Η ρύπανση που προκαλεί η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη τριπλασίασε τον αριθμό των θανάτων από τον «ήσυχα καταστροφικό» καύσωνα που έπληξε την Ευρώπη στα τέλη Ιουνίου, σύμφωνα με προκαταρκτική ανάλυση που καλύπτει δώδεκα μεγάλες πόλεις.
Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι η υψηλή θερμοκρασία σκότωσε συνολικά 2.300 ανθρώπους σε 12 μητροπολιτικά κέντρα μεταξύ 23 Ιουνίου και 2 Ιουλίου, καθώς τα θερμόμετρα σημείωσαν κατακόρυφη άνοδο σε όλη την ήπειρο. Από αυτούς τους θανάτους, οι 1.500 αποδίδονται άμεσα στην κλιματική αλλαγή, η οποία έχει ήδη θερμάνει σημαντικά τον πλανήτη και καθιστά τα ακραία καιρικά φαινόμενα ακόμη πιο επικίνδυνα.
Το Μιλάνο ήταν η πόλη που επλήγη περισσότερο σε απόλυτους αριθμούς, με 317 από τους 499 θανάτους από ζέστη να αποδίδονται στην κλιματική κρίση, ενώ ακολούθησαν το Παρίσι και η Βαρκελώνη. Στο Λονδίνο, καταγράφηκαν 273 θάνατοι σχετιζόμενοι με τη ζέστη, εκ των οποίων οι 171 αποδόθηκαν από τους ερευνητές στην ανθρώπινη επίδραση στο κλίμα.
«Αυτή η μελέτη καταδεικνύει γιατί οι καύσωνες είναι γνωστοί ως σιωπηλοί δολοφόνοι»
«Αυτή η μελέτη καταδεικνύει γιατί οι καύσωνες είναι γνωστοί ως σιωπηλοί δολοφόνοι», δήλωσε ο Malcolm Mistry, επιδημιολόγος στη Σχολή Υγιεινής & Τροπικής Ιατρικής του Λονδίνου και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Ενώ έχουν αναφερθεί αρκετοί θάνατοι στην Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία, χιλιάδες περισσότεροι άνθρωποι αναμένεται να έχουν πεθάνει ως αποτέλεσμα των υψηλών θερμοκρασιών».
Η ταχεία ανάλυση πραγματοποιήθηκε από την επιστημονική ομάδα World Weather Attribution, η οποία χρησιμοποίησε καθιερωμένες μεθοδολογίες για την εκτίμηση του ανθρωπογενούς αποτυπώματος στο φαινόμενο. Η μελέτη δεν έχει ακόμη υποβληθεί σε αξιολόγηση από ομοτίμους, ωστόσο αποδίδει την κλιματική αλλαγή σε δύο από κάθε τρεις θανάτους που καταγράφηκαν.
Η θνησιμότητα ήταν ιδιαίτερα αυξημένη μεταξύ των ηλικιωμένων, καθώς το 88% των θανάτων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή αφορούσε άτομα άνω των 65 ετών. Οι ερευνητές υπογράμμισαν ότι η ακραία ζέστη αποτελεί μια «υποτιμημένη» απειλή, καθώς τα περισσότερα θύματα χάνουν τη ζωή τους σε σπίτια και νοσοκομεία, μακριά από το δημόσιο βλέμμα και με ελάχιστη κάλυψη από τα μέσα ενημέρωσης.
«Μια αλλαγή μόλις 2 ή 3 βαθμών Κελσίου μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου για χιλιάδες ανθρώπους»
«Οι καύσωνες δεν αφήνουν ίχνη καταστροφής όπως πυρκαγιές ή καταιγίδες», εξηγεί ο Ben Clarke, κλιματολόγος στο Imperial College του Λονδίνου και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Οι επιπτώσεις τους είναι ως επί το πλείστον αόρατες, αλλά ήσυχα καταστροφικές. Μια αλλαγή μόλις 2 ή 3 βαθμών Κελσίου μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου για χιλιάδες ανθρώπους».
Για την εκτίμηση της υπερβάλλουσας θνησιμότητας λόγω ζέστης, οι επιστήμονες ανέπτυξαν επιδημιολογικά μοντέλα με στοιχεία από πόλεις όπως το Παρίσι, το Λονδίνο, η Μαδρίτη και η Ρώμη, σε περίοδο 10 ημερών. Τα ευρήματα συγκρίθηκαν με ένα υποθετικό σενάριο όπου οι άνθρωποι δεν είχαν αυξήσει τις θερμοκρασίες του πλανήτη μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων και της περιβαλλοντικής καταστροφής.
