Ευαισθησίες και Ελευθερίες

Ευαισθησίες και Ελευθερίες Facebook Twitter
Πολλοί άνθρωποι δεν μπαίνουν στον κόπο να υπερασπιστούν τις ιδέες τους ή τον συλλογισμό τους για το ένα ή άλλο θέμα. Μιλούν για τις ευαισθησίες τους, θεωρώντας τες ιερές.
9

Οι ευαισθησίες που προσβάλλονται ή οι άνθρωποι που εμφανίζονται θιγμένοι είναι η μεγάλη τάση της εποχής. Να, για παράδειγμα, όσοι μίλησαν για το Ρride όχι για να απορρίψουν τον σκοπό του (έτσι τουλάχιστον είπαν) αλλά «θιγμένοι» και σοκαρισμένοι από την καρναβαλική αισθητική μερικών ‒λίγων‒ από τους συμμετέχοντες. Να, από την άλλη πλευρά, η ευαισθησία πολλών που δηλώνουν τραυματισμένοι στο ενδεχόμενο της συμφωνίας με τον Βόρειο γείτονα, επειδή θα υπάρχει η λέξη «Μακεδονία» στη σύνθετη ονομασία του.

Να και μια άλλη, τελείως διαφορετική φυσικά περίπτωση, σε πολλά και σημαντικά αμερικανικά πανεπιστήμια όπου έχει γίνει πια καθεστώς να προβάλλεται επιθετικά η πληγωμένη ευαισθησία κάποιων φοιτητών και φοιτητριών όταν θα πρέπει να διδαχτούν έναν Δυτικό φιλόσοφο που δεν ήταν υπέρ της κοινωνικής ισότητας, είχε μισογυνικές αντιλήψεις ή γενικά συντηρητικές ιδέες με τα μέτρα του σημερινού ριζοσπαστισμού.


Η «θιγμένη ευαισθησία» υποκαθιστά παντού τη θιγμένη υπόληψη ή τιμή. Μοιάζει να ανταποκρίνεται στις μεγάλες μεταβολές της κοινωνίας και των μέσων επικοινωνίας. Να απαντά στις συνθήκες όπου είναι πολύ σημαντική η υποκειμενική εμπειρία, το πώς νιώθει κανείς σε κάθε στιγμή της μέρας. Το συναίσθημα, όχι μόνο το προσωπικό αλλά και το δημόσιο, αυτό που ρέει στους δρόμους, αποκτά περισσότερα δικαιώματα. Η έκφραση των συναισθημάτων έχει γίνει μέρος της πολιτικής όχι μόνο σε κινήματα διαμαρτυρίας και αγανάκτησης αλλά και στη mainstream πολιτική αγορά.


Αν και δεν πάει ο νους μας στον Ντόναλντ Τραμπ όταν μιλάμε για ευαισθησία –το αντίθετο μάλιστα–, δεν είναι τυχαίο πως ο Πρόεδρος των ΗΠΑ προβάλλει ως άνθρωπος του θυμικού. Διαφημίζει τις εκρήξεις, τις δυσαρέσκειες, τον τρόπο που θίγεται από μια δημοσιογραφική ερώτηση. Προβάλλει δηλαδή και δεν κρύβει την απουσία ψυχραιμίας και, βεβαίως, το εμπαθές και καβγατζίδικο ταμπεραμέντο του.

Το θέμα με την εύθικτη και ετοιμοπόλεμη ευαισθησία είναι ότι τεμαχίζει την κοινωνία σε ξένες μεταξύ τους επικράτειες παραπόνων. Φτιάχνει μια μεγάλη λίστα θυμών ή, ακόμα χειρότερα, έναν κατάλογο εχθρών και φίλων που κάθε φορά πρέπει να αποδεικνύουν το αγαθό τους φρόνημα


Μια ολόκληρη κουλτούρα επιβάλλει πλέον να εκφράζεις τον θυμό σου, να δείχνεις τα τραύματά σου, να εξομολογείσαι τι σε πείραξε. Τίποτα να μη μένει απωθημένο και κρυφό. Τα πάθη, από εκεί που ήταν σε καταστολή ή, έστω, σε κατ' οίκον περιορισμό, σήμερα καλούνται στη σκηνή ως αόρατοι νομοθέτες. Πολλοί άνθρωποι δεν μπαίνουν στον κόπο να υπερασπιστούν τις ιδέες τους ή τον συλλογισμό τους για το ένα ή άλλο θέμα. Μιλούν για τις ευαισθησίες τους, θεωρώντας τες ιερές.


