Η σεξουαλική βία σε εμπόλεμες συγκρούσεις παγκοσμίως αυξήθηκε κατά 25% το 2024, με τον μεγαλύτερο αριθμό περιστατικών να καταγράφεται στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Κονγκό, την Αϊτή, τη Σομαλία και το Νότιο Σουδάν, σύμφωνα με ετήσια έκθεση που έδωσε την Πέμπτη στη δημοσιότητα ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
Περισσότεροι από 4.600 άνθρωποι επέζησαν περιστατικών σεξουαλικής βίας που σχετίζονται με συγκρούσεις, με την πλειονότητα των επιθέσεων να αποδίδεται σε ένοπλες ομάδες, αλλά και σε κυβερνητικές δυνάμεις. Ο Γκουτέρες υπογράμμισε ότι τα στοιχεία αυτά, τα οποία έχουν επαληθευθεί από τον ΟΗΕ, «δεν αποτυπώνουν το πραγματικό μέγεθος του φαινομένου».
Η «μαύρη λίστα» της έκθεσης κατονομάζει 63 κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς σε δώδεκα χώρες που κατηγορούνται ή θεωρούνται υπεύθυνοι για βιασμούς και άλλες μορφές σεξουαλικής βίας. Σε αυτούς περιλαμβάνονται και οι μαχητές της Χαμάς για τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 στο Ισραήλ, που πυροδότησαν τον πόλεμο στη Γάζα. Πάνω από το 70% όσων βρίσκονται στη λίστα παραμένουν σε αυτήν πέντε ή και περισσότερα χρόνια χωρίς να έχουν λάβει μέτρα πρόληψης.
ΟΗΕ: Προειδοποιήσεις σε Ισραήλ και Ρωσία
Για πρώτη φορά, η έκθεση περιλαμβάνει δύο πλευρές που ειδοποιήθηκαν πως υπάρχουν «αξιόπιστες πληροφορίες» που ενδέχεται να τις οδηγήσουν στη λίστα του χρόνου. Πρόκειται για τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας, για καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης Παλαιστινίων κυρίως σε φυλακές και κέντρα κράτησης, αλλά και για τις ρωσικές δυνάμεις και άλλες ένοπλες ομάδες που συνδέονται με αυτές, οι οποίες κατηγορούνται για επιθέσεις σε Ουκρανούς αιχμαλώτους πολέμου.
Ο πρεσβευτής του Ισραήλ στον ΟΗΕ, Ντάνι Ντάνον, απέρριψε τις κατηγορίες ως «βασισμένες σε μεροληπτικές δημοσιεύσεις», ενώ η ρωσική αποστολή στον ΟΗΕ δήλωσε πως δεν έχει σχόλιο.
Η κλίμακα και η φύση της βίας
Η έκθεση ορίζει ως «σεξουαλική βία σε συνθήκες σύγκρουσης» τον βιασμό, τη σεξουαλική δουλεία, την εξαναγκαστική πορνεία, εγκυμοσύνη ή άμβλωση, τη στείρωση, τον αναγκαστικό γάμο και άλλες μορφές κακοποίησης, με τα περισσότερα θύματα να είναι γυναίκες και κορίτσια.
Το 2024, οι συγκρούσεις συνοδεύτηκαν από «εκτεταμένη σεξουαλική βία» σε συνθήκες μαζικού εκτοπισμού και αυξημένης στρατιωτικοποίησης. Οι επιθέσεις συνέβησαν σε σπίτια, στον δρόμο, ακόμα και την ώρα που τα θύματα προσπαθούσαν να εργαστούν, ενώ οι ηλικίες των θυμάτων κυμαίνονταν από 1 έως 75 ετών. Στο Κονγκό και τη Μιανμάρ αναφέρθηκαν ακόμη και περιπτώσεις εκτέλεσης θυμάτων μετά τον βιασμό.
Σε ολοένα και περισσότερες περιοχές, ένοπλες ομάδες χρησιμοποιούν τη σεξουαλική βία ως εργαλείο για την κατοχύρωση ελέγχου σε εδάφη και φυσικούς πόρους. Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, το Κονγκό και την Αϊτή, στοχοποιήθηκαν γυναίκες και κορίτσια που θεωρήθηκαν συνδεδεμένες με αντίπαλες ομάδες.
Στις φυλακές, η σεξουαλική βία χρησιμοποιήθηκε και ως μορφή βασανιστηρίου, μεταξύ άλλων σε Ισραήλ, Παλαιστινιακά Εδάφη, Λιβύη, Μιανμάρ, Σουδάν, Συρία, Ουκρανία και Υεμένη. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων που αφορούσαν άνδρες και αγόρια, οι επιθέσεις έγιναν σε καθεστώς κράτησης και περιλάμβαναν βιασμό, απειλές βιασμού και ηλεκτροσόκ στα γεννητικά όργανα.
Ενδεικτικά στοιχεία ανά χώρα
Στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, η ειρηνευτική αποστολή του ΟΗΕ κατέγραψε 413 θύματα (215 γυναίκες, 191 κορίτσια, 7 άνδρες) σε περιστατικά βιασμού, ομαδικού βιασμού, εξαναγκαστικού γάμου και σεξουαλικής δουλείας.
Στο ανατολικό Κονγκό, καταγράφηκαν σχεδόν 800 περιστατικά, συχνά με ακραία βία. Τα περιστατικά που αποδίδονται στην εξέγερση M23 αυξήθηκαν από 43 το 2022 σε 152 το 2024.
Στο Σουδάν, οργανώσεις στήριξης κατέγραψαν 221 περιστατικά βιασμού (147 κορίτσια, 74 αγόρια), με 16% των θυμάτων κάτω των 5 ετών, περιλαμβανομένων τεσσάρων βρεφών ενός έτους.
Με πληροφορίες από Associated Press
