν γίνει ήδη διαδικτυακά και απρόσωπα.

 

Εδώ έρχεται και η μάστιγα της εποχής μας, με την αμφισβήτηση και τον ναρκισσισμό να απομακρύνουν τους νέους ακόμα περισσότερο π.χ. από τον «ρόλο του κυνηγού» που έχει ο άνδρας, καθώς αυτός επικεντρώνεται στην εικόνα που θα σχηματιστεί αν κάτι δεν πάει καλά σεξουαλικά με τη νέα γνωριμία.

 

Βλέπουμε, δηλαδή, μια φοβική και αποφευκτική συμπεριφορά, εγκλωβισμένη μέσα σε μια ναρκισσιστική προβολή του «είμαι ο τέλειος» ή, πιο σωστά, «πρέπει να είμαι τέλειος!». Φαίνεται να χάνεται η πραγματική επικοινωνία ανάμεσα στους ανθρώπους. Πώς μπορεί κανείς να ξέρει από ένα απλό, χαμογελαστό εικονίδιο εάν ο άλλος όντως γελάει, όταν δεν μπορεί να τον κοιτάξει στα μάτια; Η μόνη ένδειξη είναι η ηχητική ειδοποίηση που ενημερώνει για το νέο μήνυμα που ήρθε.

 

Θα μπορούσε κανείς να πει ότι στο ξεκίνημα του αιώνα της πληροφορίας οι άνθρωποι στερούνται σημαντικών πληροφοριών που αφορούν την προσωπική τους ζωή. Και όμως, το φλερτ με την παραδοσιακή του έννοια είναι το πρώτο ερωτικό παιχνίδι ανάμεσα στους δύο συντρόφους, εξάπτει τη φαντασία και τους φέρνει πιο κοντά χωρίς βιασύνες, φοβίες και άγχη γύρω από την απόρριψη και τα «πρέπει». Το καθρέφτισμα της αποδοχής στα μάτια του άλλου αυξάνει την αυτοπεποίθηση, δημιουργώντας μια πιο χαλαρή κι ευχάριστη διάθεση.

 

Η προσμονή, επίσης, αυξάνει την επιθυμία για την πρώτη σεξουαλική επαφή, δίνοντάς της ακόμα μεγαλύτερο νόημα και ουσία. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει πως το φλερτ καταλήγει πάντα στο σεξ.

 

Oι έρευνες μας λένε πως το sexting προτιμάται κυρίως από άτομα με κοινωνικό άγχος ή φόβο απόρριψης, που προτιμούν να προστατεύονται μέσα από την ανταλλαγή ερωτικών μηνυμάτων και εικόνων.


— Sexting, η νέα τάση. Πόσο έχει επηρεάσει τις σχέσεις και κατ' επέκταση τη σεξουαλική ικανοποίηση;

Sexting, η νέα μόδα, όπου η τεχνολογία έχει κάνει και πάλι το θαύμα της, επιτρέποντας την ανταλλαγή, μέσα από την αποστολή και λήψη, μηνυμάτων και φωτογραφιών σεξουαλικού περιεχομένου. Θα συμφωνήσω ότι μπορεί να διατηρήσει τη φλόγα ενός ζευγαριού που βρίσκεται σε απόσταση ή να διατηρήσει εν μέρει το πάθος, αν όμως χρησιμοποιηθεί ως σεξουαλικό παιχνίδι από δύο συντρόφους που ήδη βρίσκονται μαζί.

 

Δυστυχώς, οι έρευνες μας λένε πως το sexting προτιμάται κυρίως από άτομα με κοινωνικό άγχος ή φόβο απόρριψης, που προτιμούν να προστατεύονται μέσα από την ανταλλαγή ερωτικών μηνυμάτων και εικόνων.

 

Επίσης, το θέμα είναι να μπορεί κάποιος να εκφράσει αυτό που αισθάνεται, να μπορεί να εκδηλώσει την προτίμησή του, να πλησιάσει το πιθανό ταίρι του και να το διεκδικήσει.


— Γιατί φοβούνται οι νέοι να εκτεθούν σε αυτό που λέμε ήττα ή «χυλόπιτα»;

Θεωρώ πως οι νέοι σήμερα είναι υπερπροστατευμένοι από τους γονείς τους, που τους έμαθαν ότι πρέπει να είναι πάντα νικητές, χωρίς όμως να κοπιάσουν και πολύ. Η πίεση για το «πώς πρέπει να είναι» κάποιος έχει δημιουργήσει τεράστιο άγχος και φοβία για την ενδεχόμενη απόρριψη.