Κάπου εδώ όμως παραμονεύει μια μεγάλη παρανόηση. Ήταν, φυσικά, αναγκαίο να ξεπεραστεί ένας άκαμπτος ορθολογισμός που δεν ήθελε να ακούσει ούτε τα ατομικά παράπονα ούτε διάφορες συλλογικές ευαισθησίες. Το θυμικό, οι συγκινήσεις, οι αντιδράσεις οι οποίες συχνά δεν παίρνουν τη μορφή λογικών επιχειρημάτων, όλα αυτά είναι αναπόσπαστα κομμάτια της ανθρώπινης εμπειρίας. Δεν θα μπορούσαν να μείνουν για πάντα στο σκοτάδι, έξω από τη συζήτηση, σε κάποιο κακοφωτισμένο περιθώριο της «σοβαρής πολιτικής».

Η θιγμένη ευαισθησία των ημερών μας γίνεται όμως κάτι άλλο: πάει, συχνά, να γίνει ένας μηχανισμός άσκησης λογοκρισίας, μια ανελευθερία που άλλοτε παίρνει συντηρητικό σχήμα κι άλλοτε βαφτίζεται προοδευτική και ριζοσπαστική. Στο όνομα της τραυματισμένης του ευαισθησίας κάποιος μπλοκάρει τη διπλωματική και πολιτική λύση για τη Μακεδονία. Ανεμίζοντας την πληγωμένη του ευαισθησία ένας άλλος θέλει να κατέβει ένα έργο από τις αίθουσες, να ματαιώσει μια συζήτηση στο πανεπιστήμιο, να σαμποτάρει τον εχθρό του, αδιαφορώντας για τις άλλες γνώμες από δίπλα. Για την κάθε μαχόμενη ευαισθησία οι άλλοι είτε δεν υφίστανται είτε δεν έχουν ψυχή παρά μόνο ποταπά συμφέροντα.


Έτσι, λοιπόν, χάνουν έδαφος οι γνώμες που δεν έχουν καταφέρει να εξοπλιστούν και να μπουν στην αρένα με άγριες διαθέσεις. Έχει πια κανείς την εντύπωση ότι μαζί με την «ευαισθησία» επιστρέφουν η κατήχηση, η ηθικολογία και εκείνη η στάση που ισχυρίζεται ότι έχει όλο το δίκιο με το μέρος της επειδή είναι αυθεντική.


Δεν θέλω να πω εδώ ότι η εμμονή με τις ευαισθησίες και την προσβολή τους είναι από μόνη της αυταρχική και ολοκληρωτική. Πολλές φορές το απαράδεκτο και το πραγματικά ταπεινωτικό κρύφτηκε και ακόμα κρύβεται πίσω από τύπους και ψυχρές διαδικασίες που εμφανίζονται ως ψύχραιμα δεδομένα. Αιτήματα και μεγάλες θεσμικές νίκες ξεκίνησαν από μια ευαισθησία (στον φεμινισμό και σε άλλα θέματα) που έφερε έναν άλλο αέρα στη δημόσια ζωή. Γι' αυτό και φαίνεται αδύνατη η επιστροφή σε έναν κόσμο όπου τα συναισθήματα και η έκφρασή τους ήταν σφιχτά περιορισμένα.


Το θέμα με την εύθικτη και ετοιμοπόλεμη ευαισθησία είναι ότι τεμαχίζει την κοινωνία σε ξένες μεταξύ τους επικράτειες παραπόνων. Φτιάχνει μια μεγάλη λίστα θυμών ή, ακόμα χειρότερα, έναν κατάλογο εχθρών και φίλων που κάθε φορά πρέπει να αποδεικνύουν το αγαθό τους φρόνημα.


