Ο κόσμος ενδέχεται να βρεθεί αντιμέτωπος με μια εξαιρετικά καταστροφική άνοδο της στάθμης της θάλασσας κατά αρκετά μέτρα - ή και περισσότερο - στους επόμενους αιώνες, ακόμη και στην περίπτωση που επιτευχθεί ο φιλόδοξος στόχος περιορισμού της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5°C, προειδοποιούν οι επιστήμονες.
Παρότι σχεδόν 200 χώρες έχουν δεσμευθεί να διατηρήσουν την υπερθέρμανση στους 1,5°C, οι ερευνητές τονίζουν ότι αυτό το όριο δεν πρέπει να θεωρείται «ασφαλές» για τις παράκτιες κοινότητες.
Οι επιστήμονες κατέληξαν στο συμπέρασμα αυτό εξετάζοντας τις πιο πρόσφατες μελέτες για την εξέλιξη των παγοκαλυμμάτων, καθώς και τις γεωλογικές ενδείξεις για τη συμπεριφορά τους στο παρελθόν. Παράλληλα επισημαίνουν ότι κάθε δεκαδικό του βαθμού θερμοκρασιακής αύξησης που μπορεί να αποτραπεί, μειώνει σημαντικά τους κινδύνους.
Η τρέχουσα πορεία της ανθρωπότητας οδηγεί σε υπερθέρμανση σχεδόν 3°C μέχρι το τέλος του αιώνα, σε σύγκριση με τα τέλη του 19ου αιώνα — πριν από τη μαζική καύση ορυκτών καυσίμων. Αυτή η πρόβλεψη βασίζεται στις υφιστάμενες πολιτικές για τον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Η τήξη των πάγων συνεχίζεται ακόμη και με περιορισμό στους 1,5°C
Ακόμη και εάν περιοριστεί η θερμοκρασία στους 1,5°C, οι παγετώνες της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής θα συνεχίσουν να λιώνουν. Όπως εξηγούν οι ειδικοί, οι θερμικές επιδράσεις στους τεράστιους όγκους πάγου χρειάζονται αιώνες για να ολοκληρωθούν.
«Το βασικό μας μήνυμα είναι ότι ο περιορισμός της θέρμανσης στους 1,5°C θα ήταν ένα σημαντικό επίτευγμα — θα έπρεπε οπωσδήποτε να είναι ο στόχος μας — αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα επιβραδύνει ή θα σταματήσει την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και το λιώσιμο των παγετώνων», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής Chris Stokes, παγετωνολόγος του Πανεπιστημίου Durham.
Η Συμφωνία του Παρισιού το 2015 δεσμεύει τις χώρες να διατηρήσουν την παγκόσμια θερμοκρασία «πολύ κάτω από τους 2°C» και, ιδανικά, στους 1,5°C. Ωστόσο, αυτό έχει οδηγήσει σε παρανοήσεις, καθώς η τιμή των 1,5°C παρουσιάζεται συχνά, εσφαλμένα, ως «ασφαλές όριο», όπως προειδοποιούν οι παγετωνολόγοι.
Στη νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Communications Earth and Environment, οι συγγραφείς συγκεντρώνουν τρία σύνολα αποδείξεων για να τεκμηριώσουν τον ισχυρισμό τους.
Πρώτον, ιστορικά δεδομένα δείχνουν σημαντική τήξη των πάγων στο παρελθόν: πριν από 125.000 χρόνια, κατά τη διάρκεια προηγούμενης θερμής περιόδου, η στάθμη της θάλασσας ήταν αρκετά μέτρα υψηλότερη. Πριν από 3 εκατομμύρια χρόνια, όταν υπήρχαν αντίστοιχες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα με τις σημερινές, η στάθμη των θαλασσών ήταν 10 έως 20 μέτρα πιο πάνω.
