Η Καταστροφή της Σμύρνης

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
18

 Η Καταστροφή της Σμύρνης (Μέρος Γ')

«Στα Βουρλά το κακό ξεκίνησε στις 29 Αυγούστου. Μπήκαν οι Τούρκοι στα σπίτια μας και μας έβαλαν φωτιά. Αργότερα μας είπαν ότι ήταν αντάρτες και μετά ήρθε ο τακτικός στρατός και μας μάζεψε. Μας έπιασαν όλους μαζί, τον πατέρα μου τον έσφαξαν, τον αδερφό μου τον έκαψαν, τους νέους τους μάζεψαν και τους πήραν στην Ανατολή. Όταν φύγαμε ήταν 16 Σεπτεμβρίου. Η αλήθεια είναι ότι οι Τούρκοι γείτονές μας δεν έφταιγαν σε τίποτα. Ήταν κλεισμένοι μέσα στα σπίτια τους και κλαίγανε κι αυτοί για το κακό που μας βρήκε. Το ποιος φταίει θα το πω με ένα στίχο από το ποίημα "Της Καταστροφής": "Δε νίκησαν την Ελλάδα οι Τούρκοι. Δεν μπορούσαν. Μα δε ήταν κι άνθρωποι. Την Ελλάδα νίκησαν, αδόξως, διχασμός, Λεβαντίνοι κι Ευρώπη". Ο Βενιζέλος έκανε τη μεγαλύτερη καταστροφή. Μέσα στη φλόγα του πολέμου, έπρεπε να γίνουν εκλογές στην Ελλάδα;»


Το απόσπασμα ανήκει στη Φιλιώ Χαϊδεμένου, σε συνέντευξη που παραχώρησε στην Αναστασία Παρετζόγλου για το βιβλίο ''Η Ελλάδα είναι Γυναίκα'' (εκδ. Λιβάνη). Η Φιλιώ Χαϊδεμένου, μικρασιάτισσα πρόσφυγας και ιδρύτρια του Λαογραφικού Μικρασιατικού Μουσείου που βρίσκεται στο Άλσος Νέας Φιλαδέλφειας, μας μετέφερε τις φρικαλεότητες που έζησαν οι μη μουσουλμάνοι από τους άτακτους τσέτες (κυρίως κουρδικής καταγωγής) και τον τουρκικό στρατό.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter


Η Μικρασιατική Καταστροφή συνεπάγεται τον θάνατο του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας και την αποτυχία υλοποίησης της Μεγάλης Ιδέας και απελευθέρωσης των αλύτρωτων πληθυσμών. Για τους Έλληνες είναι η Καταστροφή, για τους Τούρκους ο Αγώνας Ανεξαρτησίας (Κουρτουλούς Σαβασί - Kurtuluş Savaşı).

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Φιλιώ Χαϊδεμένου, 1899 - 2007.


Παραμονές της Παναγίας, το μέτωπο κατέρρευσε και η ελληνική αμυντική γραμμή υποχώρησε. Ο ελληνικός στρατός άρχισε να εγκαταλείπει την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας με κατεύθυνση τη Σμύρνη. Στην πορεία αυτή, έκαψε τουρκικά χωριά και ανατίναξε σημεία ζωτικής σημασίας όπως γέφυρες, αποθήκες, σιδηροδρομικές γραμμές και σταθμούς ανεφοδιασμού.
Στις 19 Αυγούστου, ο Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης Αριστείδης Στεργιάδης με εμπιστευτική εγκύκλιο διέταξε τους δημόσιους υπαλλήλους «...να συσκευάσωσι τα αρχεία των. Πάντες δημόσιοι υπάλληλοι οφείλουσι να συγκεντρωθώσι... και να είναι έτοιμοι προς αναχώρησιν εις πρώτην διαταγήν». Συγχρόνως, ο Βρετανός πρόξενος συντόνισε τις ενέργειες για την άμεση έξοδο των Βρετανών υπηκόων από τη Σμύρνη. Στις 27, 28 και 29 Αυγούστου οι Βρετανοί έφυγαν με πλοία για την Κύπρο. Στις 26 Αυγούστου, η ελληνική κυβέρνηση διέταξε την εκκένωση ολόκληρης της Μικράς Ασίας. Την ίδια μέρα, η Ανώτερη Γενική Στρατιωτική Διοίκηση, το Φρουραρχείο και οι τελευταίοι αξιωματικοί και στρατιώτες του ελληνικού στρατού επιβιβάσθηκαν στα ελληνικά ατμόπλοια ''Βυζάντιον'' και ''Κύκνος'' με προορισμό τον Πειραιά. Για τελευταία φορά ακούστηκε ο εθνικός ύμνος και στην προκυμαία το πλήθος ξέσπασε σε λυγμούς. Ο Ύπατος Αρμοστής Στεργιάδης επιβιβάστηκε στο βρετανικό θωρηκτό ''Iron Duke'' και έφτασε στη Νίκαια της Γαλλίας όπου και πέθανε το 1950. Στο ενδιάμεσο διάστημα, δεν τόλμησε να επισκεφθεί την Ελλάδα λόγω της εγκληματικής ανευθυνότητάς του που καταδίκασε τους Έλληνες της Μικράς Ασίας.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Έλληνες στρατιώτες κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία, 1921.

