Δέκα νέα προγράμματα σε οκτώ νησιά των Κυκλάδων - Άνδρο, Δονούσα, Κουφονήσι, Μύκονο, Σαντορίνη, Σέριφο, Σύρο, Τήνο — συμπεριλαμβανομένων δύο διακυκλαδικών, περιλαμβάνει η τρίτη φάση χρηματοδότησης της Πρωτοβουλίας Cycladic Identity, επεκτείνοντας τη στήριξη στους φορείς και στις τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων.
Η Πρωτοβουλία Cycladic Identity ξεκίνησε από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το 2023 και στοχεύει στη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων. Μέχρι σήμερα έχει υποστηρίξει 16 προγράμματα σε 11 νησιά, μεταξύ των οποίων και ένα διακυκλαδικό.
Μετά από ανοιχτή πρόσκληση κατατέθηκαν 62 προτάσεις εκ των οποίων προκρίθηκαν 10 από την Επιστημονική Επιτροπή της Πρωτοβουλίας, μια ομάδα τεσσάρων επιστημόνων με βαθιά γνώση και κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και αναγκών των Κυκλάδων: Toν Δρα Δημήτρη Αθανασούλη, Διευθυντή Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, τον Dr Michael Boyd, Senior Research Affiliate, Science and Technology in Archaeology and Culture Research Center, The Cyprus Institute, τον Δημήτρη Καραβέλλα, Γενικό Διευθυντή WWF Ελλάς και τη Δρα Αγγελική Κοσμοπούλου, Αρχαιολόγο και Σύμβουλο Στρατηγικής Αφήγησης. Μέγιστη διάρκεια υλοποίησης των προγραμμάτων είναι οι 12 μήνες και μέγιστο ποσό χρηματοδότησης τα €10.000. H υλοποίηση των προγραμμάτων έχει ήδη ξεκινήσει και παρακολουθείται μέσα από αναφορές και επισκέψεις στο πεδίο για τη δια ζώσης επιβεβαίωση των εργασιών.
Όπως αναφέρει η Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης Σάντρα Μαρινοπούλου: «To Cycladic Identity κλείνει τρία χρόνια προσφοράς στις τοπικές κοινωνίες των Κυκλάδων. Καθώς το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δεν θα υπήρχε χωρίς τα νησιά μας, έχουμε χρέος να προσφέρουμε πίσω σε αυτά, με τρόπο βιώσιμο και ουσιαστικό. Σε μια εποχή που κυριαρχούν φαινόμενα της σύγχρονης καθημερινότητας όπως ο αυξημένος τουρισμός, η εγκατάλειψη των παραδοσιακών πρακτικών και η κλιματική αλλαγή, στόχος μας είναι να είμαστε διαρκώς κοντά στους κατοίκους των νησιών και να ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες τους. Το Cycladic Identity επιδιώκει να παρέχει τα μέσα αλλά και το κίνητρο στις τοπικές κοινωνίες να συμμετέχουν ενεργά στη διατήρηση της κληρονομιάς τους, μια κληρονομιά που τις έφερε από το χθες στο σήμερα και διαθέτει τη δύναμη να τις οδηγήσει σε ένα βιώσιμο μέλλον.»
ΤΑ ΔΕΚΑ ΝΕΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ
Άνδρος
Ανάδειξη της ιστορίας των λεμονώνων της Άνδρου
Το πρόγραμμα εστιάζει στους λεμονώνες της Λιβαδειάς στην Άνδρο, αναδεικνύοντας την ιστορία και τις παραδόσεις της καλλιέργειας λεμονιών. Με επαγγελματικές ηχογραφήσεις περιβαλλοντικών ήχων σε διαφορετικές εποχές και ώρες της ημέρας, θα δημιουργηθεί ένας ψηφιακός ηχητικός οδηγός 15 σταθμών, βασισμένος σε προφορικές μαρτυρίες και ιστορική έρευνα, που θα αφηγείται σύντομες ιστορίες κατά μήκος της κυκλικής πεζοπορικής διαδρομής στους λεμονώνες. Διαθέσιμος σε δίγλωσση εφαρμογή για Android και iOS, ο οδηγός θα εισαγάγει κατοίκους και επισκέπτες στην παράδοση και τις πρακτικές της καλλιέργειας λεμονιών, ενώ η βιβλιοθήκη ηχοτοπίων και το οπτικοακουστικό υλικό θα υποστηρίζουν την εκπαίδευση, την έρευνα και την πολιτιστική ερμηνεία.