Δεύτερον, σύγχρονες παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν ότι η τήξη επιταχύνεται ήδη. «Αρκετά δραματικά πράγματα συμβαίνουν τόσο στη δυτική Ανταρκτική όσο και στη Γροιλανδία», δηλώνει ο καθηγητής Jonathan Bamber, συν-συγγραφέας και διευθυντής του Κέντρου Παγετολογίας του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ. Αντίθετα, η Ανατολική Ανταρκτική εμφανίζεται — τουλάχιστον προς το παρόν — πιο σταθερή. «Αρχίζουμε να βλέπουμε μερικά από αυτά τα χειρότερα σενάρια να διαδραματίζονται σχεδόν μπροστά μας», προσθέτει ο καθηγητής Stokes.
Τρίτον, υπολογιστικά μοντέλα που χρησιμοποιούνται για την προσομοίωση της συμπεριφοράς των παγοκαλυμμάτων στο μέλλον σκιαγραφούν μια δυσοίωνη εικόνα.
«Πολύ, πολύ λίγα από τα μοντέλα δείχνουν στην πραγματικότητα επιβράδυνση της ανόδου της στάθμης της θάλασσας [αν η θέρμανση σταθεροποιηθεί στους 1,5°C] και σίγουρα δεν δείχνουν διακοπή της», επισημαίνει ο καθηγητής Stokes.
Καταστροφικές συνέπειες για τις παράκτιες κοινότητες και τη γεωπολιτική σταθερότητα
Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ότι η τήξη των πάγων μπορεί να επιταχυνθεί απρόβλεπτα αν ξεπεραστούν κρίσιμα «σημεία καμπής» του κλιματικού συστήματος — μηχανισμοί που ακόμα δεν κατανοούνται πλήρως.
«Το δυνατό σημείο αυτής της μελέτης είναι ότι χρησιμοποιούν πολλαπλές γραμμές αποδεικτικών στοιχείων για να δείξουν ότι το κλίμα μας βρίσκεται σε παρόμοια κατάσταση με όταν έλιωσαν αρκετά μέτρα πάγου στο παρελθόν», δήλωσε ο καθηγητής Andy Shepherd, παγετωνολόγος στο Πανεπιστήμιο Northumbria, ο οποίος δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη.
«Αυτό θα είχε καταστροφικές επιπτώσεις στις παράκτιες κοινότητες», πρόσθεσε.
Σήμερα, περίπου 230 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε περιοχές που βρίσκονται εντός ενός μέτρου από τη μέγιστη παλίρροια.
Ο ορισμός ενός «ασφαλούς» επιπέδου υπερθέρμανσης είναι περίπλοκος, καθώς διάφοροι πληθυσμοί έχουν διαφορετικά επίπεδα τρωτότητας. Ωστόσο, εάν η στάθμη της θάλασσας αρχίσει να αυξάνεται κατά ένα εκατοστό τον χρόνο ή και περισσότερο μέχρι το τέλος του αιώνα, κυρίως λόγω τήξης των πάγων και θερμικής διαστολής των ωκεανών, ακόμα και οι πλούσιες χώρες θα δυσκολευτούν να αντεπεξέλθουν.
«Αν φτάσετε σε αυτό το επίπεδο, τότε καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο για κάθε είδους στρατηγική προσαρμογής και θα δείτε μαζική μετανάστευση από ξηράς σε κλίμακες που δεν έχουμε ξαναδεί [στον σύγχρονο πολιτισμό]», σημειώνει ο καθηγητής Bamber.
Παρά τη ζοφερή πρόβλεψη, οι επιστήμονες υπογραμμίζουν πως αυτό δεν είναι λόγος για αδράνεια. «Όσο πιο γρήγορη είναι η θέρμανση, τόσο περισσότερο πάγο θα χάνουμε και τόσο υψηλότερος θα είναι ο ρυθμός ανόδου της στάθμης της θάλασσας», επισημαίνει ο καθηγητής Stokes. «Κάθε κλάσμα ενός βαθμού έχει πραγματικά σημασία για τα στρώματα πάγου», καταλήγει.
Με πληροφορίες από BBC
