Η έκθεση Θαλασσόκαμπος, σε επιμέλεια της Δανάης Γιαννόγλου και της Κυβέλης Μαυροκορδοπούλου, είναι το αποτέλεσμα της δεύτερης ανοιχτής πρόσκλησης του ΕΜΣΤ για την επιμέλεια ομαδικής έκθεσης. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία, που καθιερώθηκε το 2023, αποτελεί βασικό εργαλείο του Μουσείου για την υποστήριξη της επιμελητικής έρευνας και τη δημιουργία νέων ευκαιριών για επαγγελματίες του χώρου της σύγχρονης τέχνης. Μέσα από μια διαφανή διαδικασία επιλογής, η ανοιχτή πρόσκληση ενισχύει τον πολυφωνικό χαρακτήρα του εκθεσιακού προγράμματος του ΕΜΣΤ, προσελκύοντας προτάσεις που συνομιλούν με τη Συλλογή και το Αρχείο του Μουσείου. Η έκθεση Θαλασσόκαμπος, η οποία εγκαινιάζεται το Σάββατο 8 Νοεμβρίου και φιλοξενείται στο Project Room 2, εντάσσεται στο φθινοπωρινό πρόγραμμα περιοδικών εκθέσεων του ΕΜΣΤ για το 2025.

 

Η έκθεση Θαλασσόκαμπος (Sea Garden) δανείζεται τον τίτλο της από την ομώνυμη συλλογή της Αμερικανίδας ποιήτριας H.D. (1886-1961). Συγκεντρώνει έργα που ενσωματώνουν και συνάμα απεικονίζουν φυσικά τοπία και τις απροσδιόριστες ανθρώπινες παρεμβάσεις που αυτά προδίδουν. Τοπία ιδωμένα μέσα από υδάτινους ιριδισμούς που μοιάζουν με ανθρώπινο σώμα. Τοπία διαποτισμένα από τις τοξικές υποσχέσεις της εκβιομηχάνισης. Τοπία που προστατεύουν σώματα κρύβοντας τα. Τοπία στραγγισμένα κάτω από καυτούς ήλιους. Τοπία ερωτήσεις και αποκρίσεις.

 

Με αφετηρία την πρακτική της Αθηνάς Τάχα και πιο συγκεκριμένα τα έργα της που ανήκουν στη συλλογή του ΕΜΣΤ, η έκθεση ανοίγει έναν διάλογο γύρω από το τοπίο ως κατηγορία υπό πίεση, ο οποίος, παρότι δεν αφορά αποκλειστικά την ελληνική επικράτεια, επανέρχεται διαρκώς στην πολυπλοκότητα του ελληνικού και μεσογειακού γεωπολιτικού πλαισίου. Ο Θαλασσόκαμπος ακολουθεί ως πυξίδα την αντίληψη της Τάχα για το τοπίο και τον φυσικό χώρο ως εν δυνάμει γλυπτά αλλά και την ενασχόληση της καλλιτέχνιδας με τη φύση και το ανθρώπινο και μη ανθρώπινο σώμα. Μέσα από φυσικά υλικά, όπως χαλίκια, πεταλίδες και βότσαλα, η Τάχα δημιουργεί έργα ριζικά ανοιχτά στην χρήση τους και την ερμηνεία τους: άλλοτε είναι γλυπτά, σκηνογραφικά αντικείμενα, χώροι ή ρούχα.

 

Στην έκθεση, η πρακτική της Τάχα αντανακλάται στα τοπία των υπόλοιπων καλλιτέχνιδων. Έρχεται σε διάλογο με την οικολογική ευαισθησία της Γερμανίδας καλλιτέχνιδας Margaret Raspé (1933-2023) και ειδικά με τη σειρά έργων που ανέπτυξε στην καλοκαιρινή της κατοικία στην Κάρπαθο τις δεκαετίες του 1970 και 1980. Ο κήπος Σπαρόζα που καλλιεργείται στην Παιανία από τη δεκαετία του 1960 υπό τη φροντίδα γυναικών εθελοντριών γίνεται η κυριολεκτική και μεταφορική ύλη της εικαστικού και κινηματογραφίστριας Catriona Gallagher. Η Ντόρα Οικονόμου ‘συλλέγει’ διακριτικά χαρακτηριστικά τοπίων και φυσικών οργανισμών από διάφορες γωνίες του πλανήτη για να δημιουργήσει δικές της γλυπτικές μεταλλάξεις χωρίς σαφή όρια μεταξύ ξενιστών και παρασίτων. Η Claude Cahun (1894-1954) ενδύεται την ίδια τη φύση ώστε να αντισταθεί σε κάθε στεγανό σχετικά με το φύλο και την ταυτότητα και να απαιτήσει το δικαίωμα στη ρευστότητα. Τέλος, η Ana Mendieta (1948-1985), το έργο της οποίας επίσης ανήκει στη συλλογή του ΕΜΣΤ, αποτυπώνει στο τοπίο ίχνη του σώματός της μόνο για να τα σβήσει αμέσως χρησιμοποιώντας τα τέσσερα στοιχεία της φύσης.

 

Ο Θαλασσόκαμπος εξερευνά την αντιφατική αλλά και δομική συνύπαρξη και εναλλαγή μεταξύ συνθηκών ξηρότητας και υδατότητας: υπέρμετροι όγκοι νερού απειλούν με πλημμύρες, ενώ η έλλειψη του υδάτινου στοιχείου προμηνύει αμείλικτη ζέστη. Η έκθεση συνδυάζει υπάρχοντα και νέα έργα που αναδεικνύουν το παρωδικό εκείνο σημείο όπου η γη συναντά τη θάλασσα. Η ιδέα και η εικόνα ενός θαλασσινού κάμπου μας καλεί να φανταστούμε την παρυφή ως σκηνικό, σύμβολο και σύστημα και να αναλογιστούμε το όριο και το σύνορο – του περιβάλλοντος, της εργασίας, του φύλου και των μεταναστευτικών κινήσεων.

 

Η έκθεση συνοδεύεται από το δημόσιο πρόγραμμα I even lost my shadow στο οποίο συμμετέχουν οι Στέφανος Λεβίδης, Δανάη Ηώ, Margaret Raspé, Catriona Gallagher και  Fredj Moussa.

 

Καλλιτέχνιδες: Claude Cahun, Catriona Gallagher,  Ana Mendieta, Ντόρα Οικονόμου, Margaret Raspé, Αθηνά Τάχα

Επιμέλεια Δανάη Γιαννόγλου, Κυβέλη Μαυροκορδοπούλου