ΜETA TON ΠΕΡΑΣΜΕΝΟ ΜΑΡΤΙΟ και την κρίση στα σύνορα του Έβρου, η ελληνική κυβέρνηση αποφάσισε να αυστηροποιήσει τη στάση της στο μεταναστευτικό, όπου, πάνω-κάτω, ως τότε συνέχιζε την πολιτική της προηγούμενης κυβέρνησης.
Ένας από τους βασικούς λόγους ήταν ότι ήθελε να το ακυρώσει ως όπλο του Ερντογάν, με το οποίο ο «απασφαλισμένος» πρόεδρος της Τουρκίας απειλεί κάθε τόσο. Πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες παρότρυναν τότε τον πρωθυπουργό, λέγοντάς του ότι θα τον στηρίξουν για να φυλάξει καλύτερα τα σύνορα της Ελλάδας και της Ευρώπης. Άλλος λόγος για τον οποίο η κυβέρνηση άλλαξε, ήταν οι δημοσκοπήσεις –φανερές και μυστικές– οι οποίες έδειχναν ότι η συντριπτική πλειοψηφία (σχεδόν 90%) των πολιτών συμφωνούσε με τους χειρισμούς στον Έβρο και ζητούσε σκλήρυνση της γραμμής στο μεταναστευτικό (80%).
Πριν από τον Έβρο, το μεταναστευτικό ήταν ο μόνος τομέας στον οποίο η κυβέρνηση δεν αξιολογούνταν θετικά στις δημοσκοπήσεις. Ακόμα μεγαλύτερο ήταν το πρόβλημα που είχε στην εκλογική της βάση, τμήμα της οποίας διαμαρτύρονταν ότι συνέχιζε την πολιτική της κυβέρνησης Τσίπρα.
Οι αποδοκιμασίες που υπήρχαν για το μεταναστευτικό πριν από τον Έβρο έγιναν επιδοκιμασίες μετά την αντιμετώπιση της κρίσης στα σύνορα, αν και τώρα η κυβέρνηση βλέπει να αξιολογείται ξανά χαμηλά, καθώς το πρόβλημα παραμένει άλυτο.
Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση επισήμως λέει δύο πράγματα που μοιάζουν αντιφατικά: αφενός διαψεύδει τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις, αφετέρου υποστηρίζει ότι φυλάει αποτελεσματικά τα σύνορα και αποτρέπει τις ροές.
Δύο ήταν οι κύριες αποφάσεις που έλαβε τότε: α) να φυλάξει τα σύνορα, χερσαία και θαλάσσια β) να βάλει όρια στις ΜΚΟ και να ελέγξει τον ρόλο ορισμένων από αυτές, για τις οποίες υπήρχαν καταγγελίες.
Ο υπουργός Μετανάστευσης, Νότης Μηταράκης, μιλώντας πρόσφατα για τις ΜΚΟ, δήλωσε ότι «προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε την ήρα από το στάρι» ενώ υποστήριξε ότι «πρέπει να υπάρξει αυστηρή, αλλά δίκαιη μεταναστευτική πολιτική, διαχωρίζοντας τους πρόσφυγες από τους μετανάστες, κάνοντας επιστροφές και έχοντας κλειστά κέντρα καταγραφής».
Επίθεση από δύο πλευρές συγχρόνως
Η αυστηροποίηση της μεταναστευτικής πολιτικής της κυβέρνησης προκάλεσε την αντίδραση πολλών ξένων ΜΚΟ και όχι μόνο. Λίγο μετά εμφανίστηκαν καταγγελίες και δημοσιεύματα σε βάρος της για κακομεταχείριση προσφύγων, ενώ δύο-τρία μέσα είχαν γράψει και για «νεκρούς μετανάστες», με την κυβέρνηση να τα διαψεύδει κατηγορηματικά επισήμως και ανεπισήμως να τα αποδίδει σε κατασκευασμένη τουρκική προπαγάνδα.