Φορέας: Ερευνητικό Κέντρο Άνδρου
Αποκατάσταση ιστορικού μονοπατιού
Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στην αποκατάσταση ενός πεζοπορικού μονοπατιού στη Δονούσα, συνδέοντας τον αρχαιολογικό χώρο της Γεωμετρικής περιόδου στη θέση Βαθύ Λιμενάρι (9ος–8ος αι. π.Χ.) με το σύγχρονο χωριό Μεσαριά. Έμπειροι τεχνίτες της πέτρας από τις Κυκλάδες θα επισκευάσουν τους παλιούς ξερολιθικούς τοίχους και θα καθαρίσουν το μονοπάτι, καθιστώντας το ασφαλέστερο και πιο φιλόξενο για τους πεζοπόρους. Η αποκατάσταση θα αναδείξει έναν από τους κρυμμένους αρχαιολογικούς θησαυρούς του νησιού, θα τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες και θα ενισχυθεί ο δεσμός μεταξύ του παρελθόντος της Δονούσας και της ζωντανής κοινότητάς της.
Φορέας: Πολιτιστικός & Περιβαλλοντικός Σύλλογος Δονούσας «ΠΟΣΕΙΔΩΝ»
Κουφονήσι
Εργαστήριο φωτογραφίας και κινηματογράφου για τους μαθητές του Κουφονησίου με θέμα την Κέρο
Μέσα από τη φωτογραφία, τον κινηματογράφο και μικρές ταινίες κινουμένων σχεδίων (cutout animation), οι μαθητές του σχολείου του Κουφονησίου θα γνωρίσουν την Κέρο, έναν σημαντικό αρχαιολογικό χώρο, γνωστό για τα σπασμένα ειδώλια και το ιερό του παρελθόν. Υπό την καθοδήγηση καλλιτεχνών και ειδικών, τα παιδιά θα μετατρέψουν τις ιδέες τους σε έκθεση φωτογραφίας, μικρές ταινίες κινουμένων σχεδίων και ένα ντοκιμαντέρ για την Κέρο, αναδεικνύοντας τη σχέση του κυκλαδικού πολιτισμού με τη σύγχρονη ζωή.
Φορέας: Cinemathesis Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία
Μύκονος
Η σημασία της αρχαίας τέχνης της υφαντικής
Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στην αρχαία τέχνη της ύφανσης και αποσκοπεί στην αναβίωση αυτής της παράδοσης στη Μύκονο και τις Κυκλάδες. Μέσα από διαδραστικά εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, σχολικές δραστηριότητες και την κατασκευή ενός αυθεντικού ξύλινου αργαλειού αρχαίου τύπου, οι συμμετέχοντες θα εξερευνήσουν τον τρόπο με τον οποίο παρασκευάζονταν ιστορικά τα υφάσματα. Θα συλλεχθούν τοπικές ιστορίες και μαρτυρίες, ενώ ένα ντοκιμαντέρ θα καταγράψει την πορεία της ύφανσης στα νησιά, αναδεικνύοντας τον ρόλο της Μυκόνου στην πρώιμη τουριστική ανάπτυξη και στην καθιέρωση των μυκονιακών υφαντών στη διεθνή μόδα.
Φορέας: Λαογραφική Συλλογή Μυκόνου
Σαντορίνη
Η βιομηχανική κληρονομιά της Σαντορίνης
Η Σαντορίνη είχε κάποτε ακμάζουσα βιομηχανική ζωή, με δραστηριότητες όπως η εξόρυξη, η κονσερβοποίηση ντομάτας, η παραγωγή καλτσών και κρασιού. Το πρόγραμμα θα συλλέξει, θα ψηφιοποιήσει και θα συντηρήσει παλιές φωτογραφίες, αρχειακά έγγραφα και ηχογραφήσεις, ενώ θα καταγράψει τις μνήμες ανθρώπων που εργάστηκαν σε αυτές τις βιομηχανίες. Παράλληλα, θα τεκμηριώσει τις εναπομείνασες βιομηχανικές τοποθεσίες και τον εξοπλισμό τους. Το υλικό και το ντοκιμαντέρ που θα δημιουργηθούν, θα παρουσιαστούν στο κοινό, ώστε οι μελλοντικές γενιές να ανακαλύψουν και να εκτιμήσουν αυτή τη συχνά παραγνωρισμένη πλευρά της ιστορίας του νησιού.
Φορέας: Θηραϊκή Εταιρεία Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών
Σέριφος
Καταγραφή της ιστορίας των μεταλλείων της Σερίφου
Το πρόγραμμα καταγράφει και διατηρεί τη ζωντανή ιστορία των Μεταλλείων της Σερίφου, κεντρικό στοιχείο της ταυτότητας του νησιού από την αρχαιότητα έως το 1965. Μέσω συνεντεύξεων με μεταλλωρύχους και τις οικογένειές τους, συλλογής φωτογραφιών, προσωπικών αρχείων και αντικειμένων, το έργο τεκμηριώνει την καθημερινή ζωή, την απεργία του 1916 και τη μεταλλευτική κληρονομιά. Το υλικό θα οργανωθεί σε βίντεο, φωτογραφικό άλμπουμ και ψηφιοποιημένο αρχείο, ενώ επιλεγμένα αντικείμενα θα εκτεθούν στο Μουσείο του Μεγάλου Λιβαδιού, εξασφαλίζοντας την πρόσβαση του κοινού στην ιστορία και την κληρονομιά της Σερίφου.
Φορέας: Εταιρία Φίλων Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Περιβάλλοντος, η «Σέριφος»
Σύρος
Ανακαλύπτοντας τη βιοποικιλότητα μέσα από το παιχνίδι του κρυμμένου θησαυρού
Το πρόγραμμα προσκαλεί μαθητές, κατοίκους και επισκέπτες των Κυκλάδων να ανακαλύψουν και να προστατεύσουν τη μοναδική βιοποικιλότητα των νησιών μέσω εκπαιδευτικών «γεωκρυπτών»—ξύλινων κουτιών που περιλαμβάνουν πληροφορίες για τοπικά είδη, φωτογραφίες, σημειώματα και δημιουργικά αντικείμενα όπως μέλι ή συνταγές. Οι συμμετέχοντες τοποθετούν τις κρυψώνες στα νησιά και αλληλοεπιδρούν με αυτές αφήνοντας τα δικά τους δημιουργικά «σημάδια». Το πρόγραμμα παράγει επίσης εκπαιδευτικό υλικό, όπως e-book, παιδική ιστορία και εκπαιδευτικό σενάριο για εργαστήρια, προάγοντας τη σύνδεση των κοινοτήτων με τη φύση και την ευαισθητοποίηση για λιγότερο γνωστά είδη και τον βιώσιμο τουρισμό.
Φορέας: Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση Συλλογικής και Κοινωνικής Ωφέλειας «Καβίλια» Εταίρος: Κέντρο Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία Σύρου – Ερμούπολης
Τήνος
Καταγραφή των περιστεριώνων της Τήνου
Το πρόγραμμα καταγράφει και διατηρεί τους παραδοσιακούς περιστεριώνες της Τήνου, μικρά κτίσματα που χρησιμοποιούνταν ιστορικά για την αναπαραγωγή περιστεριών και αποτελούν κεντρικό στοιχείο της αρχιτεκτονικής και πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού. Πολλοί περιστεριώνες κινδυνεύουν λόγω φθοράς ή παραμέλησης. Το πρόγραμμα θα αναπτύξει μια πλατφόρμα web και μια εφαρμογή κινητού για ψηφιακή χαρτογράφηση, καταγραφή και παρουσίαση της αρχιτεκτονικής, της οικολογικής τους αξίας και της πολιτιστικής σημασίας τους. Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν εργαστήρια και δραστηριότητες για τη συμμετοχή της κοινότητας, ενισχύοντας την ευαισθητοποίηση για την κληρονομιά και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
Φορέας: Κοινωνώ - The Tinos Gathering
Δια-Κυκλαδικό πρόγραμμα (Δήλος, Μύκονος και Ρήνεια)
Ανάδειξη της αγροτικής κληρονομιάς της Δήλου
Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στην αποκατάσταση της «Φάρμας Μάρκου», ενός κατεστραμμένου αγροτικού συγκροτήματος του 19ου-20ού αιώνα, νότια του κύριου αρχαιολογικού χώρου της Δήλου, και στη μετατροπή του σε χώρο διαμονής για ερευνητές. Περιλαμβάνει συνεντεύξεις με ντόπιους κατοίκους σχετικά με τις παραδοσιακές γεωργικές πρακτικές, μία βιωματική δράση ως μέρος επαγγελματικής μαθητείας για την αποκατάσταση της αγροικίας του Μάρκου, και διάδοση των αποτελεσμάτων μέσω φωτογραφικού λευκώματος (έντυπου και ψηφιακού) όπως και μίας δημόσιας εκδήλωσης, διασφαλίζοντας τη διατήρηση της αγροτικής κληρονομιάς της Δήλου για τις μελλοντικές γενιές.
Φορέας: Μπουλούκι - Περιοδεύον Εργαστήριο για τις Παραδοσιακές Τεχνικές Δόμησης
Δια-Κυκλαδικό πρόγραμμα (3 νησιά που θα καθοριστούν κατόπιν έρευνας)
Ο ρόλος των επικονιαστών στη διατήρηση της βιοποικιλότητας
Το πρόγραμμα επικεντρώνεται στην εκπαίδευση μαθητών, εκπαιδευτικών και τοπικών κοινοτήτων σε τρία νησιά των Κυκλάδων σχετικά με την προστασία των άγριων επικονιαστών, όπως οι μέλισσες, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για τα οικοσυστήματα, την παραγωγή τροφίμων και την υγεία των δασών. Μέσω βιωματικών εργαστηρίων, οι συμμετέχοντες εξερευνούν την τοπική χλωρίδα, κατασκευάζουν «Ξενοδοχεία Εντόμων», δημιουργούν «Βόμβες Σπόρων» και παρακολουθούν τη δραστηριότητα των επικονιαστών. Οι μαθητές γίνονται «πρεσβευτές των μελισσών» για τις κοινότητές τους, ενώ οι δάσκαλοι λαμβάνουν εξειδικευμένη εκπαίδευση για να πραγματοποιούν διαδραστικά μαθήματα. Το πρόγραμμα στοχεύει επίσης στην ευαισθητοποίηση για τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι επικονιαστές, όπως η απώλεια οικοτόπων, η χρήση φυτοφαρμάκων και η εντατική μελισσοκομία.
Φορέας: The Bee Camp Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία
Περισσότερες πληροφορίες για τα προγράμματα του 2025 του Cycladic Identity μπορείτε να βρείτε στο https://www.cycladicidentity.gr/programmata/
Λίγα λόγια για την Πρωτοβουλία Cycladic Identity
Το Cycladic Identity είναι η Πρωτοβουλία του Μουσείου Κυκλαδική Τέχνης που ξεκίνησε πριν τρία χρόνια, με στόχο την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς των Κυκλάδων και τη διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη της μοναδικής τους ταυτότητας. Με άξονες προτεραιότητας τον Πολιτισμό, τη Βιοποικιλότητα και την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η Πρωτοβουλία λειτουργεί ως πλατφόρμα προσέλκυσης και κατανομής πόρων σε προγράμματα τα οποία υλοποιούνται από φορείς που δραστηριοποιούνται στα νησιά. Η αξιολόγηση των προτάσεων προς χρηματοδότηση γίνεται από την Επιστημονική Επιτροπή του Cycladic Identity ενώ στην τελική επιλογή των προτάσεων συμμετέχει η Συμβουλευτική Επιτροπή της Πρωτοβουλίας, η οποία παρέχει σημαντική χρηματοδότηση και συμβάλλει στη χάραξη στρατηγικής. Η Πρωτοβουλία αποτελεί φυσική εξέλιξη του πολυετούς έργου του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης που θέλει με αυτό τον τρόπο να προσφέρει στον τόπο στον οποίο οφείλει την ύπαρξή του, επεκτείνοντας τη δραστηριότητά του έξω από τα όρια του φυσικού του χώρου, στα νησιά των Κυκλάδων. Αναγνωρίζοντας τον Πολιτισμό, τη Βιοποικιλότητα και την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, ως δομικά στοιχεία της κυκλαδικής ταυτότητας, η Πρωτοβουλία επιδιώκει να δημιουργήσει ένα ζωντανό διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες των νησιών ώστε να χαρτογραφούνται οι ανάγκες τους και να υποστηρίζονται προγράμματα φορέων που αποσκοπούν στη διαφύλαξη της ταυτότητας αυτής.
Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης
Βασιλίσσης Σοφίας & Ηροδότου 1
106 74, Αθήνα
Τ.: (+30) 210 7228321-3
Instagram: @cycladic_identity / Facebook: @CycladicIdentity / LinkedIn: Cycladic Identity