Η ευαισθησία που απαιτεί την πειθάρχηση όλων των άλλων στον δικό της ρυθμό γίνεται αλαζονική. Είτε εμφανίζεται ως πλειοψηφικό συναίσθημα (λ.χ. στα εθνικά θέματα) είτε ως στρατευμένη μειονότητα (σε άλλα ζητήματα), αυτή η απαιτητική και μαχητική ευαισθησία συμπιέζει πάντα τη συζήτηση.


Η απάντηση προφανώς δεν είναι η ειρωνεία ούτε η φτηνή αποδόμηση της μίας ή άλλης ευαισθησίας. Είναι ο δημιουργικός αντίλογος και τα αντίβαρα, αυτά δηλαδή που εγγυώνται ακόμα την ελεύθερη συνύπαρξη ανάμεσα σε ανθρώπους που διαφωνούν και φυσικά ονειρεύονται να επιβληθούν στους άλλους.

Δεύτερες Σκέψεις
9

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο δολοφόνος και το ψέμα: Με αφορμή την περίπτωση Τσέζαρε Μπατίστι

Ν. Σεβαστάκης / Ο δολοφόνος και το ψέμα: Με αφορμή την περίπτωση Τσέζαρε Μπατίστι

Τερατώδη ψέματα έχουν ειπωθεί στο όνομα της ιδεολογίας, με τους διανοούμενους να φέρουν σοβαρότατες ευθύνες για το τείχος προστασίας σε διάφορες πολύ σκοτεινές περιπτώσεις
ΝΙΚΟΛΑΣ ΣΕΒΑΣΤΑΚΗΣ

