Straight Edge in Athens

Μπορεί οι Modern Lovers να τραγουδούσαν στις αρχές των ‘70s «I'm Straight», όμως στους στίχους των Minor Threat εμφανίστηκε για πρώτη φορά ο όρος straight edge, που έδωσε το όνομά του σε ένα ολόκληρο κίνημα: «I'm a person just like you / But I've got better things to do / Than sit around and fuck my head / Hang out with the living dead / Snort white shit up my nose / Pass out at the shows / I don't even think about speed / That's something I just don't need / I've got straight edge». Το κομμάτι, που κυκλοφόρησε το 1981, και η περιοδεία των Minor Thread και των Teen Idles ήταν η αρχή του τρόπου ζωής και μιας κουλτούρας από τις πιο παρεξηγημένες των τελευταίων χρόνων.

«Το Straight Edge είναι ένα κίνημα που ξεκίνησε από τη hardcore punk σκηνή της Ουάσιγκτον, στα τέλη των ‘70s, και επεκτάθηκε και σε άλλες Πολιτείες τις αμέσως επόμενες χρονιές» λέει ο Αποστόλης της World's Appreciated Kitch Records και δημιουργός του fanzine «Keep It Real!», ενός εντύπου που ασχολείται αποκλειστικά με τη hardcore σκηνή. «Στα hardcore punk live που γίνονταν εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν η είσοδος σε όλους, αλλά μόνο σε όσους ήταν μεγαλύτεροι από 21 χρονών (κάτι που συμβαίνει και σήμερα). Υπήρχαν πάντως και τα λεγόμενα "all ages shows", όπου μπορούσε να μπει ο καθένας. Στους νεαρότερους οι υπεύθυνοι των μαγαζιών συνήθιζαν να ζωγραφίζουν στο χέρι ένα X για να τους αποτρέψει να καταναλώσουν αλκοόλ. Σιγά σιγά πολλά παιδιά άρχισαν να ζωγραφίζουν στο χέρι τους το X, που έγινε το σήμα κατατεθέν των straight edge kids, για να δηλώσουν την αλληλεγγύη τους στους μικρότερους, τη θέλησή τους να απέχουν από το αλκοόλ και από τα ναρκωτικά.

Οι βασικές αρχές του straight edge είναι αυτές: η αποχή από ναρκωτικά, αλκοόλ, κάπνισμα, εφήμερο σεξ. Δεν πρόκειται για αυστηρούς κανόνες με την έννοια της επιβολής και της τιμωρίας, αλλά αντιθέτως πρόκειται για αρχές και αξίες που έχουν να κάνουν με τον τρόπο ζωής που επιλέγει κάποιος, την αυτοπειθαρχία, τη διαύγεια του νου και την υγιεινή ζωή. Το straight edge δεν έχει σχέση με καμιά μυθολογία, γιατί απλούστατα βρίσκεται εκεί έξω, είναι στάση ζωής (για πολλούς μάλιστα είναι και όρκος ζωής). Πηγαίνει κόντρα στην περίφημη rock μυθολογία, που θέλει να παίζεις σε μπάντα, να σνιφάρεις κόκα, να πηγαίνεις με groupies και να πεθαίνεις νέος. Μερικά πράγματα δυστυχώς τα έχουμε θεοποιήσει και εξιδανικεύσει. Μέχρι και η περίφημη rock μυθολογία έχει χάσει την αίγλη της και έχει πλήρως απορροφηθεί και ενσωματωθεί στο σύστημα. Μέχρι και τα έδρανα της Βουλής σφύζουν από παλιούς ροκάδες. Προσωπικά τουλάχιστον, δεν έχω τέτοιες βλέψεις για το straight edge... Όσο για τη χορτοφαγία, δεν έχει να κάνει με το straight edge, απλά συνηθίζεται αρκετοί straight edge να είναι και vegetarian ή vegan. Μπορεί κάποιος όμως να είναι κρεατοφάγος και να είναι και straight edge...» καταλήγει ο Αποστόλης.

«Αυτό είναι το concept», λέει ο Γιάννης Τζανακάρης, ένας από τους straight edgers, που δέχτηκε να μιλήσει επώνυμα, «ότι μπορείς να είσαι μέσα στη hardcore φάση κρατώντας μόνο τα θετικά ή τέλος πάντων αυτό που θέλεις εσύ να βιώσεις. Έμαθα γι' αυτό μέσα από τις παρέες μου πριν από μερικά χρόνια και νομίζω ότι ο κόσμος το ακολουθεί γιατί έρχεται σε αντίθεση με το ρητό sex, drugs and rock ‘n' roll και σε προκαλεί να το δοκιμάσεις. Είναι όντως στάση ζωής, ακριβώς όπως άλλα κινήματα, όπως το punk ή το electro όσον αφορά τη μουσική ή οι βετζετέριανς όσον αφορά την ιδεολογία».

