Ο Mungo Park ανακαλύπτει τις ύαινες. "Η ηρεμία στην ατμόσφαιρα, το ουρλιαχτό των άγριων θηρίων, η βαθιά μοναξιά του δάσους, όλα προσέδιναν στη σκηνή μία εντυπωσιακή επισημότητα. Κανείς μας δεν πρόφερε λέξη, μόνο ψιθυρίζαμε. Είμασταν όλοι σε επιφυλακή και ο καθένας από μας προσπαθούσε με ζήλο να αποδείξει την οξυνοιά του καταδεικνύοντας τους λύκους και τις ύαινες που γλιστρούσαν σαν σκιές από το ένα άλσος στο άλλο." Σχέδιο του γάλλου φυσιοδίφη Buffon.
Η Αφρική δεν ήταν μόνο μία ανεξερεύνητη ήπειρος την εποχή του Mungo Park, αλλά και μία ήπειρος "ανύπαρκτη", έξω από την Ιστορία ...τουλάχιστον μέχρι να ανακαλυφθούν τα πλούσια κοιτασματά της. Ενδεικτική είναι η άποψη του γερμανού φιλοσόφου Hegel (κατά ένα χρόνο μεγαλύτερος του Mungo Park) :
"Αυτό που καθορίζει το χαρακτήρα των νέγρων είναι η απουσία κάθε φραγμού. Η καταστασή τους δεν επιδέχεται καμία ανάπτυξη, καμία παιδεία. Όπως τους βλέπουμε τώρα, έτσι ήταν και πάντα. Στα πλαίσια της τεράστιας ενέργειας της φυσικής αυθαιρεσίας που τους κυριεύει, η ηθική στιγμή δεν έχει καμία ιδιαίτερη θέση. 'Οποιος θέλει να γνωρίσει τις τρομακτικές εκδηλώσεις της ανθρώπινης φύσης, δεν έχει παρά να τις ψάξει στην Αφρική (...). Η Αφρική δεν ανήκει στον ιστορικό κόσμο, δεν επιδεικνύει ούτε κίνηση, ούτε ανάπτυξη, κι ό, τι συνέβη εκεί, δηλαδή στο Βορρά, έχει να κάνει με τον ασιατικό και ευρωπαικό κόσμο. Αυτό που τελικά αντιλαμβανόμαστε σαν Αφρική είναι ένας ανιστορικός, μη ανεπτυγμένος κόσμος, απόλυτα αιχμάλωτος του φυσικού πνεύματος, και του οποίου η θέση βρίσκεται ακόμη στο κατώφλι της οικουμενικής ιστορίας." G.W.F. Hegel, Ο Λόγος στην Ιστορία.
Οι διαδρομές που ακολούθησε ο Mungo Park στα δύο του ταξίδια.
Ο λόφος Tembi-Kundu και η πηγή του Νίγηρα ποταμού.
'Ενα μπαομπάμπ (δεξ.).
Πάνω δεξιά, στην ελαιογραφία του William Hatherell, η επίθεση των Haoussas κοντά στην Boussa. Σ΄αυτο το σημείο του Νίγηρα πνίγηκε ο Mungo Park μαζί με τους συντρόφους του.
"Στις 7 του μήνα αναχώρησα για το Konjour και κοιμήθηκα σε ένα χωριό που ονομάζεται Malla (ή Mallaing), και στις 8 έφτασα το βράδυ στο Kolor, μια σημαντική πόλη, όπου κοντά στην είσοδο είδα να κρέμεται από ένα δέντρο ένα είδος σκιάχτρου από φλοιό δέντρων, που μου είπαν,όταν ρώτησα, ότι ανήκε στο Mumbo Jumbo ... Πρόκειται για ένα περίεργο φόβητρο, κοινό σε όλες τις πόλεις Mandingo, που χρησιμοποιείται πολύ από τους παγανιστές ιθαγενείς για να διατηρούν τις γυναίκες τους σε καθεστώς υποταγής" (Mungo Park, ταξίδι στην περιοχή Mandingo, 1798).
Πολεμιστής Bariba από την Boussa, 1900 (δεξ.).
Ahmadou, Βασιλιάς του Segou, 1880 (αριστ.) και Βασιλιάς της Boussa, 1854 (δεξ.).
Ο Mungo Park, αιχμάλωτος (επί τέσσερις μήνες στο πρώτο του ταξίδι) του Άραβα αρχηγού Ali, ξυρίζει το κεφάλι ενός αγοριού (γκραβούρα του 1901).