σχόλια

2 σχόλια
Ποιος ιδεολογικός χώρος, έχει υπό την σκέπη του, "ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες", τις βαφτίζει "θύματα" που χρήζουν προστασίας, ακόμα και συναισθηματικής; Πχ, λέει ο ευαίσθητος: "Δεν μπορείς να το πεις αυτό πληγώνεται η αξιοπρέπεια μου!" και αμέσως έχουμε νέα λέξη στην γλώσσα της ΠΟ και αυτόματη λογοκρισία ακόμα στην σκέψη. Ποιος ιδεολογικός χώρος τις χρησιμοποιεί, αυτές τις ομάδες, ως πρόφαση για να περνάει την ατζέντα του ευκολότερα; Πως τον λένε; Δεν έχει όνομα; Βοά ο τόπος σε ΗΠΑ κ Καναδά για το ποιοι έχουν ιδιόμορφες αντιλήψεις για την ελευθερία του λόγου και τις αρχές του Διαφωτισμού. Γιατί δεν τον ονομάζετε αυτόν το ιδεολογικό/πολιτικό χώρο; Αφού τον φωτογραφίζετε με τα όσα, πολύ σωστά, λέτε ότι συμβαίνουν με φοιτητές και φοιτήτριες. Στις ΗΠΑ όπως γνωρίζετε(είμαι σίγουρος ότι το γνωρίζετε), έχουν διωχθεί και καθηγητές(αριστεροί κ επώνυμοι) από πανεπιστήμια, μετά από διαμαρτυρίες φοιτητών περί ρατσισμού! Στον Καναδά επίσης κάποιος άλλος καθηγητής έγινε διάσημος λόγω παρόμοιας περίπτωσης. Ποιος ιδεολογικός χώρος τους στοχοποίησε;
Ερωτεύτηκα το κείμενο. Συγχαρητήρια από καρδιάς. Ο Ronald Dworkin, Αμερικάνος φιλόσοφος δικαίου (1931-2013), είχε σαφώς πει: "σε μια δημοκρατία κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μην προσβάλλεται".Γιατί διάολε όμως; Επιθυμούμε μία δημοκρατία που οι πολίτες θα αλληλοπροσβάλλονται καθ' έξιν;Όχι. Όχι. Όχι. Αλλά η “προσβολή” είναι αιτία λογοκρισίας. Η λογοκρισία περιορίζει την ελευθερία της έκφρασης. Η περιορισμένη ελευθερία της έκφρασης σκοτώνει την ελευθερία της σκέψης. Χωρίς ελευθερία της σκέψης, χωρίς σκέψη δηλαδή, δεν υπάρχει λόγος να ζεις. Παύεις να είσαι άνθρωπος και γίνεσαι ζώον. Ας το δούμε λίγο πιο αναλυτικά: Παλιά την προσβολή την επικαλούνταν οι συντηρητικοί: προσβάλλονταν από ομοφυλόφιλους, αλλόφυλους, αλλόδοξους, αλλοεθνείς.Σήμερα, ενώ θύλακες του ανωτέρω τρόπου σκέψης σαφώς υπάρχουν ακόμα, την προσβολή την επικαλούνται -βασικά- οι "προοδευτικοί". Αυτοί που έχουν ανακαλύψει και υλοποιούν την πολιτική ταυτοτήτων (identity politics).Προσβάλλεται ο καθένας διότι δεν γίνεται "σεβαστή" η ταυτότητά του. Έτσι αν διαφωνήσεις με οποιονδήποτε είσαι φασίστας. Γίνεται αυτόματη αναγωγή "αρνητής της ταυτότητάς μου (υπαρκτής ή επινοημένης) = αρνητής ολοκαυτώματος" άρα φασίστας. Η λογική, η αλήθεια έχουν φύγει από το παράθυρο. Οι λέξεις πλέον έχουν υποκειμενικό νόημα διότι έτσι «νιώθει» το υποκείμενο.Το να πεις ότι δεν υπάρχει κοινωνικό φύλο και ότι αυτό είναι μια έωλη κοινωνιολογική θεωρία "προσβάλλει" διότι αντίκειται στο δικαίωμα του άλλου να προσδιοριστεί ως "το". Το να πεις ότι δεν υπάρχει πατριαρχία και ότι αυτό είναι μια ανακάλυψη του μαχητικού φεμινισμού, ο οποίος είναι ένα ΠΟΛΙΤΙΚΟ κίνημα στα πλαίσια της πολιτικής ταυτοτήτων, "προσβάλλει".Η πολιτική ταυτοτήτων κατακερματίζει την κοινωνία τόσο που καθίσταται η πρακτική εφαρμογή του παράδοξου της διχοτόμησης του Ζήνωνα: δεν μπορείς να πας πουθενά αν δεν ολοκληρώσεις την θέσπιση των δικαιωμάτων της προηγούμενης μειονότητας, μα πριν από αυτή προηγείται μια άλλη, και πριν από αυτή προηγείται μια άλλη.