Απειλές θανάτου, στοχοποίηση (doxing) και κυβερνοεπιθέσεις είναι μόνο μερικές μορφές διαδικτυακής κακοποίησης που δέχονται οι ακτιβιστές για την υπεράσπιση της γης και του κλίματος, σύμφωνα με νέα έκθεση.
Την ίδια ώρα εντείνονται οι ανησυχίες πως αυτού του είδους η παρενόχληση έχει παγώσει τη δράση των ακτιβιστών για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος
Μέσα από συνεντεύξεις και ερωτηματολόγια σε πάνω από 200 ακτιβιστές σε έξι ηπείρους, η οργάνωση Global Witness διαπίστωσε ότι εννέα στους δέκα έχουν δεχτεί κάποια μορφή παρενόχλησης λόγω της δράσης τους. Τρεις στους τέσσερις που ανέφεραν ότι έχουν βιώσει και βία εκτός διαδικτύου, πίστευαν ότι η ψηφιακή παρενόχληση συνέβαλε σε αυτό.
Τα ευρήματα έρχονται λίγο μετά την ανακοίνωση της Meta, τον Ιανουάριο, ότι σταματά τη διαδικασία ελέγχου γεγονότων (fact-checking), μειώνει τη «λογοκρισία» και αυξάνει την προβολή πολιτικού περιεχομένου — σε μια τάση που ακολουθεί την πολιτική της πλατφόρμας X (πρώην Twitter), από το 2022 και μετά.
Η Φατρίσια Άιν, μέλος μιας συλλογικότητας γυναικών που διεκδικούν την επιστροφή κατεχόμενων γαιών στην περιοχή Σουλαουέζι της Ινδονησίας —λόγω του προγράμματος παραχώρησης γης σε εταιρείες φοινικέλαιου— μίλησε στον Guardian για τις επανειλημμένες απόπειρες εκφοβισμού εις βάρος της. «Λογαριασμοί έχουν πάρει selfie από το προσωπικό μου Instagram και τις έχουν αναρτήσει σε ομάδες στο Facebook, διαδίδοντας ψέματα για μένα και κάνοντας με “κόκκινη ετικέτα” (red-tagging) — ένα εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα στην Ινδονησία». Οι αναρτήσεις αυτές παραμένουν δημόσια προσβάσιμες σε ομάδες που αριθμούν μέχρι και 40.000 μέλη.
Οι ακτιβιστές φοβούνται για την προσωπική τους ασφάλεια
Σχεδόν τα δύο τρίτα των ακτιβιστών που έχουν υποστεί κακοποίηση δήλωσαν ότι αυτό τους έκανε να φοβούνται για την προσωπική τους ασφάλεια, ενώ η Άιν τόνισε πως το γεγονός ότι είναι γυναίκα την καθιστά «ακόμη πιο ευάλωτη». «Με κατηγόρησαν ψευδώς ότι είχα εξωσυζυγική σχέση με παντρεμένο άνδρα, επειδή είμαι ανύπαντρη γυναίκα-ακτιβίστρια», είπε, περιγράφοντας την κατηγορία ως «πολύ σοβαρή στην Ινδονησία». Πρόσθεσε πως οι διαδικτυακές επιθέσεις προκάλεσαν μεγάλη ανησυχία στην οικογένειά της, η οποία την παρακάλεσε να σταματήσει τη δράση της.
Η Άιν δήλωσε ότι το Facebook αρνήθηκε να κατεβάσει τις αναρτήσεις που κατήγγειλε ως λόγο μίσους. «Μου είπαν ότι δεν είναι επικίνδυνες αναρτήσεις – αλλά τους εξήγησα ότι είναι στην Ινδονησία», είπε, καλώντας τις πλατφόρμες να επιδεικνύουν πολιτισμική ευαισθησία στις πρακτικές εποπτείας περιεχομένου. Μόλις το 12% των ακτιβιστών που κατήγγειλαν κακοποίηση δήλωσαν ικανοποιημένοι από την ανταπόκριση των πλατφορμών, ενώ η Global Witness βρήκε ενδείξεις ότι ακτιβιστές στην Ευρώπη είχαν περισσότερες πιθανότητες να λάβουν απάντηση όταν κατήγγειλαν επιβλαβές υλικό.