Τα τουρκικά στρατεύματα εισήλθαν στη Σμύρνη το πρωί της 27ης Αυγούστου. Ο Αμερικανός συγγραφέας Edward Bierstadt συνέλεξε μαρτυρίες ομοεθνών του που έζησαν τα γεγονότα της Σμύρνης και μας μεταφέρει λεπτομερώς την κατάσταση στην πόλη και τα περίχωρα της. ''Οι πρώτοι που εισήλθαν ήταν ντυμένοι στα μαύρα, φορούσαν μαύρα φέσια με κόκκινο μισοφέγγαρο και άστρο, ήταν έφιπποι και έφεραν μακριά γιαταγάνια. Με σηκωμένο το ένα χέρι, φώναζαν στους κατοίκους να μη φοβούνται. Αλλά οι κάτοικοι της Σμύρνης, γνωρίζοντας τη φήμη των Τούρκων, ήταν κατατρομοκρατημένοι. Όλο το πρωί τα τουρκικά στρατεύματα παρέλαυναν στην πόλη και, γύρω στις 15.00 το απόγευμα εκείνου του Σαββάτου, άρχισαν τις λεηλασίες, τους βιασμούς και τους φόνους, που δεν είναι δυνατό να περιγραφούν με λέξεις''.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Αριστείδης Στεργιάδης, στενός συνεργάτης του Ελευθέριου Βενιζέλου και Ύπατος Αρμοστής της Σμύρνης από το 1919 μέχρι το 1922. Προκάλεσε την έντονη δυσφορία του ελληνικού πληθυσμού γιατί μεροληπτούσε υπέρ των Τούρκων. Ίδρυσε το Ιωνικό Πανεπιστήμιο, εξασφάλισε δωρεάν πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας για τον πληθυσμό της Σμύρνης ανεξαρτήτως διακρίσεων και εκτέλεσε σημαντικά δημόσια έργα.


Ο στρατηγός Νουρεντίν Πασάς διορίσθηκε ως στρατιωτικός διοικητής της Σμύρνης. Μαζί με δύο στρατιώτες πήγε στη Μητρόπολη της Αγίας Φωτεινής και ζήτησε από τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο να τον ακολουθήσει. Είχε προηγηθεί η αποστολή δύο Γάλλων στρατιωτών στον Χρυσόστομο με πρωτοβουλία ενός Ιταλού καθολικού ιερέα, για να τον συνοδεύσουν στο Γαλλικό Προξενείο όπου θα έβρισκε άσυλο. Ο Χρυσόστομος απέρριψε την πρόταση δηλώνοντας πως οφείλει να παραμείνει στο πλευρό του ποιμνίου του.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Νουρεντίν Πασάς


Ο Νουρεντίν Πασάς τον οδήγησε στην πλατεία Διοικητηρίου μαζί με δύο άλλους επιφανείς Έλληνες της πόλης, τον προεστό Γεώργιο Κλιμάνογλου και τον νομικό Νικόλαο Τσουρουκτσόγλου. Εκεί, διέταξε την άμεση εκτέλεση των δύο τελευταίων και ανέβηκε στο μπαλκόνι του Διοικητηρίου. Απευθύνθηκε στο πλήθος των περίπου 1.500 Τούρκων δείχνοντας τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο και λέγοντάς τους, ''Αν σας έκανε καλό, να του το ανταποδώσετε. Αν κακό σας έκανε, κάντε του και σεις κακό! Εγώ σας παραδίδω τον χιρσίζ ντομούζ (κλεφτογούρουνο)''. Οι Τούρκοι άρχισαν να τον πλακώνουν με λοστούς και ξύλα. Του ξερίζωσαν τη γενειάδα και τον οδήγησαν μέχρι τον τουρκικό μαχαλά όπου τον μαχαίρωσαν, του έκοψαν τη μύτη και τα αυτιά, του έβγαλαν τα μάτια και τον αποτέλειωσαν με δύο σφαίρες στο κεφάλι. Το 1992, η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδας ανακήρυξε τον Χρυσόστομο, Άγιο. Εορτάζεται και τιμάται στις 27 Αυγούστου.


Συγχρόνως, στο προάστιο του Μπουρνόβα οι κάτοικοι με επικεφαλής τον Παναγιώτη Ξερό πολέμησαν κατά των τσετών και η μάχη διήρκησε όλη τη νύχτα. Καθώς ήταν αριθμητικά πολλοί λιγότεροι έχασαν τη μάχη και το πρωί όσοι κάτοικοι δεν πρόλαβαν να ξεφύγουν, εκτελέστηκαν. Στο προάστιο του Μπουτζά συνέβησαν παρόμοιες θηριωδίες. Οι άντρες εκτελέστηκαν και περίπου διακόσια γυναικόπαιδα κλείστηκαν στο ορφανοτροφείο για να προστατευθούν. Ο Αμερικανός καθηγητής του Κολλεγίου ''Παράδεισος'' της Σμύρνης ανέφερε πως όλες οι γυναίκες και τα παιδιά στο ορφανοτροφείο σφαγιάσθηκαν. Επίσης, ο Ρουμάνος πρόξενος αποκάλυψε πως οι Τούρκοι συνέλαβαν έναν Έλληνα ιερέα, του αφαίρεσαν τα μάτια και τον σταύρωσαν.

Στην πόλη της Σμύρνης, οι σφαγές ξεκίνησαν από την αρμένικη συνοικία του Αγίου Στεφάνου. Οι Τούρκοι στρατιώτες απέκλεισαν όλες τις οδούς επικοινωνίας της συνοικίας με το υπόλοιπο τμήμα της πόλης. Ο πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη George Horton, έγραψε ''Οι δρόμοι, που οδηγούσαν στην αρμένικη συνοικία, φυλάγονταν από Τούρκους στρατιώτες. Όσο διήρκησε η σφαγή, δεν επετράπη σε κανέναν η είσοδος. Οι συγκλονιστικότερες στιγμές της τραγωδίας εκτυλίχθηκαν στον καθεδρικό ναό του Αγίου Στεφάνου, όπου είχαν καταφύγει περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι. Οι Τούρκοι ζήτησαν από τους εγκλείστους να εξέλθουν και να παραδοθούν, οι δε Αρμένιοι, γνωρίζοντας, τι τους περίμενε, αρνήθηκαν. Δέχθηκαν τότε πυρά και χειροβομβίδες, ενώ στη συνέχεια οι Τούρκοι εισέβαλαν στον περίβολο και εντός του ναού, κατασφάζοντας και εκτελώντας. Όσοι επέζησαν, οδηγούντο, ανά 100 άτομα, στην πλατεία Διοικητηρίου, όπου και δολοφονούντο εν ψυχρώ από τα τουρκικά εκτελεστικά αποσπάσματα''.