Η κυβέρνηση όλο αυτό το διάστημα βρίσκεται μεταξύ δύο πυρών. Από τη μία στο εσωτερικό της χώρας και κυρίως τμήμα της εκλογικής της βάσης, την κατηγορεί ότι δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το μεταναστευτικό, ότι έχει ανοιχτά σύνορα και ενθαρρύνει την παράνομη μετανάστευση. Από την άλλη στο εξωτερικό, διάφορες ΜΚΟ, γερμανικά ΜΜΕ και οργανώσεις, μαζί και η Τουρκία, την κατηγορούν ότι εμποδίζει πρόσφυγες και μετανάστες να έρθουν στην Ευρώπη και ότι κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις.
Τελευταία, κάποια ξένα ΜΜΕ επανήλθαν, αναφέροντας ξανά ότι η Ελλάδα κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών και μάλιστα σε συνεργασία με την Frontex. Πρόσφατο ρεπορτάζ του γερμανικού Der Spiegel με τη συμμετοχή διαφόρων MKO, δημοσίευσε βίντεο της τουρκικής Ακτοφυλακής, που κατά τους ισχυρισμούς τους αποτελεί τεκμήριο.
EU Border Agency Frontex Complicit in Greek Refugee Pushback Campaign https://t.co/jK6x3pVUmX pic.twitter.com/uyU5hXYR8H
— SPIEGEL English (@SPIEGEL_English) October 23, 2020
Οι καταγγελίες αυτές καθώς και το δημοσίευμα του Spiegel στάλθηκαν στην αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπο για τη Μετανάστευση, Ιλβα Γιόχανσον, η οποία δήλωσε ότι θα τα ερευνήσει.
Στις καταγγελίες εναντίον της ελληνικής κυβέρνησης πρωτοστατούν και οι ΜΚΟ εναντίον των οποίων έχει σχηματιστεί δικογραφία για παράνομη διακίνηση και κατασκοπεία, με την οποία αναμένεται να ασχοληθεί η δικαιοσύνη το επόμενο διάστημα.
The evidence is overwhelming. The European Border Agency #Frontex is involved in illegal #pushbacks.
— Sea-Watch International (@seawatch_intl) October 25, 2020
The @alarm_phone has been alerting for a long time and now there is a strong investigative report puplic. What else is needed to finally stop this deadly practice? https://t.co/N63ecZGDEg
Αρκετούς μήνες πριν από το δημοσίευμα του Spiegel, το τουρκικό πρακτορείο Anadolu είχε κατηγορήσει πρώτο την Ελλάδα ότι κάνει παράνομες επαναπροωθήσεις με την Frontex να της κάνει πλάτες. Τον περασμένο Ιούλιο το Anadolu δημοσιοποίησε το βίντεο των τουρκικών αρχών που έλεγε ότι ήταν από τις 8 Ιουνίου 2020 και το οποίο απεικόνιζε –σύμφωνα με τους ισχυρισμούς της Τουρκίας– σκάφος του ελληνικού λιμενικού να αφαιρεί τη μηχανή βάρκας προσφύγων και στη συνέχεια να τους επαναπροωθεί ανοιχτά του Τσανάκαλε, ενώ παρών στο περιστατικό ήταν και σκάφος της Frontex, το οποίο δεν παρενέβη, πάντα κατά τους ισχυρισμούς της Τουρκίας.
«Κοιτάξτε τι κάνουν οι Έλληνες. Αυτό είναι εντελώς απάνθρωπο. Οι Έλληνες ανατρέπουν βάρκες, πυροβολούν, αφήνουν να πεθάνουν τα μωρά και οι μητέρες στην ανοιχτή θάλασσα» έλεγε τον περασμένο Μάρτιο ο Ταγίπ Ερντογάν. «Τις βάρκες τις αναποδογυριζουν οι διακινητές για να προκαλέσουν τη διάσωση, βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή των μεταναστών, αλλά αυτό δεν το ανέφερε ο Ερντογάν, ούτε την κάλυψη που παρέχει στα κυκλώματα αυτά η Τουρκία» απαντούσαν τότε οι ελληνικές αρχές.
