—Τι είναι η Place Identity Clusters;
Η Place Identity Clusters, είναι μία μη κερδοσκοπική εταιρεία η οποία ιδρύθηκε το 2013 για να υποστηρίξει δράσεις από άτυπες ομάδες και δίκτυα πολιτών που εστιάζουν στην αστική αναγέννηση και την πολιτική καινοτομία. Οι περισσότερες από τις δράσεις αυτές προϋπήρχαν αλλά συνειδητά δεν επιλέγαμε όσοι τις συντονίζαμε να εμπλακούμε με τη γραφειοκρατία και το νομικό και θεσμικό πλαίσιο των ΜΚΟ στην Ελλάδα, το γνωστό αυτό θολό τοπίο.
—Πως προέκυψε η ιδέα;
Ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός προέκυψε από την ανάγκη να υπάρχει ένας νομικός φορέας που θα λειτουργεί για να διευκολύνει και να διαχειρίζεται με νομιμότητα και διαφάνεια χρηματικά ποσά δωρεών, εξόδων παραγωγής εκδηλώσεων, ταξίδια και άλλα καθώς και για στρατηγικές συνεργασίες εκτός συνόρων.
—Αν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα βασικό στόχο στον πυρήνα του εγχειρήματος ποιος θα ήταν αυτός;
Ως οργανισμός στοχεύουμε να σχεδιάζουμε και να υποστηρίζουμε έργα τα οποία εξασφαλίζουν την ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Οι επιμέρους δράσεις που αναπτύσσονται από το δίκτυο των ομάδων έχουν ποικίλους στόχους και κοινή βάση τη συμμετοχή των πολιτών κάτι το οποίο εντοπίζουμε ότι δεν διασφαλίζεται στη χώρα μας, εξαιτίας της έλλειψης συμμετοχικών θεσμών και της απουσίας κουλτούρας ανοιχτού πολιτικού διαλόγου και σχεδιασμού.
—Ποιες είναι αυτές οι δράσεις λοιπόν, δώστε μας μερικά παραδείγματα.
Ασχολούμαστε με δραστηριότητες για τη συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό και στη λήψη πολιτικών αποφάσεων σε ποικίλες κλίμακες και τομείς. Συντονίζουμε ανοιχτά εργαστήρια όπου οι πολίτες έχουν την δυνατότητα να συζητούν, να σχεδιάζουν και να συναποφασίζουν, διοργανώνουμε εκπαιδεύσεις πάνω σε σύγχρονες μεθόδους διαβούλευσης και συμμετοχικού σχεδιασμού, σχεδιάζουμε δράσεις μέσα από τις οποίες κοινότητες πολιτών να μπορέσουν να προσεγγίσουν συστημικές αλλαγές. Τα 2 τελευταία χρόνια ενδεικτικά διοργανώθηκαν 7 Εργαστήρια Πολιτών σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Μεσολόγγι και Νέα Σμύρνη στο πλαίσιο των εξής εγχειρημάτων: ΠΕΔΙΟ_ΑΓΟΡΑ: Καταστηματάρχες, εκπρόσωποι της δημοτικής αρχής, ακτιβιστές και κάτοικοι της Πλατείας Βαρβακείου στην Αθήνα, συν-δημιούργησαν 6 προτάσεις για την αναγέννηση της περιοχής μέσα από σειρά ανοιχτών εργαστηρίων πολιτών. ΣΥΝΤΑΓΜΑ 2.0: Βιώνοντας την εμπειρία της μεθοδολογίας World Café, εκατοντάδες πολίτες στην Αθήνα, το Μεσολόγγι και την Θεσσαλονίκη συμμετείχαν στην δημιουργία ενός νέου Συντάγματος για την Ελλάδα «από την βάση».
