Νομπουγιόσι Αράκι
'Ερως - Θάνατος
"Πλήρες μάθημα φωτογραφίας"
"Για μένα, η ζωή και η φωτογραφία, το να φωτογραφίζεις και το να ζεις, είναι το ίδιο πράγμα"
Το αυτοβιογραφικό βιβλίο του ιάπωνα φωτογράφου, όπου εκμυστηρεύεται στον κριτικό Susumu Watada με εμμονική ακρίβεια όλα όσα κρύβουν οι φωτογραφίες του, από το 1963 ως το 2010.
Η γάτα που χοροπηδούσε στο χιόνι: μάθημα αγάπης
Agnès Giard
Blog Les 400 culs, Libération, 29.04.2019
Σε πρώτη παγκόσμια μετάφραση [στη Γαλλία, στις εκδόσεις Atelier Akatombo -σ.σ.], το βιβλίο του φωτογράφου Araki Πλήρες μάθημα φωτογραφίας διαβάζεται σαν μία διαθήκη. Αστείες και συγκινητικές, οι εικονογραφημένες αυτές μικρές ιστορίες που συνοδεύουν 336 φωτογραφίες συνοψίζουν μια ζωή που γραπώνεται από τη ζωή.
"Να φωτογραφίζεις με καλοσύνη, να κοιτάς με καλοσύνη, να φωτίζεις με καλοσύνη": τα λόγια του Araki είναι πάντα φωτεινά. Δεν έχει σημασία αν οι φωτογραφίες δείχνουν πτώματα, πόρνες, γριές ή παιδιά. Στο Πλήρες μάθημα φωτογραφίας σχολιάζει μία μία τις 336 φωτογραφίες και διηγείται τη ζωή του αποσπασματικά. Τα λόγια του φωτίζουν κάθε εικόνα μέσα από ένα οδυνηρό πρίσμα. Η συγκίνηση που νιώθουμε διαβάζοντας αυτό το βιβλίο είναι ακόμη πιο έντονη γνωρίζοντας πως ο Araki δίνει μάχη κατά του καρκίνου: εδώ και μερικά χρόνια, κάθε του έκθεση μοιάζει να είναι η τελευταία. Το βιβλίο το ίδιο φέρει το ίχνος αυτού του αγώνα: χωρισμένο σε τέσσερα μέρη - "Το πρωϊ", "Το απόγευμα", "Το βράδυ", "Η νύχτα" - συγκεντρώνει 34 κείμενα με τους πρόδηλους τίτλους: "Το μυστικό για ν' αποφεύγεις την κατάπτωση, "Εγώ, καυλώνω μόνος μου", "Το πρόσωπο των Ιαπώνων μου μαθαίνει τον τρόπο να βγάζω ευτυχισμένες φωτογραφίες", "Σαν ένα πυροτέχνημα, χωρίς να υπάρχει συνείδηση", "Εγώ, γιατί δεν σταματάω να καυλώνω".
Τα κείμενα αυτά καλύπτουν σχεδόν όλο το έργο του, από το 1963 ως το 2010. 'Εχουμε έτσι την ευκαιρία να μάθουμε πως πρωτού γίνει παγκόσμιος σταρ, ο Araki δεν ήταν κανένας. Το δελτίο Τύπου συνοψίζει: "Γεννημένος το 1940 στο Τόκιο, στη λαϊκή γειτονιά Shitamachi, όπου ο πατέρας του, ερασιτέχνης φωτογράφος, πουλάει ξύλινα τσόκαρα, ο Nobuyoshi Araki σπουδάζει φωτογραφία στο Πανεπιστήμιο της Chiba, και στη συνέχεια εργάζεται στο διαφημιστικό γραφείο Dentsu, στο οποίο χρησιμοποιεί τα φωτοτυπικά για να μοιράζει τις πρώτες του λήψεις. Απολυμένος από την εταιρεία επειδή διοργάνωσε μία έκθεση με γυμνά σε ένα εστιατότιο της Ginza, ξεκινάει μια νέα καριέρα δημοσιεύοντας βιβλία με δικά του έξοδα. Σήμερα, το έργο του αριθμεί πάνω από 500 βιβλία με εκδόσεις σε όλο τον κόσμο. Μετά την "αποπομπή" του, εξαιτίας της εμμονής του με τις γυμνές γυναίκες, ο Araki δεν τα παρατάει: οπλισμένος με μία Pentax 6x7, ξεκινάει την εξερεύνηση της πόλης.