'Αλλος ένας διάσημος αιχμάλωτος των Μαυριτανών, ο Ροβινσώνας Κρούσος. (The Project Gutenberg EBook of Voyages et Aventures Surprenantes de Robinson Crusoé, by Daniel Defoe. Illustrator: François Aimé Louis Dumoulin).
Ο Ροβινσώνας μπροστά στον πατέρα του που τον επιπλήττει για την αποφασή του να γυρίσει τον κόσμο και τον προειδοποιεί για τις δυστυχίες που τον περιμένουν.
Ο Ροβινσώνας, αιχμάλωτος των Μαυριτανών, εργάζεται στον κήπο του αφεντικού του.
Ο Ροβινσώνας διαφεύγει μαζί με ένα νέο Μαυριτανό.
Χριστιανοί σκλάβοι, αφέντες μουσουλμάνοι.
Ο Zebehr Pacha, μέγας δουλέμπορος στο Σουδάν.
Χορός μπροστά στο Βασιλιά του Sofas (αριστ.) και δουλέμπορος της Νήσου του Γκορέ (δεξ.).
Διαφήμιση της Liebig που απεικονίζει στο λήμμα "άροτρο" σκλάβους να οργώνουν ένα χωράφι.
Αλυσοδεμένοι δούλοι μπροστά στο Boma της Kilwa Kinvinje, έδρα της γερμανικής αποικιοκρατικής διοίκησης (1890).
Στη Νήσο του Γκορέ, η είσοδος του σκλαβοπάζαρου.
Γιάννης Ξενάκης
A l'Ile de Gorée - for amplified harpsichord and ensamble (1986).
«Η Νήσος του Γκορέ, ανοικτά των ακτών του Ντακάρ, στη Σενεγάλη, ήταν κάποτε ένα παγκόσμιο σκλαβοπάζαρο. Αυτό το έργο αφιερώνεται στους μαύρους Αφρικανούς οι οποίοι υποχρεώθηκαν με τη βία ν' αφήσουν τα σπίτια τους και να πάρουν το δρόμο της φρικτής δουλείας, αλλά κατάφεραν ωστόσο να κερδίσουν, σε ορισμένες πολιτισμένες χώρες στις οποίες μεταφέρθηκαν, θέσεις πρώτου επιπέδου. Είναι επίσης ένας φόρος τιμής στους ήρωες και τα θύματα του απαρτχάιντ στη Νότια Αφρική, το τελευταίο προπύργιο του υστερικού ρατσισμού. »(Γ. Ξενάκης)
Elisabeth Chojnacka, harpsichord
Ensemble Xenakis
Huub Kerstens
Το Τιμπουκτού, η μυθική πόλη που επανήλθε πρόσφατα στην επικαιρότητα με θλιβερό τρόπο, όταν (φανατικοί) μουσουλμάνοι από το Mali βάλθηκαν να καταστρέψουν τη μοναδική ισλαμική αρχιτεκτονική κληρονομιά της. Η πόλη, που βρίσκεται 15 χμ. βόρεια του ποταμού Νίγηρα, μεσουρανούσε το 16ο αιώνα, αλλά την εποχή του Mungo Park είχε ήδη χάσει την αίγλη της εξ' αιτίας του εντατικού δουλεμπορίου.
Το μοιραίο ταξίδι του Mungo Park είχε κατά νου η Kira Salak όταν αποφάσισε να διανύσει μόνη της με κανό πάνω στον ποταμό Νίγηρα μία απόσταση 600 μιλίων μέχρι το Τιμπουκτού.
"Enduring tropical storms, hippos, rapids, the unrelenting heat of the Sahara desert, and the mercurial moods of this notorious river, Kira Salak traveled solo through one of the most desolate and dangerous regions in Africa, where little had changed since Mungo Park was taken captive by Moors in 1797.
Dependent on locals for food and shelter each night, Salak stayed in remote mud-hut villages on the banks of the Niger, meeting Dogan sorceresses and tribes who alternately revered and reviled her--so remarkable was the sight of an unaccompanied white woman paddling all the way to Timbuktu. Indeed, on one harrowing stretch she barely escaped with her life from men chasing after her in canoes. Finally, weak with dysentery but triumphant, she arrived in the fabled city of Timbuktu and fulfilled her ultimate goal: buying the freedom of two Bella slave women. This unputdownable story is also a meditation on courage and self-mastery by a young adventuress without equal, whose writing is as thrilling as her life." (Εισαγωικό σημείωμα στο βιβλίο της).
Ο Νίγηρας ποταμός από δορυφορική λήψη της NASA.
σχόλια