 

Βλέπω πολλούς νέους να έρχονται στο γραφείο μας και να παραπονιούνται ότι φοβούνται να πλησιάσουν κάποια γιατί δεν αντέχουν την απόρριψη! Φοβούνται να ρισκάρουν, ενώ θέλουν να είναι σίγουροι για τη θετική έκβαση της κατάστασης.

 

Πώς, όμως, μπορεί να γίνει αυτό; Αν δεν φλερτάρεις, αν δεν παίξεις λίγο, πώς θα κάνεις τον άλλο (την άλλη) να σε προσέξει; Πώς θα περάσεις τα ερωτικά μηνύματα –όχι απαραίτητα σεξουαλικά– και πώς θα τον προσκαλέσεις να έρθει δίπλα σου; Το μόνο σίγουρο είναι πως με το να φοβάσαι μην πληγωθείς, το μόνο που καταφέρνεις τελικά είναι να... πληγώνεσαι!


— Οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής ενισχύουν τη μοναξιά, αφού ο χρόνος είναι περιορισμένος; Ποιες είναι οι επιπτώσεις;

Είναι γεγονός πως οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής μας εντείνουν την αίσθηση της μοναξιάς, όπως φαίνεται και από σύγχρονες έρευνες. Ακόμα και σήμερα παραμένει ταμπού και μπορεί το μοναχικό άτομο να νιώσει ντροπή γι' αυτή την κατάσταση και να αποφύγει να την παραδεχτεί στον περίγυρό του. Επομένως, οι περισσότεροι άνθρωποι δύσκολα θα παραδεχτούν ότι νιώθουν μοναξιά.

 

Ωστόσο, έρευνες έχουν δείξει ότι 1 στους 10 από μας είναι μοναχικός και η μοναξιά στους νέους ανθρώπους συνεχώς αυξάνεται. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που στη Βρετανία η μοναξιά φτάνει στην κορύφωσή της και χτυπάει κόκκινο στους άνδρες 35 ετών, κάνοντάς τους να νιώθουν μόνοι και ευάλωτοι τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα!

 

Η μοναξιά είναι μια κατάσταση που πλήττει τους ανθρώπους παγκοσμίως και είναι περισσότερο διαδεδομένη στη σημερινή κοινωνία απ' ό,τι στο παρελθόν. Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο βιώνει συναισθηματικό κενό. Μπορεί, βέβαια, να αναρωτηθείτε: «Μα, πώς, αφού μένουμε ο ένας δίπλα στον άλλον!». Ναι, μπορεί να μένουμε δίπλα, από πάνω ή από κάτω, παρ' όλα αυτά οι καθημερινές απαιτήσεις, τα οικονομικά και ψυχολογικά προβλήματα μπορούν να μας απομονώσουν και να μας κάνουν πιο επιρρεπείς σε φευγαλέους κοινωνικούς δεσμούς.

 

Την ίδια στιγμή, διάφορες κοινωνικές αλλαγές, όπως η ανάδυση και η αυξανόμενη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και η μοναχική διαβίωση, αλλάζουν τον τρόπο που επικοινωνούν οι άνθρωποι. O σύγχρονος άνθρωπος έχει όλα σχεδόν τα υλικά αγαθά που χρειάζεται, αλλά δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις στοιχειώδεις ψυχολογικές ανάγκες του. Ζει συνήθως σε μεγάλες πόλεις, χωρίς όμως να γνωρίζει τον διπλανό του. Πηγαίνει στη δουλειά και όταν γυρίζει στο σπίτι, απομονώνεται. Μπορεί να μιλήσει στο τηλέφωνο με κάποιον φίλο ή την οικογένειά του, αλλά οι σύγχρονοι ρυθμοί ζωής, η δουλειά και η κόπωση δεν του επιτρέπουν να έχει ελεύθερο χρόνο για επισκέψεις ή συναντήσεις με δικούς του ανθρώπους.

 

Συνέπεια όλων αυτών είναι η έλλειψη ποιοτικής επικοινωνίας, η απομάκρυνση και η μοναξιά. Η μοναξιά, όμως, δεν μας καθιστά μόνο δυστυχισμένους και απόμακρους, μπορεί να μας οδηγήσει σε έλλειψη εμπιστοσύνης και προβλήματα ψυχικής και σωματικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη και σωματικές παθήσεις.