Σήμερα η ελληνική κυβέρνηση επισήμως λέει δύο πράγματα που μοιάζουν αντιφατικά: αφενός διαψεύδει τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις, αφετέρου υποστηρίζει ότι φυλάει αποτελεσματικά τα σύνορα και αποτρέπει τις ροές. Ανεπισήμως τα κυβερνητικά στελέχη υποστηρίζουν ότι πίσω από τα δημοσιεύματα αυτά κρύβεται το καθεστώς Ερντογάν, τα στοιχεία του οποίου άλλωστε, όπως λένε, χρησιμοποιούνται.
Τι άλλο λέει η ελληνική κυβέρνηση για όλα αυτά; Ότι εδώ και μερικούς μήνες κατάφερε να φυλάξει με επιτυχία τα σύνορα και αυτό «έχει προκαλέσει απώλεια πολλών εκατομμυρίων ευρώ για τα κυκλώματα των λαθροδιακινητών και των ΜΚΟ που υπάρχουν και χρηματοδοτούνται χάρη σε αυτά». «Δεν είναι η πρώτη φορά από τότε που αποφασίσαμε να φυλάξουμε τα σύνορα που βλέπουμε προπαγανδιστικά δημοσιεύματα που έχουν την τουρκική ακτοφυλακή ως πηγή της πληροφόρησης» υποστηρίζει ο αρμόδιος υπουργός Νότης Μηταράκης και μαζί του συμφωνεί και το Μέγαρο Μαξιμου, που θεωρεί ότι όλα αυτά είναι πόλεμος της Τουρκίας και των κυκλωμάτων.
Αυτά περίπου απάντησε πριν από λίγες μέρες και στην Βουλή όταν ο πρώην υπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, Πάνος Σκουρλέτης, του ζήτησε να τοποθετηθεί για το δημοσίευμα του Spiegel και εκείνος του είπε να μην αναπαράγει την προπαγάνδα ξένων χωρών.
Ο υπουργός Μετανάστευσης υποστήριξε επίσης πρόσφατα ότι όχι μόνο δεν φοβάται, αλλά καλωσορίζει την έρευνα της Σουηδής Επιτρόπου Γιόχανσον. «Ήμασταν και είμαστε ξεκάθαροι πως η Ελλάδα δεν συμμετέχει σε υποτιθέμενες επαναπροωθήσεις. Φυλάσσουμε τα σύνορα μας με σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο. Και συνεχίζουμε να διασώζουμε εκατοντάδες μετανάστες κάθε μήνα στα νερά της Μεσογείου. Μετανάστες που γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης από αδίστακτους λαθροδιακινητές. Καλωσορίζουμε την απόφαση της Ylva Johansson να ζητήσει τη σύγκληση του Διοικητικού Συμβουλίου της Frontex, για να εξετάσει τους ισχυρισμούς για υποτιθέμενες επαναπροωθήσεις, έτσι ώστε να λάμψει η αλήθεια".
Migrants who are being exploited by unscrupulous traffickers. We welcome @ylvajohansson convening @frontex meeting to review so-called pushback allegations in order to set the record straight.
— Νότης Μηταράκης - Notis Mitarachi (@nmitarakis) October 28, 2020
Στο υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, σε ερώτηση των αρμοδίων σχετικά με τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις, αναφέρουν ότι η χώρα έχει νόμιμες εισόδους και όσοι θέλουν να αιτηθούν ασύλου θα έπρεπε να έρχονται από εκεί και όχι να επιχειρούν να μπουν παράνομα από την Τουρκία. Η κατάσταση στο Αιγαίο, λένε, είναι πολύ τεταμένη με τους στόλους των δύο χωρών να έχουν αναπτυχθεί στην περιοχή και με κίνδυνο να συμβεί οτιδήποτε από τη μία στιγμή στην άλλη. «Δηλαδή τι πρέπει να κάνουν οι ελληνικές αρχές όταν έρχονται βάρκες από την Τουρκία με επιβαίνοντες που βιντεοσκοπούν και φωτογραφίζουν τα ελληνικά πλοία;».
Δηλώνουν ότι δεν μπορούν να αναφέρουν δημόσια κάποια πράγματα, αλλά θυμίζουν με νόημα την πρόσφατη δήλωση Δένδια στη Βουλή για «ταξιδιωτικό γραφείο τζιχαντιστών».
Εξηγούμε ότι η εργαλειοποίηση του μεταναστευτικού αλλά και το ‘‘ταξιδιωτικό γραφείο’’ μισθοφόρων τζιχαντιστών, αποτελεί μείζονα πρόκληση για την ασφάλεια της περιοχής. #vouli
— Nikos Dendias (@NikosDendias) October 25, 2020
«Σε καιρούς πανδημίας, έξαρσης της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και εν μέσω απειλών της Τουρκίας ακόμα και με πόλεμο, γιατί η Ελλάδα θα πρέπει να δέχεται ανεξέλεγκτα όσους εισέρχονται με παράνομο τρόπο;» λένε βουλευτές της ΝΔ. Στην επισήμανση ότι υπάρχουν και παιδιά στις βάρκες, απαντούν ότι η πλειοψηφία που έρχεται είναι νεαροί άντρες μόνοι, ότι τα παιδιά είναι ελάχιστα και θα έπρεπε να έρχονται από τις νόμιμες εισόδους και να μην τα βάζουν «στα σαπιοκάραβα των κυκλωμάτων», θέτοντας τη ζωή τους σε κίνδυνο.
Σε άρθρο του μετά την πυρκαγιά στη Μόρια ο βουλευτής Χανίων Μανούσος Βολουδάκης αναφέρεται σε «αναπόφευκτη διασύνδεση του μεταναστευτικού με την αυξανόμενη επιθετικότητα της Τουρκίας». «Η Τουρκία είναι μια χώρα που απειλεί την κυριαρχία και τα κυριαρχικά μας δικαιώματα, ενώ ταυτόχρονα εργαλειοποιεί το μεταναστευτικό, όπως είδαμε στην κρίση του Έβρου τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 2020» λέει. «Η Τουρκία εργαλειοποιεί ακόμη και τον ισλαμικό φονταμενταλισμό για να επιτύχει τους γεωπολιτικούς της στόχους, όπως δείχνει η χρησιμοποίηση μαχητών του Ισλαμικού Κράτους ως μισθοφόρων στη Λιβύη. Με αυτά τα δεδομένα, υποθέτω ότι δεν χρειάζεται να αναλυθεί εξαντλητικά πώς μπορεί σε μια κρίση η Τουρκία να αξιοποιήσει για τους δικούς της στόχους χιλιάδες μετανάστες που θα βρίσκονται στοιβαγμένοι κυριολεκτικά σε υπερφορτωμένες δομές σε νησιά μας λίγα μίλια από τις μικρασιατικές ακτές. Ο καθένας καταλαβαίνει τι κινδύνους εγκυμονεί αυτή η πραγματικότητα για την εθνική μας ασφάλεια».
Οι αντιδράσεις των ΜΚΟ
Στον αντίποδα των κυβερνητικών θέσεων, 29 ΜΚΟ, πριν από μερικές μέρες, έστειλαν επιστολή στη Βουλή με την οποία ζητούσαν τη διενέργεια έρευνας σχετικά με τις καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων από την Ελλάδα στην Τουρκία μέσω των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων. «Τα αποτελέσματα της έρευνας θα πρέπει να επιφέρουν σοβαρές κυρώσεις και ποινές για όσους ένστολους εμπλέκονται σε παράνομες ενέργειες» ανέφεραν, ενώ επισήμαιναν πως «η ελληνική Κυβέρνηση μέχρι στιγμής αρνείται ότι εφαρμόζονται τέτοιες πρακτικές και δεν έχει αναλάβει δράση, ώστε να δώσει τέλος σε αυτές τις αυθαιρεσίες ή να διερευνήσει ουσιαστικά τα επαναλαμβανόμενα περιστατικά, να αναλάβει την ευθύνη και να καλέσει τους υπεύθυνους να λογοδοτήσουν».
Οι 29 ΜΚΟ μέσω της επιστολής αυτής, υποστήριξαν επίσης, μεταξύ άλλων, ότι «οι αναφερόμενες πρακτικές, όπως η βία, η στέρηση της ελευθερίας και οι παράνομες επιστροφές, παραβιάζουν αρκετούς κανόνες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της απερίφραστης απαγόρευσης των επαναπροωθήσεων, δηλαδή της εξαναγκαστικής επιστροφής οποιουδήποτε διατρέχει πραγματικό κίνδυνο δίωξης ή άλλης σοβαρής βλάβης»
Η απάντηση της Frontex
H Frontex, απαντώντας στο δημοσίευμα για συμμετοχή σε παράνομες επαναπροωθήσεις, ανακοίνωσε ότι ξεκίνησε εσωτερική έρευνα για τα ύποπτα περιστατικά που αναφέρθηκαν, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κάποιο στοιχείο που να τεκμηριώνει κατηγορίες για παραβίαση του νόμου ή του Κανονισμού της Frontex. «Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε τα υψηλότερα πρότυπα φύλαξης συνόρων σε όλες τις επιχειρήσεις μας και να μην ανεχόμαστε παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε οποιαδήποτε από τις δραστηριότητές μας» δήλωσε ο εκτελεστικός διευθυντής της Fabrice Leggeri, προσθέτοντας ότι: «Παραμένουμε δεσμευμένοι να παρέχουμε υποστήριξη στην Ελλάδα στα εξωτερικά της σύνορα, σύμφωνα με την εντολή μας και στο πνεύμα της αλληλεγγύης της ΕΕ, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του διεθνούς δικαίου».
Frontex has launched an internal inquiry into suspicious incidents recently reported by the media. So far, no documents or other materials have been found to substantiate any accusations of violations of the law or Frontex Code of Conduct https://t.co/CxQJU1JlvO
— Frontex (@Frontex) October 27, 2020
Η Alarmphone, μία από τις ΜΚΟ που είναι «στα μαχαίρια» με την ελληνική κυβέρνηση, ισχυρίζεται ότι στην Ελλάδα έχουν φυλακιστεί συνολικά σχεδόν 2.000 άτομα για (παράνομη) είσοδο στη χώρα, ενώ τα «πραγματικά εγκλήματα της Frontex και του Λιμενικού Σώματος της ελληνικής ακτοφυλακής μένουν χωρίς συνέπειες». «Ας μην το αποδεχτούμε – ελευθερώστε τους όλους!» λέει.
Την ίδια ώρα πάντως που η ελληνική κυβέρνηση κατηγορείται από ορισμένες ΜΚΟ γιατί δεν τους δέχεται όλους, στο εσωτερικό κάποιοι άλλοι την κατηγορούν για το αντίθετο. Είναι χαρακτηριστικά π.χ. πολλά σχόλια κάτω από το tweet του πρωθυπουργού με το οποίο εκφράζει την αλληλεγγύη του στην Γαλλία, μετά και το τελευταίο χτύπημα ισλαμιστών τρομοκρατών.
Profondément choqué par l' attaque terroriste de #Nice. Pleine solidarité envers la France. Nous sommes unis.
— Prime Minister GR (@PrimeministerGR) October 29, 2020
Η κόντρα αυτή πάντως αναμένεται να έχει συνέχεια και ίσως να είναι και αποκαλυπτική. Τουλάχιστον αυτό υπόσχονται και οι δύο πλευρές.