Ωστόσο, προειδοποίησαν ότι τα δεδομένα θνησιμότητας που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία των μοντέλων εκτείνονται έως το 2019, πράγμα που σημαίνει ότι ενδέχεται να μην αποτυπώνουν με ακρίβεια τον τρόπο με τον οποίο οι κάτοικοι κάθε πόλης έχουν προσαρμοστεί στις αυξημένες θερμοκρασίες τα τελευταία χρόνια.
Καύσωνας: Η κλιματική αλλαγή αύξησε τις θερμοκρασίες έως και κατά 4°C
Η μελέτη διαπίστωσε ότι η κλιματική αλλαγή αύξησε τις θερμοκρασίες σε ορισμένες πόλεις έως και κατά 4°C, οδηγώντας σε 1.500 επιπλέον θανάτους. Ο αριθμός των θυμάτων υπερέβη αυτόν άλλων πρόσφατων καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα, όπως οι πλημμύρες που προκάλεσαν 224 θανάτους στην Ισπανία το 2024 και οι φονικές πλημμύρες του 2021 στη βορειοδυτική Ευρώπη, με 243 θύματα.
Προγενέστερες εκτιμήσεις έχουν δείξει ότι περίπου 44.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από τη ζέστη στην Ευρώπη, κατά μέσο όρο τις τελευταίες δεκαετίες. Η εκρηκτική αύξηση των θανάτων -2.300 σε μόλις 12 πόλεις μέσα σε 10 ημέρες– ενισχύει την ανησυχία ότι το φετινό καλοκαίρι μπορεί να αποδειχθεί εξαιρετικά επικίνδυνο.
Η υπηρεσία παρατήρησης της Γης της ΕΕ, Copernicus, ανέφερε ότι ο Ιούνιος του 2025 ήταν ο τρίτος πιο θερμός Ιούνιος που έχει καταγραφεί παγκοσμίως. Επιπλέον, στη δυτική Μεσόγειο καταγράφηκε ένα «εξαιρετικό» θαλάσσιο κύμα καύσωνα, με τη μέση ημερήσια θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας να αγγίζει τους 27°C - την υψηλότερη για Ιούνιο που έχει ποτέ καταγραφεί στην περιοχή.
Η υπηρεσία διαπίστωσε επίσης σημαντική αύξηση των λεγόμενων «τροπικών νυχτών», κατά τις οποίες η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από τους 20°C, δυσχεραίνοντας την ξεκούραση των ανθρώπων. Σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας καταγράφηκαν έως και 24 τροπικές νύχτες μέσα στον Ιούνιο - 18 περισσότερες από τον μηνιαίο μέσο όρο.
Η Samantha Burgess, αναπληρώτρια διευθύντρια της υπηρεσίας κλιματικής αλλαγής του Copernicus, δήλωσε ότι οι ακραίες θερμοκρασίες στη Μεσόγειο αύξησαν δραματικά το θερμικό στρες για εκατομμύρια Ευρωπαίους.
«Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, οι καύσωνες θα γίνουν πιο συχνοί»
«Σε έναν κόσμο που θερμαίνεται, οι καύσωνες είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνοί, πιο έντονοι και να επηρεάσουν περισσότερους ανθρώπους σε όλη την Ευρώπη», προειδοποίησε.
Ανάλυση από τον μη κερδοσκοπικό ερευνητικό οργανισμό Mercator Ocean, ο οποίος διαχειρίζεται τη θαλάσσια υπηρεσία του Copernicus, έδειξε ότι σχεδόν τα δύο τρίτα της Μεσογείου επλήγησαν από θαλάσσιους καύσωνες που χαρακτηρίστηκαν ως «ισχυροί» ή και χειρότεροι — η μεγαλύτερη έκταση που έχει καταγραφεί ποτέ.
Η άνοδος της θερμοκρασίας των υδάτων είναι γνωστό ότι προκαλεί δυσφορία σε πληθυσμούς ψαριών και θνησιμότητα σε θαλάσσια φυτά. Τα τελευταία χρόνια, η Μεσόγειος πλήττεται επανειλημμένα από μαζικούς θανάτους ειδών, καθώς οι θαλάσσιοι καύσωνες γίνονται όλο και πιο έντονοι.
Η Καρίνα φον Σούκμαν, επιστήμονας στο Mercator Ocean, προειδοποίησε: «Μια ιδιαίτερη πτυχή που είναι αρκετά ανησυχητική... είναι αυτή η επαναλαμβανόμενη εμφάνιση θερμικού στρες. Εάν επαναλαμβάνεται το θερμικό στρες με την πάροδο του χρόνου, η ευπάθεια αυτών των συγκεκριμένων οικοσυστημάτων αυξάνεται».
Με πληροφορίες από Guardian