Το 2023, τουλάχιστον 196 ακτιβιστές για την υπεράσπιση της γης δολοφονήθηκαν παγκοσμίως για τη δράση τους. Η Άιν είπε στον Guardian ότι και η ίδια δέχθηκε επίθεση πέρυσι: «Με χτύπησε μια μηχανή ενώ πήγαινα στο πλευρό ενός απομακρυσμένου χωριού που περιβάλλεται από φυτείες», ανέφερε, αποκαλώντας την ενέργεια «απολύτως εσκεμμένη». «Είχα μόνο λίγες γρατζουνιές, αλλά ήταν τρομακτικό. Από τότε, για την ασφάλειά μας, μετακινούμαστε μόνο με αυτοκίνητα». Πρόσθεσε ότι είχε λάβει απειλητικά μηνύματα μέσω WhatsApp λίγο πριν την επίθεση, στα οποία καταδικαζόταν η ακτιβιστική της δράση.
Η έρευνα, την οποία διεξήγαγε ο οργανισμός δημοσκοπήσεων Survation, είναι η πρώτη του είδους της σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, λόγω δυσκολιών πρόσβασης σε ακτιβιστές ευρείας κλίμακας, μπορεί να μην είναι πλήρως αντιπροσωπευτική.
Η Άβα Λι, επικεφαλής εκστρατειών στην Global Witness, δήλωσε πως οι ψηφιακές απειλές —και η ολοένα και πιο αδύναμη ανταπόκριση των πλατφορμών— πλήττουν σοβαρά τις προσπάθειες για το κλίμα και την προστασία του περιβάλλοντος. «Ανησυχούμε σοβαρά ότι αυτό θα έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα στο κίνημα. Έχουμε δει πολλές γυναίκες που αρνούνται να ασχοληθούν με την πολιτική λόγω της παρενόχλησης που υφίστανται γυναίκες πολιτικοί διαδικτυακά — το ίδιο συμβαίνει πλέον και με το κλιματικό κίνημα», δήλωσε.
Ενώ κάλεσε τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης να επενδύσουν σε εποπτεία περιεχομένου, η Λι επεσήμανε επίσης ότι «αυτοί οι αλγόριθμοι είναι σχεδιασμένοι για να κρατούν τους χρήστες όσο περισσότερο γίνεται online — και οι πλατφόρμες έχουν βρει ότι ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουν αυτό είναι μέσω της πόλωσης. Είναι και αυτό μια συνειδητή επιλογή».
Τι απαντούν οι πλατφόρμες
Η Global Witness επικοινώνησε με τις Google, Meta, TikTok και X σχετικά με τα ευρήματα της έκθεσης. Η Meta παρέπεμψε στο Κέντρο Ασφαλείας της και στους πόρους κατά της παρενόχλησης, όπως η δυνατότητα φραγής λέξεων («hidden words»), που επιτρέπει στους χρήστες να φιλτράρουν προσβλητικά σχόλια και άμεσα μηνύματα. Η εταιρεία ανέφερε ότι έχει εφαρμόσει περιορισμούς για την πρόληψη κατάχρησης των εργαλείων της.
Η TikTok αναφέρθηκε στις οδηγίες της κοινότητας σχετικά με την παρενόχληση και τον εκφοβισμό, υποστηρίζοντας ότι δεν επιτρέπει τέτοιου είδους συμπεριφορές. Οι υπόλοιπες εταιρείες αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Η Λι κατέληξε: «Δεν χρειάζεται να είναι έτσι. Μιλάμε για μερικές από τις πιο πλούσιες εταιρείες στον κόσμο, με τεράστια δύναμη στα χέρια τους. Το κλίμα αποτελεί τη μεγαλύτερη κρίση της ζωής μας – αν επένδυαν τους πόρους τους στο να εξασφαλίσουν ότι οι πλατφόρμες τους είναι ασφαλείς, θα είχαμε πολύ περισσότερες πιθανότητες να την αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά».
Με πληροφορίες από The Guardian
