Σε επιστολή που αποκαλύπτει ο Guardian, η Γαλλία αναφέρει ότι παραμένει «ανοικτή σε διμερή διάλογο με τις αρχές του Νίγηρα» και «σε κάθε μορφή συνεργασίας για έρευνα προέλευσης ή πατριμονιακή συνεργασία», χωρίς όμως να παραδέχεται ρητά τις θηριωδίες της περίφημης αποστολής Voulet-Chanoine του 1899, μιας από τις πιο βίαιες επιχειρήσεις αποικιακής επέκτασης στην αφρικανική ήπειρο.
Κατά την αποικιακή εκστρατεία της Γαλλίας για την ενσωμάτωση του Νίγηρα στη Γαλλική Δυτική Αφρική, οι αξιωματικοί Πωλ Βουλέ και Ζυλιέν Σανουάν διέταξαν την προέλαση Αφρικανών στρατιωτών (tirailleurs) που υπάγονταν σε γαλλική διοίκηση, σπέρνοντας τον θάνατο. Μόνο στην πόλη Birni-N’Konni σκοτώθηκαν μέσα σε μια μέρα περίπου 400 άμαχοι, ενώ σε άλλες περιοχές, όπως η Zinder και η Tibiri, κατεστράφησαν πλήρως χωριά, με πτώματα να κρέμονται στις εισόδους των κοινοτήτων.
Πολλοί κάτοικοι αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Νιγηρία και να μην επιστρέψουν ποτέ. Οι τάφοι ορισμένων Γάλλων στρατιωτών εξακολουθούν να βρίσκονται σε αυτά τα εδάφη, ενώ οι ντόπιοι νεκροί δεν τιμήθηκαν ποτέ με μνημεία.
Η υπόθεση έφτασε στον ΟΗΕ έπειτα από προσφυγή τεσσάρων κοινοτήτων του Νίγηρα και δεκαετή πίεση, ενισχυμένη από το ντοκιμαντέρ African Apocalypse του BBC το 2021. Στην αναφορά του στον ΟΗΕ, ο ειδικός εισηγητής Μπερνάρ Ντυαίμ κατέκρινε το γεγονός ότι «ουδείς αξιωματικός της MAC (Mission Afrique Centrale) λογοδότησε ποτέ, ούτε διεξήχθη επίσημη έρευνα».
Η δικηγόρος Τζέλια Σανέ, που εργάζεται με τις πληγείσες κοινότητες, τόνισε: «Δεν αρνούνται ανοιχτά τα γεγονότα, αλλά αποφεύγουν να εμπλακούν ουσιαστικά». Οι κοινότητες ζητούν πρόσβαση σε αρχεία και την επιστροφή των λεηλατημένων πολιτιστικών αντικειμένων.
Έτος επανορθώσεων για την Αφρική
Η Αφρικανική Ένωση ανακήρυξε το 2025 «Έτος Επανορθώσεων», με τη συγκεκριμένη υπόθεση να εντάσσεται στο σχετικό κεφάλαιο της επόμενης έκθεσης του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα που θα παρουσιαστεί στη Γενική Συνέλευση τον Οκτώβριο.
Παρότι η Γαλλία παραδέχθηκε στο παρελθόν την ευθύνη της για την γενοκτονία στη Ρουάντα και τις σφαγές στην Αλγερία και τη Μαδαγασκάρη, η αποστολή Voulet–Chanoine παραμένει εν πολλοίς αποσιωπημένη, ακόμη και από τα γαλλικά σχολικά βιβλία.
Ο καθηγητής Χοσεϊνί Ταχίρου Αμάντου, δάσκαλος στην πόλη Dioundiou και πρωτεργάτης της εκστρατείας από το 2014, δήλωσε: «Η αναγνώριση είναι το πρώτο βήμα. Ακολούθως, θα πρέπει να επιστραφούν τα αντικείμενα που συνδέονται με την ιστορία μας. Δεν ζητάμε χρήματα, ζητάμε αναγνώριση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας».
Στην απάντησή της προς τον ΟΗΕ, η Γαλλία επικαλείται την αρχή της μη αναδρομικότητας του διεθνούς δικαίου και δηλώνει ότι δεν έχει δεχθεί αιτήματα αποζημίωσης ή επιστροφής αντικειμένων σχετικών με την αποστολή MAC από τη Νιγηριανή κυβέρνηση. Παρότι το θέμα της οικονομικής επανόρθωσης δεν έχει ακόμη τεθεί επισήμως, το μήνυμα των κοινοτήτων είναι σαφές: ζητούν μνήμη, δικαιοσύνη και ιστορική αποκατάσταση.
Όπως λέει ο Αμάντου, «Το ελάχιστο που δικαιούνται αυτές οι κοινότητες είναι ένα μνημείο. Γιατί αυτά τα εγκλήματα δεν πρέπει να ξεχαστούν».
