ΚΩΣΤΑ ΚΩΣΤΗ : "ΤA KAKOMAΘΗΜΕΝΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ- Η ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 18ος-21ος ΑΙΩΝΑΣ"

Πώς μια μικρή επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετετράπη σε ένα σύγχρονο Ευρωπαϊκό κράτος;
Μια συνοπτική, νηφάλια και διαυγής εξιστόρηση της διαμόρφωσης του νεοελληνικού κράτους από τις απαρχές του ώς σήμερα.

Ο βασικός άξονας γύρω από τον οποίο περιστρέφεται το παρόν βιβλίο είναι η μετατροπή μιας μικρής επαρχίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Από ορισμένες απόψεις, τα προβλήματα που ανέκυψαν κατά τον σχηματισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους θα μπορούσαν να εξομοιωθούν με τα αντίστοιχα προβλήματα που συναντούν αυτή τη στιγμή οι προσπάθειες του δυτικού κόσμου να επιβάλει το δικό του πολιτικό και πολιτισμικό μοντέλο σε κοινωνίες ξένες, αν όχι εχθρικές προς αυτό. Το γεγονός ότι οι Έλληνες του 19ου και 20ού αιώνα είναι χριστιανοί, ενώ οι κοινωνίες που αποτελούν σήμερα αντικείμενο πειραματισμού της Δύσης είναι μουσουλμανικές, μικρή σημασία έχει, στον βαθμό που και οι δύο αντιμετωπίστηκαν ή αντιμετωπίζονται, ρητά ή όχι, ως πεδία εκπολιτισμού και σε καμία περίπτωση ως ισότιμοι εταίροι του πολιτικού εγχειρήματος στο οποίο αποδίδεται, μάλλον άκριτα, ο όρος εκσυγχρονισμός. Εξάλλου, ο χριστιανισμός των Ελλήνων δεν έπαψε ποτέ να αντιπροσωπεύει το Σχίσμα, δηλαδή μια ιδιαιτερότητα σε σύγκριση με τις δυτικοευρωπαϊκές αντιλήψεις, όχι πάντοτε συμπαθή, και ακόμη λιγότερο κατανοητή.

Ωστόσο, σε αυτή τη σύγκριση υπάρχει μια διαφορά που είναι αδύνατον να αγνοηθεί. Αντικείμενο του βιβλίου είναι η Ελλάδα και οι Έλληνες, και αυτή η –εθνικού χαρακτήρα πλέον– κατηγορία, εκ των πραγμάτων, συνειρμικά αναφέρεται σε ό,τι οι Δυτικοευρωπαίοι θεωρούν ως θεμέλια του πολιτισμού τους. Από την άποψη αυτή, μπορεί εύκολα να ερμηνευθεί η ιδιαίτερη, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, μεταχείριση που επιφύλαξε η Δύση στους πληθυσμούς που δεν εξεγέρθηκαν απλώς εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο όνομα του χριστιανισμού, αλλά επικαλέστηκαν, μέσω του ονόματός τους, τη σύνδεση με ένα παρελθόν στο οποίο η Ευρώπη βλέπει τις ρίζες της δικής της ταυτότητας. Πρόκειται για μια αντίληψη που ανακαλείται πολύ συχνά από όλους όσοι θέλουν να υποστηρίξουν ή να πολεμήσουν τις εξεζητημένες συχνά επιλογές των Ελλήνων, στους οποίους κατά τον 19ο αιώνα οι Ευρωπαίοι θα αποδώσουν τον χαρακτηρισμό τα «κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας».

*****

Ο Κώστας Κωστής είναι καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2006 ώς το 2009 κατείχε την Έδρα Σπουδών για τη Νεότερη και Σύγχρονη Ελλάδα στην École des hautes études ensciences sociales, στο Παρίσι.
Στα δημοσιεύματά του περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα εξής: Η ιστορία της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (1914-1940), Αθήνα 2003, Στον καιρό της πανώλης. Εικόνες από τις κοινωνίες της ελληνικής χερσονήσου, 14ος-19ος αιώνας, Ηράκλειο 1995, ενώ έχει επιμεληθεί τους τόμους Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας κατά τον 19ο αιώνα, Αθήνα 2006 [σε συνεργασία με τον Σ. Πετμεζά], και Modern Banking in the Balkans and West European Capital, Aldershot 1999.