Lea Tsemel και Michel Warschawski, τα παλιά ιδανικά
Guillaume Gendron
Libération, 26.05.2020
Η δικηγόρος Lea Tsemel και ο συγγραφέας Michel Warschawski, μαζί σε έναν δύσκολο και συνεχή αγώνα στο πλευρό των Παλαιστινίων.
*
Είναι ένα εβραϊκό σπίτι. Την αιωνόβια κατασκευή του επιβεβαιώνουν τα αστέρια του Δαβίδ που είναι σκαλισμένα πάνω στην πέτρα του. Στην καρδιά της Ιερουσαλήμ, εμπνέει μία περηφάνια στους κατοίκους του. Όχι για λόγους εθνικιστικούς, περισσότερο επειδή "δείχνει ότι δεν το πήραμε από κανέναν". Στον κήπο αιωρείται το μουρμουρητό που προηγείται της σειρήνας του Σαμπάτ. Την Παρασκευή το απόγευμα, η πόρτα τους είναι πάντα ανοιχτή, τόσο για τους συντρόφους όσο και για τον δημοσιογράφο με τον οποίο συναντήθηκαν την προηγούμενη μέρα.
Σημείο των καιρών, η Lea Tsemel φοράει μια μάσκα που τονίζει ένα ευθύ γκριζοπράσινο βλέμμα που υπογραμμίζεται πάντα με κόλ. Με το ηλιοκαμένο του δέρμα και το κιτρινισμένο από τις Gauloises [γαλλική μάρκα τσιγάρων -σ.σ.] μουστάκι, ο Michel Warschawski έχει την αύρα ενός παλιού φύλαρχου.
Φέρνουμε στο νου μας τους "τελευταίους των Μοϊκανών", ένα κλισέ που έχει επικρατήσει για τους βετεράνους της ισραηλινής άκρας αριστεράς, κι έπειτα και τους "Ινδιάνους της Παλαιστίνης" του Ντελέζ. 'Εχοντας αφιερώσει τη ζωή τους στην υπόθεση αυτή (της ειρήνης όσο και της Παλαιστίνης, αλλά είναι δυνατή η μία χωρίς την άλλη;), γνωρίζουν ωστόσο πολύ καλά ότι Παλαιστίνιοι, δεν είναι.
Εκείνη, μάλιστα, είναι πέρα για πέρα Ισραηλινή. Σάμπρα (Εβραία που γεννιέται στο Ισραήλ -σ.σ.] Ασκενάζι [μέλος εβραϊκής κοινότητας της ανατολικής και δυτικής Ευρώπης -σ.σ.], γεννήθηκε στην Χάιφα την Κόκκινη πριν από τη δημιουργία του Ισραήλ. Οι σύντομες προτάσεις της τα λένε όλα, σαν πόρτες που κλείνουν με πάταγο. Εκείνος, γιος του αρχιραββίνου του Στρασβούργου, προτιμάει να λέει ότι ανήκει στην "διασπορά", κάνοντας συνεχώς παρεκβάσεις που αποφεύγει να ολοκληρώσει. Για τους Ισραηλινούς, εκείνη είναι η "δικηγόρος του διαβόλου", ή η προδότρια που υπερασπίζεται τους τρομοκράτες. Εκείνος, χωρατεύοντας, λέει ότι είναι "μόνο ένας από τους φακέλους της". Απλουστευτικό, αλλά αληθινό. "Σύντροφοι στο ταξίδι και στον αγώνα", επέλεξαν, όπως αποφαίνεται σε ένα από τα βιβλία του, να περάσουν τη ζωή τους "στο σύνορο επάνω αντί στα ζεστά, στο μέσον της φυλής".
'Ενα ντοκιμαντέρ που απέσπασε σωρεία βραβείων, είναι αυτό που μας φέρνει στο σπίτι τους, λίγες μέρες πριν κυκλοφορήσει και στη Γαλλία. 'Εχει προταθεί και για Όσκαρ, προς μεγάλη δυσαρέσκεια του Υπουργείου Πολιτισμού. Η ταινία ακολουθεί την Tsemel σε τρεις εμβληματικές υποθέσεις που αφορούν την αποκαλούμενη "Ιντιφάντα των μαχαιριών" του 2015. Εδώ και μισό αιώνα, φοράει την μαύρη τήβεννο της δικηγόρου για να υπερασπιστεί την αντίσταση στην ισραηλινή κατοχή. Σε όλες τις μορφές της, ακόμη και την ένοπλη, ακόμη και τις μη υπερασπίσιμες ακραίες της ενέργειες. "Δεν είναι ότι αυτά μου αρέσουν, απλά δεν με φοβίζουν."