Το straight edge ποτέ δεν ήταν δημοφιλές, πόσω μάλλον στη χώρα μας. Στην Ελλάδα έφτασε αργοπορημένα (όπως και τα πάντα, βέβαια) και άρχισε να γίνεται περισσότερο γνωστό τα τελευταία χρόνια. Απλώς παλιότερα ήταν αρκετά διαδεδομένο στην αμερικάνικη hardcore σκηνή, αν και τα τελευταία χρόνια είναι περισσότερο διαδεδομένο στην ευρωπαϊκή. «Όπως και να έχει, δεν είναι εύκολο να αναπτυχθεί και να αναλυθεί μια ολόκληρη ιδεολογία με τόσο λίγα λόγια. Και δεν είμαι εγώ ή κάποιος άλλος ειδικός για να το κάνει αυτό, γιατί το straight edge είναι άκρως προσωπική υπόθεση. Για να καταλάβεις, πολλοί σίγουρα θα ξενέρωναν στην ιδέα ότι το straight edge κάποτε θα γινόταν αφιέρωμα στη LifO» λέει ο Αποστόλης.

«Straight edge kids υπήρχαν κατά καιρούς στην Ελλάδα, αλλά δεν υπήρξε ποτέ στην ουσία straight edge», προσθέτει ο Δημήτρης των xFor No Reasonx, μιας underground μπάντας που υποστηρίζει την DIY ιδεολογία και δεν παίζει σε μαγαζιά με είσοδο, παρά μόνο σε καταλήψεις και αυτοδιαχειριζόμενα στέκια. «Η πρώτη straight edge μπάντα που βγήκε είμαστε εμείς. Στη δεκαετία του ‘80 υπήρχαν κάποια παιδιά που ήταν straight edge και είχαν κυκλοφορήσει κάποια fanzine στα ελληνικά, ποτέ όμως καθαρά συγκροτήματα του είδους».

«Το straight edge δεν έχει να κάνει με μόδες, lifestyle, δήθεν εναλλακτικές κουλτούρες και κλασικές συνταγές αποχαύνωσης της νεολαίας» συνεχίζει ο Αποστόλης. «Οπότε ούτε ήταν ούτε και θα γίνει ποτέ δημοφιλές, ιδίως στη χώρα μας, όπου κυριαρχεί η λαϊκο-ποπ «υποκουλτούρα» και o μπουζουκο-νταλκάς του νεοέλληνα. Υπάρχουν αρκετά παιδιά (και μερικοί όχι και τόσο παιδιά!) που είναι straight edge, κυρίως στην Αθήνα. Δεν υπάρχει κάποια ομάδα ή κάτι τέτοιο, αλλά οι περισσότεροι είναι φίλοι ή λίγο πολύ γνωρίζονται μεταξύ τους. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται ολοένα και περισσότερα παιδιά που έχουν βάλει την ταμπέλα του straight edge πάνω τους, αλλά δεν έχω ιδέα πως θα εξελιχθεί όλο αυτό. Οι Αθηναίοι XFor No Reasonx - η μοναδική μουσικά straight edge μπάντα που γνωρίζω- έχουν κυκλοφορήσει ένα split με τους Censored Sound. Πάντως η πρώτη φορά που ελληνικό group συμπεριέλαβε σε κάποιο στίχο τη λέξη straight edge ήταν το 2004, οι Disharmonic στο κομμάτι «These Days».

Σε ορισμένες Πολιτείες της Αμερικής το straight edge ήταν σχεδόν συνώνυμο της hardcore σκηνής μέχρι τα τέλη των ‘80s, ή μάλλον μέχρι τη διάλυση ιστορικών συγκροτημάτων της εν λόγω σκηνής, όπως οι Minor Threat, Youth Of Today και Gorilla Biscuits. Σε κάποιες πόλεις βέβαια αυτό ισχύει ακόμα και σήμερα... Επίσης μια μεγάλη άνθιση της straight edge σκηνής σε συνάρτηση με τη vegan/vegetarian ιδεολογία προέκυψε και στην Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του '90, με βάση κυρίως το Βέλγιο και την H8000 σκηνή, καθώς και την Ιταλία, με μπάντες όπως οι Growing Concern και Think Twice. Πριν μερικά χρόνια έγινε ένα είδος revival του straight edge σε όλη την Ευρώπη και αυτήν τη στιγμή μπορούμε να πούμε ότι η σκηνή της Ευρώπης ίσως και να είναι καλύτερη από την αντίστοιχη της Αμερικής.
Στην Ελλάδα το hardcore όχι απλά είναι υποβαθμισμένο, αλλά δεν υπάρχει πουθενά στα μέσα ενημέρωσης, αν εξαιρέσεις κάποιες φιλότιμες προσπάθειες που κάνουν παιδιά σε κάποια websites, όπως π.χ. το www.avopolis.gr/core ή και άλλες πιο underground/DIY. Και έτσι όμως, το hardcore επιβιώνει. Άλλωστε ποτέ δεν έτυχε ιδιαίτερης μεταχείρισης και αν έγινε κάποτε αυτό είναι επειδή μυρίστηκαν χρήμα οι αετονύχηδες, ασχολήθηκαν μαζί του για λίγο και ύστερα ανακάλυψαν το επόμενο hype. To hardcore πάντα ήτανε underground, μακριά από μόδες και mainstream media».