Σε αντίθεση με τον Μητροπολίτη Χρυσόστομο ο Αρμένιος Επίσκοπος Γεβόντ Τουριάν αναζήτησε άσυλο σε ένα καθολικό εκκλησιαστικό ίδρυμα και κρυφά έφυγε για τις ΗΠΑ όπου και δολοφονήθηκε από συμπατριώτες του Αρμένιους, κατηγορούμενος για προδοσία.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Μητροπολίτης Χρυσόστομος Σμύρνης, 1867 - 1922.


Οι Αρμένιοι και οι Έλληνες άντρες από 15 μέχρι και 45 ετών οδηγήθηκαν στα τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού) που βρήκαν τραγικό θάνατο από την εξουθενωτική εργασία και τις ταλαιπωρίες. Περίπου 160.000 άντρες δεν γύρισαν ποτέ.


Τα βάσανα των μη μουσουλμάνων δεν είχαν τελειωμό. Όλη η Σμύρνη καλύφθηκε από τις στριγκλιές και τα ουρλιαχτά των γυναικών που βιάσθηκαν, οι Ευρωπαίοι μάρτυρες διέκριναν ακέφαλα βρέφη στους δρόμους της αρμένικης συνοικίας, ολόκληρες οικογένειες εκτελέσθηκαν εν ψυχρώ ενώ από τη μανία των Τούρκων δεν γλίτωσαν ούτε οι Γαλλίδες νοσοκόμες του Ερυθρού Σταυρού και οι καθολικές αδελφές του Τάγματος του Ελέους που σφαγιάσθηκαν εν ώρα καθήκοντος. Ο ευαγγελιστής ιερέας πατήρ Μαλτάς εκτελέσθηκε και ο πρόεδρος του Αμερικανικού Κολεγίου Αλεξ Μακ Λάχλαν υπέστη βασανιστήρια μέχρι θανάτου.


Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός έστειλε αντιπροσωπεία στον Κεμάλ Ατατούρκ ώστε να συγκαταθέσει στην εκκένωση της Σμύρνης. Κατόπιν ασφυκτικών πιέσεων ο Κεμάλ Ατατούρκ επέτρεψε σε ελληνικά και άλλα πλοία να μπουν στο λιμάνι της Σμύρνης. Η εκκένωση άρχισε στις 11 Σεπτεμβρίου και διήρκησε μια εβδομάδα. Στις 13 Σεπτεμβρίου 19 πλοία μπήκαν στη Σμύρνη να σώσουν τον κόσμο. Συνολικά 300.000 πρόσφυγες πέρασαν στην Ελλάδα.

Μικρασιάτες πρόσφυγες όπως αποτυπώθηκαν στον φακό της Νέλλης Σουγιουτζόγλου

 

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter

Ο κόσμος περίμενε βασανιστικά στις ουρές για να περάσει στα πλοία ενώ οι Τούρκοι στρατιώτες διενεργούσαν εξονυχιστικούς ελέγχους, αφαιρώντας τα τιμαλφή από τον κόσμο και συλλαμβάνοντας όσους άντρες ήταν πάνω από 15 ετών για να τους στείλουν στα τάγματα εργασίας. Οι μανάδες έντυναν τα αγόρια τους με γυναικεία ρούχα για να τα περάσουν στα πλοία, ξετυλίγονταν φρικτές εικόνες ανθρώπινου πόνου και δυστυχίας. Ο κόσμος έπεφτε στη θάλασσα να κολυμπήσει μέχρι τα καράβια των ξένων και οι Τούρκοι πυροβολούσαν στη θάλασσα. Τα πλοιάρια βούλιαζαν από το βάρος ενώ από πίσω η πόλη καιγόταν και η φωτιά είχε φτάσει μέχρι και τα παραλιακά κτίρια.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter


Οι φωτιές ξεκίνησαν από την αρμένικη συνοικία και εξαπλώθηκαν γρήγορα σε όλη τη Σμύρνη. Οι Αμερικανοί καθηγητές και ναύτες κάνουν λόγο για Τούρκους στρατιώτες που ξεχύθηκαν στα στενά σοκάκια της Σμύρνης κρατώντας δοχεία με πετρέλαιο και κηροζίνη, λούζοντας τα σπίτια, τις εκκλησίες και τους καθολικούς ναούς. Από τις 46 ορθόδοξες εκκλησίες σώθηκαν οι τρεις. Οι εμπρησμοί κατέστρεψαν τα 3/5 της έκτασης της Σμύρνης αφήνοντας άθικτη την τουρκική συνοικία. Η επίσημη θέση της τουρκικής ιστοριογραφίας παρουσιάζει τις φωτιές ως έργο των ίδιων των Αρμενίων και Ελλήνων, για να μην βρουν τα σπίτια τους σώα οι Τούρκοι και κατοικήσουν σε αυτά. Τι να απαντήσεις στο θράσος αυτό;

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Σμύρνη κατεστραμμένη από τους εμπρησμούς.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Από τις φωτιές δεν γλίτωσαν ούτε τα πολυτελή κτίρια της πόλης, όπως το Sporting Club, τα κομψά ξενοδοχεία του Και, τα εστιατόρια και οι επαύλεις. Εδώ, το ξενοδοχείο ''Hotel des Deux Auguste''.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Ο κατεστραμμένος ελληνορθόδοξος ναός του Αγίου Γεωργίου
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Ο καθολικός ναός του Αγίου Αντωνίου


Daily news – 07/09/1922: ''Η φωτιά άρχισε στην αρμενική συνοικία... Τούρκοι στρατιώτες έχυναν πετρέλαιο στα σπίτια και έβαζαν φωτιά. Σαφώς οι τουρκικές αρχές μπορούσαν να παρεμποδίσουν την εξάπλωση της πυρκαγιάς. Οι Τούρκοι στρατιώτες, που δρούσαν εσκεμμένα, ήταν οι κύριοι αίτιοι της τρομερής καταστροφής''.