Πριν να ασχοληθείς με τις γυναίκες πρέπει να ασχοληθείς με τις μετανάστριες γυναίκες. Και πριν από αυτές με τις ομοφυλόφιλες μετανάστριες γυναίκες. Και πριν από αυτές με τις με κινητικά προβλήματα μετανάστριες ομοφυλόφιλες γυναίκες. Και πριν από αυτές με τις βίγκαν με κινητικά προβλήματα ομοφυλόφιλες μετανάστριες γυναίκες. Και ούτω καθεξής.Η πολιτική ταυτοτήτων, ή δικαιωματισμός, είναι απότοκος των κινημάτων της δεκαετίας του '60 για πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα. Δεν θέλει πολύ μυαλό για να καταλάβει κάποιος ότι έχουν άμεση σχέση με τον μαρξισμό. Με έναν τρόπο σκέψης, που αν και έχει προσφέρει αρκετά θετικά (κυρίως σε σχέση με τα εργατικά δικαιώματα), έχει μέσα του εγγενή την έννοια της απολυταρχίας. Έναν τρόπο σκέψης που de facto ξέρουμε που οδηγεί. Όπου έχει εφαρμοστεί μη ανεκτικότητα και θάνατος ακολούθησαν. Από τον Χότζα στον Ζαχαριάδη και από τον Πολ Ποτ στον Μάο.Ποιο είναι το αντίδοτο; Ποια η λύση; Μα οι παραδοσιακές δυτικές αξίες που υπάρχουν από την κλασική Αθήνα ως τον Διαφωτισμό: σέβεσαι τη μονάδα, τον άνθρωπο όχι την υποομάδα στην οποία (διατείνεται) ότι ανήκει διότι αυτό οδηγεί άμεσα στον φυλετισμό (tribalism) και στον κατακερματισμό της κοινωνίας σε αντιμαχόμενες παρατάξεις.Δεν πρέπει να ασχολείται η πολιτική με τον θιγμένο εγωισμό κανενός. Δεν πρέπει η πολιτική να ασχολείται με τα συναισθήματα διότι τότε ανοίγει ύποπτες πόρτες. Στόχος της πολιτικής είναι να παρέχει ίσες ευκαιρίες. Όχι ίσα αποτελέσματα.Και ένα τελευταίο –λογικό- όριο: όταν λέμε «η πολιτική» τι εννοούμε; Ποια είναι η πολιτική ομάδα η οποία μας ενδιαφέρει εδώ; Δυστυχώς ή ευτυχώς, ακόμα, κυρίαρχα είναι τα έθνη τα οποία είναι οργανωμένα σε εθνικά κράτη. Άρα η πολιτική αποφασίζεται και υλοποιείται σε εθνικό επίπεδο. Ακόμα και πολυεθνικές συσπειρώσεις, όπως πχ ο ΟΗΕ ή το ΝΑΤΟ ή η ΕΕ, ενσωματώνονται στην εθνική έννομη τάξη είτε με συνθήκη που υπογράφει εκλεγμένη εθνική κυβέρνηση είτε με νόμο που επικυρώνεται από τα εθνικά κοινοβούλια.Η λογική είναι η μόνη απάντηση στον υποκειμενικό συναισθηματισμό.Ζητώ συγγνώμη για την κατάληψη χώρου και την κατάχρηση της φιλοξενίας.
"Έτσι αν διαφωνήσεις με οποιονδήποτε είσαι φασίσταςΠολύ σωστό. Η "εθνομηδενιστής" ή "ισλαμοφασίστας" ή "θολοκουλτουριάρης" ή και κάποιος συνδυασμός αυτών, για να μην ξεχνάμε και τις λέξεις-καραμέλες που βρίσκονται επίσης διαρκώς στο στόμα μιας μερίδας συμπολιτών μας, οι οποίοι στις κολλάνε σαν ρετσινιά στην παραμικρή απόκλιση απόψεων.
http://lifo.gr/print/athinaioi/177685/maria-eythymioy-istorikosΗ έννοια της τάξης μεγεθών σου είναι οικεία ή α μπα; Αλλιώς δικαιώνεις του Ισραηλινους: τι με πυραύλους τι με σφεντόνες μάχη κάνουν και οι δύο.
Προς Γράφοντα ως προς την έννοια της τάξης των μεγεθών : και βέβαια μου είναι απολύτως οικεία. θωρώ δε ότι και οι δύο τάσεις, και εκείνη που περιέγραψες, και εκείνη που περιέγραψα (συμπληρώνοντας και όχι συμψηφίζοντας) είναι πολύ συχνές, υπερβολικά συχνές για τα γούστα μου. Οσο γι' αυτό το περί δικαίωσης των Ισραηλινών, με αφήνεις άναυδο: συνήθως επιχειρηματολογείς από σοβαρά ως πολύ σοβαρά, άσχετο εάν εγώ διαφωνώ συνήθως (όχι προκαταβολικά και "εξ επαγγέλματος") με τα επιχειρήματά σου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, δεν πετάς την μπάλα στην εξέδρα, αλλά στη στρατόσφαιρα... Σκέψου κάτι καλύτερο.