Φωτογραφίζει τα λουλούδια πάνω στα μνήματα κοντά στο ναό του Jôkanji, ο αποκαλούμενος και "ναός-χωματερή", εκεί όπου έπαιζε παιδί. "'Ηταν ο ναός όπου έριχναν τα κορίτσια του Yoshiwara", όπως λέει. Οι πόρνες του 18ου αι. είχαν δικαίωμα μόνο σε μαζικό τάφο. Σε ανάμνηση εκείνων, φωτογραφίζει χιλιάδες λουλούδια, και ιδίως αυτά που ανθίζουν την εποχή που τιμούνται οι νεκροί: τα "λουλούδια της φθινοπωρινής ισημερίας" (higan-bana). Φωτογραφίζει επίσης δεμένες γυναίκες σε δωμάτια ξενοδοχείων. Γκρο πλαν από αυτιά. Πατημένα κουτάκια Κόκα Κόλας που τα αποκαλεί Pechankola. Ερωμένες. 'Αγνωστες. Την γυναίκα του, την Yôko. Και την γάτα του, τη Chiro. 'Ενα από τα πιο συγκηνιτικά κείμενα αναφέρεται εξάλλου σε αυτήν τη μυθική γάτα: "Αγαπώ πολύ τη Chiro."
"Στην αρχή, δεν μου άρεσαν οι γάτες", εξηγεί ο Araki. "Πριν", δεν του άρεσαν οι γάτες επειδή πιστεύε ότι μυρίζουν άσχημα. Ως τη μέρα που οι γονείς της Yôko τους χαρίζουν ένα θηλυκό γατάκι. "Εκ του φυσικού της, ήξερε πως να γοητεύει, κι αυτό με τράβηξε. 'Αρχισα να την αγαπώ κι αυτό δεν έπαψε ποτέ. Ναι, μα ναι, η γυναίκα μου, η Chiro κι εγώ, ζήσαμε κάποτε σαν μία τριμελή οικογένεια." Την υιοθέτησαν το Μάρτη του 1988. Δύο χρόνια αργότερα, η Yôko πέθανε από καρκίνο της μήτρας. "Πριν το θανατό της, έμεινε πολύ καιρό στο νοσοκομείο. Πήγαινα και την έβλεπα, κι έπειτα επέστρεφα σπίτι. Είχα την αίσθηση ότι ο ήχος της ζωής είχε σταματήσει [...] Ενώ βυθιζόμουνα, η Chiro άρχισε να τρέχει παντού. Ναι, τα έκανε αυτά."
Τη χρονιά που πέθανε η γυναίκα του, χιόνισε πολύ. "'Εμενα έτσι κλεισμένος σπίτι μου χωρίς να βγάζω τη μύτη μου έξω. Μια μέρα, η Chiro βγήκε ξαφνικά στο μπαλκόνι. 'Ετρεξε μέσ' το χιόνι με μεγάλα πηδήματα και την ουρά της όρθια. Αυτό ήθελε να μου δείξει [...] Είχα την αίσθηση ότι μου έλεγε: "Μην πέφτεις! Βγες έξω!" 'Ενιωσα ότι με ενθάρρυνε. Τέτοια γάτα είναι η Chiro. Από την εποχή εκείνη, είμαστε αχώριστοι, κοιμόμαστε μαζί." Στην εισαγωγή του βιβλίου, ο Araki προσθέτει: "Τελικά, το να είσαι ευτυχισμένος είναι καλό πράγμα. Λυπηρό είναι το να είσαι μόνος." Η φωτογραφία είναι ο τρόπος του να μην είναι ποτέ μόνος: "Να μια διατριβή πάνω στην ευτυχία", αστειεύεται, προσθέτοντας ότι όταν ο άνεμος σταματάει, "τον φέρνει πάλι πίσω". Κι όταν δεν ακούει καμιά φωνή, ακούει τη δική του. Κι όταν δεν υπάρχει κανείς, βγαίνει έξω.
Agnès Giard
Μτφ. Σ.Σ.