Ο Marius Shatner, δημοσιογράφος της ίδιας "περιθωριακής παρέας" αποκρυπτογραφεί:
"Είναι η πιο αιρετική δικηγόρος, αλλά φέρνει περισσότερο σε ισραηλινή Gisèle Halimi [σπουδαία γαλλίδα δικηγόρος και φεμινίστρια που πέθανε πρόσφατα -σ.σ.] παρά σε θηλυκή Vergès [γάλλος αμφιλεγόμενος δικηγόρος σταρ -σ.σ.]. Δεν αποτελεί γι' αυτήν ηδονή η πρόκληση. Κι ούτε έχει άνεση χρημάτων: οι υποθέσεις της δεν είναι και οι πιο συμφέρουσες!"
Είναι 74 ετών και πάει στο γραφείο της κάθε μέρα. Ακόμη και στο μέσο της πανδημίας. "Στην ηλικία της, αυτό απαγορεύεται!", λέει γελώντας ο Warschawski. "Πιστεύει πως αν καθαρίζει τα πάντα με υδροαλκοολικό τζελ, θα λύσει όλα τα προβλήματα". Εκείνη: "Δεν φοβάμαι, κάνω ό, τι είναι απαραίτητο, ενώ τον Michel όλα αυτά τον ρίχνουν!" Εκείνος: "'Οχι, αυτό που με θλίβει, είναι που είμαι κλεισμένος".
Το 1987, ο Warschawski, ιδρυτής του Κέντρου Εναλλακτικής Ενημέρωσης (τόπος συνάντησης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων ακτιβιστών), συνελήφθη από τη Shabak, την εσωτερική ασφάλεια. Τον κατηγορούν ότι τύπωσε φυλλάδια για το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (FPLP), την μαρξιστική οργάνωση του Georges Habache. 'Ετσι όπως τον μεταχειρίζονται, ο διανοούμενος είναι έτοιμος να σπάσει. "Είσαι ανάξιος να είσαι ο σύζυγός μου!" του πετάει η δικηγόρος και γυναίκα του. Αναζωογονημένoς από την απειλή, ο Warschawski αντιστέκεται. Κατά ειρωνικό τρόπο, τα εν λόγω φυλλάδια ήταν εγχειρίδια αντίστασης στις ανακρίσεις. Στο τέλος μιας δίκης-ποταμού, καταδικάζεται σε 20 μήνες φυλάκισης, εκτιτέοι οι 10. Όσοι και οι κατηγορίες για τις οποίες αθωώθηκε. Οι σπάνιες νίκες της Tsemel είναι πάντα πικρές.
Την ώρα του απολογισμού, καθώς οι Nétanyahou και Trump σαλπίζουν την περισσότερο ή λιγότερο μερική προσάρτηση της Δυτικής Όχθης, η δικηγόρος δεν υπεκφεύγει:
"Αποτύχαμε να αλλάξουμε την πραγματικότητα. Αλλά η πραγματικότητα ενισχύει κάθε μέρα τον αγώνα μας. Είμαστε αδύναμοι, αλλά είμαστε οι Δίκαιοι."
Συναντήθηκαν μετά τον πόλεμο των 'Εξι Ημερών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Εθελόντρια στη διάρκεια των συγκρούσεων για να βοηθήσει πολίτες που βρέθηκαν εν μέσω πυρών, ήταν η πρώτη γυναίκα που έφτασε μπροστά στον Τείχο των Δακρύων όταν οι Ισραηλινοί κατέλαβαν την Παλιά Πόλη. Η μαζική φυγή των Παλαιστινίων μετά τη νίκη τής χαλάει τη χαρά. "Συνειδητοποίησα γρήγορα ότι κανείς δεν ήθελε την ειρήνη, αυτήν την ανόητη ιδεοληψία που είχα."
Με το κεπά πάνω στο κρανίο, εξακολουθεί να πηγαίνει στην Ταλμουδική σχολή, στην δεξαμενή αυτή του "Μεγάλου Ισραήλ" των μελλοντικών αποίκων. Άφησε το κουκούλι του Στρασβούργου, μεταξύ συναγωγής και παντοπωλείου κοσέρ, για να μελετήσει την Τορά στην Ιερουσαλήμ. Ερωτεύεται την πόλη αλλά χάνει την πίστη του. Καμία σχέση με τον πόλεμο.