Daily Telegraph – 05/09/1922: ''Μόνο η τουρκική συνοικία έμεινε όρθια, καθώς και μερικά σπίτια στην Πούντα... Ο τακτικός Τουρκικός Στρατός έβαλε σε πολλά σημεία φωτιά, που την τροφοδοτούσαν οι εμπρηστικές βόμβες που έριχνε ασταμάτητα μέσα στις φλόγες. Οι σκηνές της σφαγής που ακολούθησε, ήταν φρικτές''.


Echo de Paris – 07/09/1922: ''Σύντομα, οι εστίες του πυρός ανήλθαν σε 20... Οι κεμαλικοί περικύκλωσαν τη συνοικία των Αρμενίων και άρχισαν να καίνε τα σπίτια, ρίχνοντας βόμβες και χύνοντας πετρέλαιο''.


Ο πρόξενος των ΗΠΑ, George Horton είχε εκφράσει πως ο Κεμάλ Ατατούρκ θα μπορούσε να καταλάβει τη Σμύρνη ειρηνικά, χωρίς να επιτρέψει στα στρατεύματά του να προβούν σε ακρότητες. Χωρίς να υπάρξουν βιασμοί, λεηλασίες, φόνοι και φωτιές. Απλώς με μια τυπική τελετή παράδοσης της εξουσίας. Έτσι θα είχε κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού της Σμύρνης και η πόλη θα διατηρούσε τον δυναμισμό και τον πλουραλισμό της.


Ο Horton ήταν ένας άνθρωπος που είχε ζήσει τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στην Ανατολή. Λάτρευε τη Σμύρνη και την αισθανόταν ως πατρίδα του. Όταν έφυγε βλέποντας την πυρκαγιά να ισοπεδώνει την αγαπημένη του πόλη, αναφώνησε, ''Ντρέπομαι που ανήκω στο ανθρώπινο είδος''.

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Αριστερά, ο πρόξενος των ΗΠΑ George Horton και δεξιά ο πάστορας Asa Jeggings της Χριστιανικής Ένωσης Νέων Αντρών Σμύρνης. O Jeggings πήγε στη Μυτιλήνη και παρακάλεσε τις τοπικές αρχές να του επιτρέψουν να οδηγήσει έναν αυτοσχέδιο στόλο από ελληνικά πλοιάρια για να σώσει τον πληθυσμό της Σμύρνης. Τελικά τα κατάφερε και έσωσε 60.000 Αρμένιους και Έλληνες.

Οι Τούρκοι εορτάζουν την 9η Σεπτεμβρίου ως ημέρα απελευθέρωσης της Σμύρνης και επικράτησης του Αγώνα Ανεξαρτησίας. Ωστόσο, υπάρχουν δημοσιογράφοι, διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί στην Τουρκία που χαρακτηρίζουν τα γεγονότα της Σμύρνης και σε άλλες πόλεις όπως το Αϊβαλί ως όνειδος και μεγάλη ντροπή. Πρόκειται για προσωπικότητες όπως ο Αϊχάν Ακτάρ (Ayhan Aktar) και ο Ουμούτ Οζκιριμλί (Umut Özkırımlı) που αποστρέφονται τον εθνικιστικό κεμαλισμό και μάχονται για τον εκδημοκρατισμό της Τουρκίας.


Η υπεύθυνη εθνική αυτογνωσία, δίχως αποσιωπήσεις και στρεβλώσεις, είναι βασικός πυλώνας προς την επίτευξη του εκδημοκρατισμού και της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών. Η αναγνώριση των λαθών - εγκλημάτων δηλώνει εγγυημένα την μη επανάληψη του σφάλματος αυτού. Σημαίνει ότι πραγματικά γυρνάς σελίδα στην ιστορία σου, έχεις ωριμάσει και έχεις κατεδαφίσει εγκληματικά πρότυπα. Αυτό πρέπει να είναι το στοίχημα για όλους τους λαούς ώστε να μην ξανακαεί καμιά Σμύρνη και να μην πονέσει κανένας Σμυρνιός.

Φωτογραφίες από την περίοδο της ελληνικής κυριαρχίας στη Σμύρνη, 1919 - 1922

Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Εορτή των Τούρκων της Σμύρνης τα μετέπειτα χρόνια για την απελευθέρωση, όπως ισχυρίζονται, της πόλης. Τα παιδιά κρατούν ανθοσυνθέσεις με το σχήμα της ημισέλινου, του αστεριού και του αριθμού ''9'' λόγω της επετείου 9ης Σεπτεμβρίου.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Τα ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στη Σμύρνη, 2 Μαΐου 1919.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Οι Έλληνες της Σμύρνης παρακολουθούν από την ταράτσα του Sporting Club τα πλοία του ελληνικού στόλου να εισέρχονται στον κόλπο της Σμύρνης, 2 Μαΐου 1919.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Οι Εύζωνες παρελαύνουν στο Και.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Ελληνίδες της Σμύρνης υποδέχονται τον ελληνικό στρατό.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Οι Εύζωνες στην πλατεία Διοικητηρίου
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Αλλαγή Φρουράς έξω από το Διοικητήριο της Σμύρνης.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Έλληνες και Άγγλοι αξιωματικοί στη Σμύρνη.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Πάσχα στο ελληνικό νοσοκομείο του Αγίου Χαράλαμπου στη Σμύρνη (Τα πασχαλινά αυγά διακρίνονται στο καλάθι).
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Το εικονογραφημένο σχολικό εγχειρίδιο ''Λοχαγός Τζεμίλ'' παρουσιάζει στους Τούρκους μαθητές την αξία του Αγώνα Ανεξαρτησίας. Οι Έλληνες παρουσιάζονται ως εχθροί που καίνε σπίτια μουσουλμάνων, δολοφονούν αμάχους και βιάζουν Τουρκάλες.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Κατά την άφιξη των ελληνικών στρατευμάτων στη Σμύρνη τον Μάιο του 1919, ομάδες Τούρκων άνοιξαν πυρ κατά των Ελλήνων στρατιωτών με αποτέλεσμα να προκληθεί διένεξη στο λιμάνι.Οι Τούρκοι παρουσιάζουν τους Έλληνες στρατιώτες ως αιμοδιψείς.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Έλληνες χωροφύλακες συλλαμβάνουν Τούρκους
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Έλληνες κάτοικοι της Παλαιάς Φώκαιας προσπαθούν να εγκαταλείψουν την πόλη για να αποφύγουν τις σφαγές των τσετών, 1914. Φωτ. Felix Sartiaux.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter
Καταυλισμός μικρασιατών προσφύγων έξω από τον αρχαίο ναό του Ηφαίστου στο Θησείο. Με την έλευση των προσφύγων (οι οποίοι εν πολλοίς υπήρξαν θύματα ρατσιστικής συμπεριφοράς γηγενών Ελλήνων με χαρακτηρισμούς όπως ''τουρκόσποροι'') η αστική όψη της Αθήνας τροποποιήθηκε αισθητά. Για πρώτη φορά, στην Αθήνα κατασκευάστηκαν πολυκατοικίες προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα της στέγασης του προσφυγικού πληθυσμού. - Προσφυγικά Λεωφ. Αλεξάνδρας. Η πόλη απέκτησε νέες συνοικίες που μαρτυρούσαν τις καταβολές των προσφύγων όπως η Νέα Σμύρνη, η Νέα Φιλαδέλφεια, η Νέα Ιωνία, η Καισαριανή, η Κοκκινιά, ο Περισσός, το Περιστέρι, ο Κορυδαλλός, το Κερατσίνι, η Αμφιθέα, η Καλογρέζα, η Καλλιθέα, η Δραπετσώνα, τα Σφαγεία και το Δουργούτι. Αντιστοίχως στη Θεσσαλονίκη δημιουργήθηκαν οι συνοικίες Καλαμαριά (κυρίως Πόντιοι πρόσφυγες), Σαράντα Εκκλησιές, Νέα Βάρνα, Νέο Κορδελιό.
Η Καταστροφή της Σμύρνης Facebook Twitter

 Πηγές

- Ηλιού Μαρία και Κιτροέφ Αλέξανδρος, ''Σμύρνη - Η καταστροφή μιας κοσμοπολίτικης πόλης 1900 - 1922'', εκδ. Μίνωας - Μουσείο Μπενάκη - Πρωτέας, Αθήνα, 2012. 

- Καρκαλέτσης Σταύρος, ''Η πτώση και η καταστροφή της Σμύρνης'', Στρατιωτική Ιστορία, εκδ. Περισκόπιο, Αθήνα, τεύχος 8.

- Bierstadt Edward, ''Η Μεγάλη Προδοσία'', εκδ. Νέα Σύνορα - Λιβάνης, Αθήνα, 1992.

- Λαζογιώργος Δημήτριος, ''Χρυσόστομος Σμύρνης - Ο Εθνομάρτυς και Άγιος'', εκδ. Πελασγός, Αθήνα, 1995.

- ''Η έξοδος  - μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών παραλιών της Μικράς Ασίας, Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα, 1980.

- Horton George, ''The Blight of Asia'', Indianapolis, 1926.

18

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

CHECK ΔΕΥΤΕΡΑ «Love Actually»: η συνήθεια που έγινε λατρεία έκλεισε τα 20 χρόνια

Οθόνες / «Love Actually»: Η συνήθεια που έγινε λατρεία έκλεισε τα 20 χρόνια

Σαν σήμερα πριν από είκοσι χρόνια έκανε πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη η λονδρέζικη χριστουγεννιάτικη κομεντί που εξελίχθηκε σε απαραίτητη χριστουγεννιάτικη προβολή για εκατομμύρια σινεφίλ.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ανέκδοτη συνέντευξη της Αρλέτας: «Το μπαρ το ναυάγιο δεν ήταν μπαρ»

Μουσική / Μια ανέκδοτη συνέντευξη της Αρλέτας: «Το μπαρ το ναυάγιο δεν ήταν μπαρ»

Μια ανέκδοτη συνέντευξη της Αρλέτας στον δημοσιογράφο και ραδιοφωνικό παραγωγό Μιχάλη Γελασάκη το 2009, όπου μιλάει για τον τελευταίο της δίσκο, τα «αδικημένα» τραγούδια της, τους νέους, τους φραγκοφονιάδες της γενιάς της και αφηγείται την ιστορία του τραγουδιού το «Μπαρ το ναυάγιο», που δεν ήταν μπαρ! Δημοσιεύεται στo Lifo.gr για πρώτη φορά, έξι χρόνια μετά τον θάνατό της.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Κάθριν Χέμπορν: Η σταρ των μεγάλων αντιφάσεων

Σαν Σήμερα / Κάθριν Χέπμπορν: Η σταρ των μεγάλων αντιφάσεων

Είκοσι χρόνια μετά τον θάνατό της στις 29 Ιουνίου του 2003 σε ηλικία 96 ετών, η Κάθριν Χέπμπορν παραμένει η εμβληματικότερη κινηματογραφική μορφή αυταπάρνησης και αδιαφορίας για το ασύλληπτης διάρκειας status της, υπονοώντας πως ήταν καταδικασμένη να γίνει, και να πεθάνει, σταρ.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

4 σχόλια
Μια ερωτηση (που δεν προσπαθει να δικαιολογησει τις σφαγες των Τουρκων αλλα να τις βαλει σε καποιο ιστορικο πλαισιο):Αφου ρε παιδι μου οι τουρκοι ηταν τοσο καθαρματα γιατι αφησαν την ελληνικη κοινοτητα της Σμυρνης, να ζει εκει και να ευημερει επι 600 χρονια; Γιατι ειναι γνωστο το ποσο ευημερουσαν οι Ελληνες της Σμυρνης και τι περιουσιες ειχαν... Μυγα τους τσιμπησε ξαφνικα τους τουρκους κι αρχισαν να σφαζουν τους Ελληνες της Σμυρνης;Μηπως ο λογος ηταν οτι ηθελαν να εκδικηθουν της φρικαλεοτητες του ελληνικου στρατου κατα την "γενναια" Μικρασιατικη εκστρατεια, οπου μετα την υποχωρηση του τουρκικου στρατου δεν αφησαν τουρκικο χωριο στο διαβα τους που δεν λεηλατησαν, εκτελεσαν αμαχους και βιασαν ομαδικα ολες τις γυναικες...; Υπαρχουν ιστορικοι που εχουν αποκαλεσει τα αισχη του ελληνικου στρατου στη Μικρα Ασια ως " μερικες απο τις χειροτερες βιαιοτητες εναντιον αμαχων του πρωτου τεταρτου του 20 αιωνα"... Προσωπικα, γνωριζα ελληνιδα μικρασιατισα στη δεκαετια του 70 που ζουσε στην Αθηνα η οποια μου ειχε εκμυστηρευτει οτι ειχε δει με τα ματια της ελληνες στρατιωτες σε χωρια να κανουν σκοποβολη σε κεφαλια μικρων παιδιων!Τι ξερει ο μεσος ελληνας γι ολα αυτα; Τιποτα, ή μαλλον εχει ακουσει για την "ηρωικη μικρασιατικη εκστρατεια και τις νικες του ελληνικου στρατου"!Οπως δεν ξερει οτι αεροπλανα του Κεμαλ πετουσαν πανω απο τις ελληνικες γραμμες και πετουσαν φυλλαδια οπου προειδοποιουσαν τους ελληνες στρατιωτες να μη σφαζουν και βιαζουν αμαχους γιατι το τιμημα που θα πληρωναν θα ηταν μεγαλο!Με τη βαλκανικη λογικη, η καταστροφες των τουρκων στη Σμυρνη, οσο φρικιαστικες κι αν ηταν φαινονται δικαιολογημενες: Σας εχουμε εδω 600 χρονια ελληνες οπου οχι μονο ζειτε αλλα και ευημερειτε, και χρησιμοποιειτε τη ελληνικη μειονοτητα ως αφορμη για να καταλαβετε τα παραλια μας επειδη τα θεωρειτε δικα σας; Σας πεταμε λοιπον τους δικους σας στη θαλασσα και εχουμε το κεφαλι μας ησυχο οτι ποτε δε θα ερθετε να μας σφαζετε αμαχους στο ονομα της Μεγαλης Ελλαδας σας... και οντως απο τοτε κανενας δεν ξανατολμησε να μιλησει για Μεγαλες Ιδεες και να διεκδικησει περιοχες στις οποιες δεν υπηρχαν πια Ελληνες!
Για τον ίδιο λόγο που εσύ και δυστηχώς αρκετοί έλληνες δεν έχουν ιδέα από ιστορία και ποιο ήταν το ιστορικό πλαίσιο της εποχής, για τον ίδιο λόγο που εσύ δεν έχεις ιδέα τι ήταν οι σφαγές στην Κιλικία του 1894-1896 όπου 200.000 Αρμένιοι και Έλληνες χάσαν τις ζωές του από τους Τούρκους γειτόνους τους σύμφωνα με τις διαταγές του υπεύθυνου Ιμάμη και του σουλτάνου Χαμιντιέ.Για τον ίδιο λόγο που εσύ αναφερόμενος στην προέλαση του Ελληνικού Στρατού δεν κάνεις νείξη για την προέλαση του Τουρκικού στρατού στην Θεσσαλία του 1897 αλλά και τα εγκλήματα τα του επί ελλήνων κατά την υποχώρηση του στην Ευρωπαική Οθωμανική αυτοκρατορία. Για τον ίδιο λόγο που εσύ και δυστηχώς αρκετοί σαν εσένα δεν έχουν ιδέα τι είναι η διαθήκη του Κεμαλ και ποιες ήταν οι αποφάσεις των Νεοτούρκων στα συνέδρια της Θεσσαλονίκης του 1908 για εθνικά καθαρή Τουρκία, για τον ίδιο λόγο που εσύ και άλλοι σαν εσένα δεν γνωρίζουν το ιστορικό γεγονός ότι οργανωμένα ήδη πριν το 1919 καιοποιασδήποτε επέμβασης ελληνικού στρατού 300.000 έλληνες,700.000 Αρμένιοι,150.000 Ασσύριοι και 200.000 Άραβες Χριστιανοί στο βουνό του Λιβάνου είχαν εξοντωθεί επημελώς βάσει σχεδιασμού από την οθωμανική κυβέρνηση σε συνεργασία με την φανατισμένη μερίδα του Τουρκικού λαού.Όσο περί εύνοιας ελλήνων από τους Οθωμανούς καλά θα κάνει κανείς να διαβάσει τα επαναστατικά κινήματα του 1500-1700 και να πάρει λίγη γεύση για τις συνθήκες της εποχής.Όσο για περί μεγάλης Ελλάδας (τα 2.000.000 ελλήνων που ζούσαν στην Μ.Ασία, Θράκη και Κωνσταντινούπολη και αποτελούσαν το 1/3 του συνόλου του ελληνικού πληθυσμού είναι προφανώς αμελητέα)τα ίδια λόγια που εξέφερες μπορεί να τα χρησιμοποιήσει ο καθένας για την εξόντωση οποιοδήποτε λαού,τα ίδια έλεγε ο Μιλοσεβιτς για τους Κοσσοβάρους (και αυτοί καλά ζούσαν έτσι? αχάριστοι), ο Γερμανός Καιζερ και έπειτα ο Χιτλερ για τους Πολωνούς της Πρωσσίας (και αυτοί περνούσαν υπέροχα, παράλογες πρέπει να ήταν οι επαναστάσεις που έκαναν). Όσο για τις σφαγές αμάχων υπαρκτές δυστήχως αλλά σε πολλές περιπτώσεις αντεκδικήσεις καθώς περνούσε ο ελληνικός στρατός από καμμένα ελληνικά χώρια και έβλεπα τα στοιβαγμένα πτώματα ελλήνων που σκωτόθηκαν λίγους χρόνους πρίν απο τους ευγενείς και θύματα Τούρκους.Τέλος θύμισε μου πως παραδώθηκε η Θεσσαλονίκη και πως η Σμύρνη (μην γίνει οποιαδήποτε αναφορά περί σφαγών στην Νάουσα από ευεργέτες Τούρκος και ξεπεράσουμε τον Σύνδρομό της Στοκχόλμης,Ντροπή!).
Έτσι γίνονταν μέχρι και τις αρχές του εικοστού αιώνα από όλες τις αυτοκρατορίες, διάβασε λίγο ιστορία και θα δεις οι σφαγές και οι γενοκτονιες είναι κοινός τόπος σχεδόν παντού, γιατί οι Οθωμανοί να είναι εξαίρεση δε κατάλαβα, λες και ο Κολοκοτρώνης στη Τρίπολη ήταν καλύτερος, μας έκαναν κράτος οι μεγάλες δυνάμεις και πριν καλά καλά το φτιάξουμε και το κάνουμε ένα κράτος της προκοπής τρέχαμε να κάνουμε εκστρατείες, καλά να πάθουνε... οι ξεβρακωτοι κοιτάνε πρώτα να ντυθούν και μετά γυρίζουν "βόλτες"
Μπράβο για το σχόλιο σου, έτσι είναι τα πράγματα, και χωρίς τη συγκατάβαση των συμμάχων δε θα έκαναν ποτέ εκστρατεία στη Τουρκία, ξεθαρεψαν αδικαιολόγητα, αν αναλογιστούμε ότι το τότε ελληνικό κράτος δεν είχε κλείσει ούτε εκατό χρόνια ζωής, και οικονομίκα όπως και τώρα βασίζονταν στα δάνεια των ξένων.
καπως ετσι συνωστιζονται και σημερα στα βουνα του Κουρδισταν οι Γιεζιντι και οι γυναίκες τους ξέρουμε που... Θα πρεπει καποτε να γινει κατανοητο οτι αποψης οπως αυτη που αναφερεις, δεν μονο κατα επιφαση προοδευτικες ή ανοικτόμυαλες αλλα στην πραγματικοτητα εξισωνουν σε εγκλήματα εναντιων της ανθρωποτητας το θυτη με το θυμα (εστω αν ουτε το θυμα ειναι "ασπιλο" και "αναμάρτητο" βλ τον ανεκδιηγιτο θεοδωριδη που λεει οτι οι Αρμενιοι περιπου ... καλα επαθαν αφου ... επαναστατησαν κατα του κρατους τους!!!! )
Αυτά που έκανε ο Τούρκικος στρατός δεν δικαιολογούνται με τίποτα. Έσφαξαν και βίασαν και το Τούρκικο κρατος πατάει πάνω σε εθνοκάθαρση. Αλλά, τα ίδια έκαναν κι οι Έλληνες, η εθνική ενότητα βασίζεται πάνω σε εθνοκαθαρση.Περιμένω άρθρο για τις σφαγές, ομαδικές εκτελέσεις και βιασμούς σε γυναικόπεδα μουσουλμάνων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στα βαλκάνια που έλαβαν χώρα από τα τέλη του 19ου εώς τις αρχες του 20ου αιώνα με τους βαλκανικούς πολέμους.Το αρθρο λέει οτι ο Ελληνικός στρατός έκαψε χωριά στην Αγκυρα και σταματάει εκεί. Οχι μόνο έκαψε χωριά, στριμωξε ανθρώπους σε τζαμιά και τους έκαψε ζωντανούς, βίασε κι εσφαξε. Αυτα γιατί δεν τα λέει ο συγγραφέας του αρθρου; Αντι να βασίζεται σε δευτερευουσες πηγές καλό είναι να κάνει και καμια βόλτα απ´τα αρχεία.Τώρα απ´ οτι καταλαβαίνω έπληξα το εθνικό αισθημα και περιμένω να με μαυρίσετε, αλλά αυτο το άρθρο έχει εκκωφαντικές σιωπές.Πως θα καταλάβουμε ποιοι είμαστε αν εθελοτυφλούμε σε τέτοιο βαθμό στην ανάγνωση του παρελθόντος;
Όπως δηλώνει και ο τίτλος του άρθρου, το άρθρο ασχολείται με την Καταστροφή της Σμύρνης. Σαν σήμερα συμπληρώνονται 92 χρόνια από το τραγικό γεγονός. Η θεματική του άρθρου δεν είναι η προέλαση του ελληνικού στρατού μέχρι την Άγκυρα ούτε οι μαρτυρίες του Στρατή Μυριβήλη για τους βιασμούς τουρκάλων γυναικών στα θεσσαλικά χωριά από Έλληνες στρατιώτες κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων, (Μυριβήλης Στρατής, ''Διηγήματα'', Τυπογραφείον εφημερίδος Ταχυδρόμος, Μυτιλήνη, 1928).
@Dotty κατι που δεν εχει ειπωθει ότι η εθνοκαθαρση (με την ανταλλαγη πληθιυσμων) δεν ειναι αποτελεσμα της Μικρασιατικης εκστρατειας αλλα της ΑΠΟΤΥΧΙΑΣ της.Συγκεκριμένα αν δεν ειχε αποτυηχει η Ελλαδα θα εχει μεταμορφωθει σε ενα πολυεθνικο κρατος με μεγαλα τμηματα μουσουλμανικου πλυθησμου. Η αποτυχια της Μικρασιατικης εκστρατειας με την εκμδιωξη του χριστιανικου στοιχειου απο την Μ.Ασια ήταν αυτή που επεφερε την ανταλλαγη των πλυθησμων. Και που στηριζομαι για αυτο: η επισημη πολιτικη του Τουρκικου κρατους ήταν λιγο μετα τον Α ΠΠ η γενοκτονια για την δημιουργια μιας καθαρης Μ.Ασιας απο μη μουσουλμανους.Το ελλην ικο κρατος, στις περιοχες που κατελαβε το 1912 και το 1920 (οπως αποδεικνυει ο Στεργιαδης) δεν ειχε τετοια επισημη ή ανεπισημη πολιτικη. Ενδεικτικα την ιδια εποχη που οι χριστιανοι διωκονταν στην Μ.Ασια στην Ελλάδα οι πολίτες πλεον μ,ουσουλμάνοι της θεσαλλονικης Μακεδονιας κλπ ψήφιζαν (ναι ειχαν αυτο το δικαιωμα) Κωστο Βασιλια το 1920!!! (η πηγη ειναι δευτερογενης αλλα μπορει να την γνωριζεις: Μ.Mazower αν δεν κανω λαθος στην πολη των φαντασματων)Αρα για να το εμπεδωσουμε: η εθνοκαθαρση ηταν το αποτελεσμα της αποτυχιας της μικρασιατικης εκστρατειας και οχι ο αμεσος σκοποης της.ΙΟσο για το ιστορικο πλαισιο dotty το επιλεγεις ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΑ. ΤΟ ιστορικο πλαισιο ειναι η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΑΡΜΕΝΙΩΝ κλπ οχι σφαγες βιασμοι κλπ ενδημικοι σε κάθε μορφή πολέμου... Αυτο ειναι το ιστορικο πλαισιο στην μεγαλη εικονα.
Η αναπόφευκτη βία στον πόλεμο δεν έχει καμιά σχέση με τη συστηματική σφαγή αμάχων. Όταν οι Τούρκοι μπήκαν στη Σμύρνη, ο ελληνικός στρατός είχε ήδη φύγει και οι Έλληνες Μικρασιάτες ήταν κυριολεκτικά στο έλεος των Τούρκων, που φυσικά δεν το έδειξαν. Και ναι, όταν έχεις αποφασίσει να αλλοιώσεις τον πληθυσμό μιας πόλης όπως η Σμύρνη και να εξαφανίσεις την πλειοψηφία, που ήταν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι, δεν ξέρω τι άλλο είναι αν δεν είναι εθνοκάθαρση.
*Και κάτι ακόμα: αν θέλεις να πιάσουμε τη βαλκανική ιστορία, θα πάει πολύ μακριά η βαλίτσα. Να θυμηθούμε τις διώξεις των οθωμανών στους χριστιανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων; Τις διεκδικήσεις επί της Μακεδονίας από Βούλγαρους και Σέρβους; Τις διώξεις των μικρασιατικών πληθυσμών και επί οθωμανικής αυτοκρατορίας και επί Νεότουρκων;
@:dottyΌχι δεν είναι το ίδιο.Οι Τούρκοι ήτανε αυτοί που ήρθανε πριν απο αιώνες,και κατακτήσανε εδάφη που ανήκανε στους Έλληνες,δεν πήγανε οι Έλληνες στους Τούρκους για να τους κατακτήσουνε.Και αν διαβάσει κανείς το χρονικό της κατάκτησης της Ελλάδας απο τους Τούρκους,θα δει ότι οι Τούρκοι δεν ήρθαν εδώ με το "σεις και με το σας",οπότε γιατί να δείξουν οι Έλληνες "σαβουάβρ βιβρ" μετά απο αιώνες καταπίεσης,όταν βρέθηκαν σε πιο ισχυρή θέση;Αυτό είναι που μας δίνει το δίκιο στην υπόθεση της Μικράς Ασίας.
"Κατακτηση της Ελλαδας απο τους Τουρκους";;;!!! Εννοεις κατακτηση της Ανατολικης Ρωμαικης αυτοκρατοριας πουχε πρωτευουσα την Κωσταντινουπολη η οποια κι αυτη με τη σειρα της ειχε κατακτησει και υποδουλωσει δεκαδες εθνη και λαους; Σε πιο ιστορικο βιβλιο διαβασες οτι οι Τουρκοι το 1453 κατεκτησαν "την Ελλαδα", θα μας πεις...;
δυστυχως η ανθρωποτητα δεν παει παντα μπροστα. Ωστοσο σε καθε πισωγυρισμα, οπως πχ σημερα με το ΙΚΙΛ - ISIS (οχι το group) μας υπενθυμιζει πραγματα που νοιζουμε οτι εχουμε ξεχασει ή καποιοι προσπαθουν έντεχνα να μας κανουν να ξεχασουμε.Αυτο που λες ειναι σαν να παραληρηζεις τους βιασμους, σφαγες αμαχων κλπ που έκαναν μεμονωμενες ομαδες Αμερικανων στο Ιρακ στο Αφγανισταν κλπ, Μπααθιστων στην Συρια κλπ κλπ, με τις πρακτικες του ISIS - ΙΚΙΛ. Οπως επισης και αποκαθιστας το ολοκαυτωμα με το να το ταυτιζεις με τις σφαγες, βιασμους (εκατονταδες χιλιαδες) που υποστηκαν οι Γερμανιδες απο τον Κοκκινο Στρατο. Ειναι και τα δυο καταδικαστεα αλλα να εχουμε το μυηαλο μας αλλο η βαρβαροτητα του πολεμου, αλλο η βαρβαροτητα του ΙΚΙΛ σημερα, της οργανωμενης γενοκτονιας τοτε. Το καταλαβαινεις με το σημερινο παραδειγμα τωρα;Για την εθνοκαθαρση θα μιλησω παρακατω