Είπες "για τα γούστα μου" και με καλυψες.Εκτός από τα γούστα του καθενός υπάρχει κι η αληθεια όμως. Και είναι αλήθεια ότι η Ελλάδα μένει πίσω από τους θιγμένος που ουρλιάζουν για φασισμό 100 φορές τη μέρα.Γιατί; Διότι αυτοί είναι κυβέρνηση (και αν βάλεις και την εξωκοινοβουλευτική το ποσοστό τους είναι τεράστιο) ενώ οι άλλοι που φωνάζουν για θολοκουλτουριαρηδες οριακά είναι στο 10% και οι μισοί πάνε φυλακή.ΥΓ Η βασική πρακτική διαφορά Ισραηλινών και Παλαιστινίων είναι η αποτελεσματικότητα των όπλων της κάθε πλευράς. Google αρχή αναλογικοτητας.
Αναφορικά με το τελευταίο σχόλιο του Γράφοντα : όσον αφορά το πρώτο σκέλος, οι εκτιμήσεις μας και οι αριθμητικές αποτιμήσεις μας διαφέρουν. Θεμιτό, μιας και εξαρτάται επίσης από το κοινωνικο-οικονομικο-πολιτικο-μορφωτικό πλαίσιο όπου κοινούμαστε και το οποίο διαμορφώνει τις υποκειμενικότητές μας (σοβαρή επιστημονική/αντικειμενική/ποσοτική προσέγγιση δεν έχω δει και αμφιβάλλω αν υπάρχει).Οσον αφορά τον παραλληλισμό σου, στο δεύτερο θέμα που έθεσες, με τους Ισραηλινούς, φυσικά και τον κατανόησα, αλλά επιμένω ότι είναι παντελώς άσχετος με το συζητώμενο θέμα, απολύτως άτοπος και εκτός θέματος.
@ Μαύρος Γάτος 14.6.2018 | 20:28 Όχι. Δεν μπορεί να διαφέρουν οι εκτιμήσεις μας. Αυτό δεν καταλαβαίνεις. Δεν είναι υποκειμενικό. Μπορούν να διαφέρουν οι εκτιμήσεις μας ως προς το ποιος τραγουδιστής μας είναι πιο συμπαθής ή αντιπαθής και αν μας αρέσει το πεπόνι ή όχι.Οι εξ αριστερών προσβεβλημένοι στην Ελλάδα κάψανε τον Κατράντζο, το Μινιόν, σκοτώσαν τον Μπακογιάννη, κάψαν τη Marfin, κάνουν μπάχαλο το κέντρο κάθε Παρασκευή και Σάββατο. Οι ίδιοι είναι. Τα ίδια ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ. Ο Λάμπρου που ήταν μάρτυρας υπεράσπισης της 17Ν και τώρα είναι συνάδελφος του Καρανίκα. Μην πάμε να πούμε ότι δολοφονήθηκε και ο Λοκμάν από προσβεβλημένους και ότι προσβάλλει ο Άδωνις διότι τσιρίζει, εκεί απλά θολώνουμε τα νερά. Το βιβλιοπωλείο του Άδωνι το έχουν κάψει άπειρες φορές όσοι προσβάλλονται από τον Άδωνι και οι προσβεβλημένοι δολοφόνοι του Λοκμάν δικάζονται, δεν είμαστε έρμαιά τους. Δεν είναι ατιμώρητοι.Δεν καίνε επετειακά και συστηματικά την Αθήνα κάποιοι οι οποίοι προσβάλλονται από τους θολοκουλτουριάρηδες. Την Αθήνα την καίνε επετειακά και συστηματικά αυτοί που προσβάλλονται από τους φασίστες και που ανακαλύπτουν φασίστες παντού και συνέχεια.Προβληματικοί οι μεν, προβληματικοί και οι δε. Οι μεν όμως είναι τόσοι πολλοί που ξεπερνάνε τη δυνατότητα νομικής αντιμετώπισης και απλά κρατάνε τη χώρα σε ομηρεία χρόνια τώρα.Το να λες ας επικεντρωθούμε στους μεν δεν αθωώνει τους δε. Απλά λέει ότι λόγω μεγέθους οι μεν είναι μεγαλύτερο πρόβλημα.Ακριβώς το ίδιο είναι και το ζήτημα με τους Παλαιστίνιους και τους Ισραηλινούς. Και οι δύο πλευρές προβαίνουν σε πολεμικές πράξεις. Η δύναμη όμως των μεν είναι τόσο μεγαλύτερη που αυτό από μόνο του είναι ένα πρόβλημα. Ένοπλος είναι κάποιος με σφεντόνα. Ένοπλος και κάποιος με καλάσνικοφ.