Υποστηρίχθηκαν 96 αστικές εκδηλώσεις σε Αθήνα, Κοζάνη, Θεσσαλονίκη, Κόρινθο και Πάτρα στο πλαίσιο του δικτύου: IMAGINE THE CITY. Τέσσερις νέες εκθέσεις «Φαντάσου την πόλη» παρουσίασαν στο κοινό υπάρχουσες προτάσεις από αρχιτέκτονες, σχεδιαστές και πολεοδόμους για έργα κοινής ωφέλειας στην Κοζάνη, την Κόρινθο, την Πάτρα και την Θεσσαλονίκη. Μέσα από παρουσιάσεις, τρισδιάστατα μοντέλα, διαδικτυακό υλικό αλλά και παράλληλες εκδηλώσεις , οι τοπικές ομάδες άνοιξαν τον διάλογο για τις διαδικασίες σχεδιασμού των ελληνικών πόλεων και τον αστικό πολιτισμό. Πραγματοποιήθηκαν 7 εκπαιδεύσεις στην χρήση πρότυπων συμμετοχικών εργαλείων και διαδικασιών σε Αθήνα, Μεσολόγγι, Κοζάνη, Βόλο και Θεσσαλονίκη με την συμμετοχή 265 ατόμων από 15 πόλεις της Ελλάδας.
Δημόσιοι λειτουργοί, εκπρόσωποι MKO, κοινωνικοί επιχειρηματίες, εκπαιδευτικοί έλαβαν μέρος σε αυτες και έχουν ήδη ξεκινήσει να χρησιμοποιούν συμμετοχικές μεθόδους στην υλοποίηση τοπικών έργων και την ενεργοποίηση κοινοτήτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η δράση «Πεδίο_Αγορά» όπου ενεργοποιήσαμε τη συμμετοχή των πολιτών στο σχεδιασμό της πλατείας μίας γειτονιάς και η δράση «Σύνταγμα 2.0» όπου επιχειρούμε το σχεδιασμό ενός νέου Συντάγματος για την Ελλάδα με τη συμμετοχή των πολιτών. Από τέτοιου είδους δράσεις προκύπτουν πρότυπες μεθοδολογίες οι οποίες αλλάζουν τον τρόπο με τον οποίο γίνονται τα πράγματα. Επίσης όσοι συμμετέχουμε αλλάζουμε και εμείς οι ίδιοι τον τρόπο με τον οποίο έχουμε συνηθίσει να κάνουμε τα πράγματα. Για παράδειγμα συνεργαζόμαστε σε ανοιχτές διατομεακές ή διεπιστημονικές ομάδες, καταγράφουμε την εμπειρία και τη γνώση που προκύπτει και την παρέχουμε ανοιχτά προς εξέλιξη.
—Ποια είναι η φιλοσοφία πίσω από όλο αυτό;
Σε όλα τα μέρη του πλανήτη η ανθρωπότητα είναι αντιμέτωπη με πολύ σύνθετα προβλήματα και είναι απαραίτητες συστημικές λύσεις. Χρειάζεται να ενδυναμωθούν οι κοινότητες των ανθρώπων, να βρεθούν δημιουργικοί τρόποι αυτοδιαχείρησης των προκλήσεων τους και ομαλής συνύπαρξης με το περιβάλλον και το ευρύτερο σύνολο. Καμία πραγματική ή βιώσιμη λύση δεν μπορεί να βρεθεί σήμερα από σωτήρες υπερ-ήρωες ή από τους πολιτικούς με τον ρόλο που έχουν ως σήμερα. Αυτό με άλλα λόγια σημαίνει ριζικές αλλαγές στους τρόπους διακυβέρνησης. Από τα κλειστά και ολιγαρχικά μοντέλα χρειάζεται να μεταβούμε στα πιο ανοιχτά και δημοκρατικά, όπου θα επιτρέπουν να αναδύεται η συλλογική νοημοσύνη παράλληλα με τη ενεργή στάση των ανθρώπων για τα κοινά.