"Η εβραϊκή θρησκεία περιέχει άπειρες απαγορεύσεις, κυρίως όσον αφορά το σεξ και το φαγητό. Εγώ τα χάλασα με το φαγητό. "
Σε μια συγκέντρωση φοιτητών, μελών του Matzpen (διεθνιστική, αντιαποικιοκρατική και αντισιωνιστική οργάνωση), ο Michel βλέπει τη Lea με μίνι φούστα να αποκαλεί τους εθνικιστές μικροτσούτσουνους. Προσχωρεί αμέσως στο Matzpen "για την ιδεολογία ή για τα πόδια της".
Το 1972, οι ραβίνοι τους ενώνουν με τα δεσμά του γάμου. Εκείνη αναλαμβάνει την πρώτη της πολιτική υπόθεση. Γιεννιέται και το πρώτο τους παιδί, ο Nissan. Στο Παρίσι, ο Michel έχει ήδη έναν γιο από μια άλλη γυναίκα που συνάντησε στην Ιερουσαλήμ, τον Dror, ο οποίος θα γίνει ερευνητής στο CNRS [γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής 'Ερευνας -σ.σ]. Ως πρωτότοκος γιος αυτής που οι περαστικοί αποκαλούν μετά βδελυγμίας "πουτάνα του Αραφάτ", ο Νισσάν υποφέρει. Οι προσβολές, η απουσία. "Δεν ένιωσα ποτέ ένοχη", απαντά η μητέρα του. "Ήμουν σαν ένας στρατιώτης που πολεμάει στην άλλη άκρη του κόσμου για το λαμπρό μέλλον των παιδιών του". Αρχιτέκτονας σήμερα, ο Nissan "εξορίστηκε" στο Τελ Αβίβ. Η Talila, η πιο μικρή, μεγάλωσε μέσα σε ένα κλίμα "ηρωοποίησης" των γονιών της. Διδάσκει και μένει 300 μέτρα μακριά από το σπίτι.
Έχουν επτά εγγόνια. Τι θα τους αφήσουν; "Η Lea είναι εξαιρετικά αισιόδοξη, αλλά πολύ θυμωμένη", αναλύει ο Philippe Bellaïche, συν-σκηνοθέτης της ταινίας. "Ο Michel είναι απαισιόδοξος, αλλά ο θυμός δεν είναι το καύσιμό του."
Κάποιοι στο δικό τους στρατόπεδο εύχονται να προσαρτηθεί η Δυτική Όχθη, ένα ηλεκτροσόκ που θα ξεσκέπαζε πλήρως το "κράτος του απαρτχάιντ" και θα έβαζε τέλος στην υποκρισία. "Εάν τελικά υπάρξει ένα κράτος με δύο έθνη, ένα πρόσωπο, μία φωνή, θα είναι υπέροχο", λέει η Lea Tsemel. "Αλλά ο πιο σύντομος δρόμος είναι το τέλος του αποικισμού. Δεν χρειάζεται οι Παλαιστίνιοι να φορτωθούν νέα δεινά".
Κατεβαίνουν υποψήφιοι εδώ και χρόνια με τις λίστες του Balad, του πιο ριζοσπαστικού από τα αραβικά κόμματα, σε συμβολικές θέσεις, χωρίς να επιθυμούν ούτε και να ελπίζουν σε κάποια έδρα στην Κνεσέτ. Αντισιωνιστές; Ο μετανοημένος Ταλμουδιστής, χρονογράφος στο Siné Mensuel [γαλλικό σατιρικό περιοδικό -σ.σ.], έχει έτοιμη μία παραβολή που επανέλαβε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια μιας περιοδείας σε διάφορα προαστιακά γυμνάσια της Γαλλίας στη δεκαετία του 2000.
"Ας υποθέσουμε ότι οι Ισραηλινοί ξυπνούν ένα πρωί και δεν υπάρχει πια ούτε ένας Άραβας στη χώρα. Εξαφανισμένοι όλοι. Καθόλου αίμα στα χέρια, και το κεφάλι ήσυχο. Αναστεναγμός ανακούφισης για το 95% των συμπολιτών μου. Για το 5%, όπου ανήκω κι εγώ, θα ήταν μία δυστυχία. Αυτό είναι, οι αντισιωνιστές."
Guillaume Gendron
Μτφ. Σ.Σ.
Δείτε επίσης στο Αλμανάκ:
