Αναρωτήθηκες ποτέ;

1. Από τι είναι φτιαγμένο το σύμπαν;

Το ερώτημα αυτό απασχολεί τους αστροφυσικούς εδώ και αρκετές δεκαετίες, χωρίς να έχει λάβει κάποια οριστική απάντηση. Αυτό συμβαίνει γιατί μόλις το 4% του παρατηρούμενου σύμπαντος αποτελείται από τη γνωστή σε μας ύλη. Το υπόλοιπο 96% δεν γνωρίζουμε από τι αποτελείται και αυτό προκαλεί αναμφίβολα μια αμηχανία. Η θεωρητική φυσική προσπαθεί να καλύψει το κενό με δύο έννοιες: τη "σκοτεινή ύλη" & τη "σκοτεινή ενέργεια". Η πρώτη προτάθηκε το 1933 και λειτουργεί σαν αόρατη "κόλλα", φέρνοντας κοντά τους γαλαξίες και τα γαλαξιακά σμήνη, ενώ η δεύτερη προτάθηκε το 1998 και θεωρείται υπεύθυνη για την επιταχυνόμενη διαστολή του σύμπαντος. Η πραγματική υπόσταση των δύο αυτών εννοιών δεν έχει αποσαφηνιστεί και το μυστήριο ουσιαστικά παραμένει. Δίδαγμα; Όταν η επιστήμη δεν έχει απαντήσεις, δεν προσποιείται ότι τις έχει ;-)

2. Πώς ξεκίνησε το φαινόμενο της ζωής;

Πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια κάτι άρχισε να αναμοχλεύει την "αρχέγονη σούπα" των απλών οργανικών ενώσεων που υπήρχαν στην πρωτόγονη Γη. Η απλή χημεία "γέννησε" τη βιολογία όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα οργανικά μόρια, που ήταν σε θέση να αναπαράξουν τον εαυτό τους. Πώς αυτές οι απλές ενώσεις οργανώθηκαν κατά τρόπο αυθόρμητο σε κάτι που να μοιάζει με ζωή; Πώς φτάσαμε στο DNA; Περισσότερα από 80 χρόνια έχουν περάσει αφότου ο βιοχημικός Alexander Oparin πρότεινε τη θεωρία της «αρχέγονης σούπας» και οι σύγχρονοι επιστήμονες ακόμη δεν έχουν συμφωνήσει στο τι μπορεί να συνέβη πραγματικά. Μερικοί υποστηρίζουν ότι η ζωή ξεκίνησε μέσα σε καυτές πηγές νερού κοντά σε ηφαίστεια, ενώ άλλοι θεωρούν πως το έναυσμα ήταν οι εξαιρετικά συχνές πτώσεις μετεωριτών στη θάλασσα.

3. Είμαστε μόνοι στο σύμπαν;

Οι αστρονόμοι ερευνούν εδώ και πολλά χρόνια το σύμπαν, σπιθαμή προς σπιθαμή, για κόσμους που ενδέχεται να φιλοξενούν μια οποιαδήποτε μορφή ζωής. Πιο συγκεκριμένα, έχουν διερευνήσει την πιθανότητα ύπαρξης νερού ή/και οξυγόνου στην Ευρώπη (φυσικός δορυφόρος του Δία), στον πλανήτη Άρη, καθώς και σε πλανήτες άλλων ηλιακών συστημάτων, έτη φωτός μακριά από μας. Επίσης, από το 1977 και έπειτα, ραδιοτηλεσκόπια (όπως αυτό του Αρεσίμπο) είναι στραμμένα προς τους ουρανούς και αφουγκράζονται υπομονετικά, περιμένοντας κάποιο σήμα που ίσως κάποτε να είχε την αφετηρία του σε έναν εξωγήινο, τεχνολογικά εξελιγμένο, πολιτισμό. Ως τώρα, οι προσπάθειες δεν απέδωσαν καρπούς. Παρά ταύτα, κορυφαίοι επιστήμονες διατηρούν την αισιοδοξία τους, καθώς θεωρούν απίθανο ένας γαλαξίας με 60 δισεκατομμύρια κατοικήσιμους πλανήτες, να μην φιλοξενεί και κάπου αλλού ζωή. Λέτε οι επόμενες δεκαετίες να επιφυλάσσουν εκπλήξεις;

4. Υπάρχουν παράλληλα σύμπαντα;

Το σύμπαν μας είναι ένα απίθανο μέρος. Κυριολεκτικά! Ορισμένες μόνο μικρές τροποποιήσεις στις σταθερές κάποιων φυσικών νόμων και η ζωή όπως την ξέρουμε καθίσταται αδύνατη. Σε μια προσπάθεια να διαλευκάνουν αυτό το "fine-tuning" πρόβλημα, οι φυσικοί στρέφονται στη θεωρία των παράλληλων συμπάντων. Εάν υπάρχει ένας άπειρος αριθμός από αυτά σε ένα "πολυ-σύμπαν", τότε κάθε ιδιαίτερος συνδυασμός "ρυθμίσεων" είναι δυνητικά εφικτός και αυτομάτως η πιθανότητα να βρεθείτε σε ένα σύμπαν όμοιο με το δικό μας είναι υπαρκτή. Μπορεί να ακούγεται τρελό, αλλά στοιχεία από την κοσμολογία και την κβαντική φυσική δείχνουν προς αυτή την κατεύθυνση.

5. Είναι εφικτό το ταξίδι στο χρόνο;

Ταξιδευτές του χρόνου κυκλοφορούν ήδη ανάμεσα μας. Το γνώριζατε αυτό; Η θεωρία της ειδικής σχετικότητας προβλέπει ότι για τους αστροναύτες που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη γη (στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό) ο χρόνος κυλάει πιο αργά. Πόσο πιο αργά; Ελάχιστα. Σε αυτή την ταχύτητα (~27.724 χλμ/ώρα) η επίδραση είναι αμελητέα. Αλλά αν κάποια στιγμή αποκτήσουμε την τεχνολογία να ταξιδέψουμε με την ταχύτητα του φωτός, θα μπορούμε να επισκεφθούμε το μέλλον. Απ' την άλλη, η φύση μοιάζει να μην έχει μεριμνήσει τόσο για ταξίδια πίσω στο χρόνο. Κάποιοι φυσικοί βέβαια το αμφισβητούν και προτείνουν δικά τους θεωρητικά σχήματα, όπως η χρήση τοπολογικών ανωμαλιών στο χωροχρόνο (π.χ., ταξίδι μέσα από "σκουληκότρυπες").