—Τι πιστεύετε ότι έχετε επιτύχει ως τώρα;
Εκατοντάδες δράσεις σε δεκάδες πόλεις με χιλιάδες πολίτες να ενεργοποιούνται. Έχουμε αποδείξει στην πράξη ότι η συμμετοχή των πολιτών με δημιουργικό και παραγωγικό τρόπο είναι εφικτή και πολλοί άνθρωποι έχουν πιστέψει στις δημοκρατικές αρχές παρότι βίωναν τακτικά τη ματαίωση. Έχουμε βάλει στην ατζέντα πολλών Δήμων το ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών. Έχουμε ήδη ολοκληρώσει μία πρότυπη διαδικασία για τον σχεδιασμό ενός νέου Συντάγματος για την Ελλάδα με την συμμετοχή των πολιτών (γιατί χωρίς αυτή τη συμμετοχή ποτέ δεν θα υπάρξουν ουσιαστικές και καινοτόμες αλλαγές) Η μεθοδολογία που αναπτύσσεται για το Σύνταγμα που μπορεί να εφαρμοστεί στο σχεδιασμό και στη λήψη αποφάσεων για οποιοδήποτε πολιτική εθνικής κλίμακας π.χ. παιδεία ή η υγεία.
—Ποια είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που συναντήσατε ως τώρα και δεν είχατε υπολογίσει;
Παρότι κάποτε όλοι μας έλεγαν ότι είμαστε ρομαντικοί και ότι οι Έλληνες δεν ξέρουν να κάνουν διάλογο, τελικά διαπιστώνουμε διαρκώς ότι οι απλοί πολίτες είναι σε θέση να κάνουν μία δημιουργική και παραγωγική διαβούλευση. Ωστόσο η δυσκολία είναι να βρούμε συντονιστές τέτοιων συμμετοχικών διαδικασιών, ανθρώπους που να θέλουν να διευκολύνουν έναν διάλογο και όχι να τον χειραγωγήσουν ή να τον κατευθύνουν προς μία συγκεκριμένη κατεύθυνση. Μέσα σε πολλές πρωτοβουλίες συναντάμε άτομα που υπερασπίζονται με όλη τους τη δύναμη τη Δημοκρατία αλλά στην πράξη δεν δέχονταν ούτε να συζητήσουν ούτε να συνεργαστούν με όσους έχουν διαφορετικές απόψεις ή προσεγγίσεις.
—Τελικά πως θα έρθει η αλλαγή στην Ελλάδα, τι σας δίδαξαν αυτά τα δύο χρόνια;
Η δύναμη των ανθρώπων βρίσκεται μέσα στη δημιουργικότητα, τη δράση, τον διάλογο, τη σύνθεση, την καινοτομία και αυτές οι διεργασίες προϋποθέτουν ανοιχτή και ελεύθερη σκέψη. Η δύναμη μίας κοινωνίας βρίσκεται μέσα στις πολιτικές ελευθερίες, τον πολιτικό διάλογο και σύνθεση κ.ο.κ. Δυστυχώς στη χώρα μας οι ελευθερίες και οι δυνατότητες αυτές ούτε καλλιεργούνται ούτε προστατεύονται, σε ατομικό, πολιτικό και θεσμικό επίπεδο. Καλούμαστε να διαχειριστούμε συστημικές αλλαγές, και η μορφή μίας λύσης μάλλον είναι σαν σχέδιο fractal, όπως άλλωστε είναι και το πρόβλημα. Ο καθένας οφείλει να διαχειριστεί τις προσωπικές του υπερβάσεις και αλλαγές και ταυτόχρονα όλοι μαζί ως συλλογικότητα οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο μας ως πολίτες και να επανασχεδιάσουμε τους πολιτειακούς θεσμούς της χώρας μας.
—Σε κάθε εκλογική διαδικασία η αποχή σημειώνει και νέο ρεκόρ, τι σας κάνει να πιστεύετε ότι οι μορφές συμμετοχικής διακυβέρνησης μπορεί να δώσουν μια προοπτική στην κατάσταση όπως έχει διαμορφωθεί στις μέρες μας;
Ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής κοινωνίας αισθάνεται ότι δεν εκπροσωπείται από το πολιτικό σύστημα. Ακόμα και αυτοί που συμμετέχουν στην εκλογική διαδικασία, το μεγαλύτερο ποσοστό έχουν σαν βασικό κριτήριο "το μη χείρον, βέλτιστον" και όχι ότι επιλέγουν κάτι που τους αξίζει και το εμπιστεύονται. Οι υπάρχοντες θεσμοί δεν εξασφαλίζουν πουθενά δημιουργικές πολιτικές σχέσεις μεταξύ ψηφοφόρων και πολιτικών ούτε καν τρόπους υγειούς εκπροσώπησης. Οι θεσμοί είναι αυτοί που κάνουν τους πολίτες παθητικούς και τους πολιτικούς κοσμικούς. Το μόνο που μένει είναι ριζικές αλλαγές στους τρόπους διακυβέρνησης σε τοπικό, εθνικό, ευρωπαϊκό επίπεδο με ανοιχτές και συμμετοχικές διαδικασίες.
—Μήπως οι Έλληνες δεν θέλουμε και πολύ να ασχολούμαστε με τα κοινά, αλλά προτιμάμε να έχουμε έναν ενδιάμεσο (π.χ. Βουλευτή) που να μπορούμε και να εγκαταλείψουμε όποτε επιθυμούμε;
Εμείς μέχρι στιγμής μέσα από την εμπειρία μας στην κοινωνία πολιτών καταλήγουμε σε ακριβώς το αντίθετο. Υπάρχει σίγουρα μία γενικότερη εξάντληση και μία αίσθηση ματαιότητας όσον αφορά στη συμμετοχή στα κοινά αλλά αν καταφέρεις να δημιουργήσεις συνθήκες ουσιαστικού δημοσίου διαλόγου, και όχι προσχηματικού, οι νέες δυνατότητες που προκύπτουν μπορούν να κινητοποιήσουν κάθε πολίτη.
—Οι ομάδες των ενεργών πολιτών σίγουρα έχουν αυξηθεί, τουλάχιστον στην Αθήνα, τι πιστεύετε ότι χρειάζεται για να υποστηριχθεί η δράση τους;
Αλλαγή θεσμών και τρόπου οργάνωσης και λειτουργίας των δημόσιων διαδικασιών: είναι απαραίτητη η ενίσχυση του ρόλου των πολιτών όχι μόνο στον πολιτειακό διάλογο αλλά και στις διαδικασίες σχεδιασμού, υλοποίησης και αξιολόγησης των δημόσιων πολιτικών, από το επίπεδο της γειτονιάς έως τις διακρατικές συμφωνίες.
Αλλαγή προφίλ πολιτικών: χρειάζονται πολιτικοί οι οποίοι να έχουν στόχο να διευκολύνουν την υλοποίηση του οράματος των πολιτών. Να επιτρέψουν την διαμόρφωση της ατζέντας τους από τους πολίτες και αυτοί να έχουν τον ρόλο του διευκολύντη και επιταχυντή.
—Τι ελπίζετε να κάνετε τα επόμενα δύο χρόνια;
Σχεδιάζουμε την προσαρμογή της πλατφόρμας πολιτικής καινοτομίας για μικρά παιδιά, συνεργασίες με κάποιους Δήμους και φορείς που επιδιώκουν επί της ουσίας την συμμετοχή των πολιτών. Επίσης εκεί που όλα διασπώνται, βάζουμε στόχο μία ένωση δυνάμεων τον οργανισμό μας με έναν άλλο οργανισμό και την μετεξέλιξή τους.
Περισσότερες πληροφορίες για τον οργανισμό και τις δράσεις του μπορείτε να βρείτε:
σχόλια