Από τότε που η OpenAI, η κατασκευάστρια εταιρεία του ChatGPT, ανακοίνωσε ότι το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης της πλέον μπορεί να παράγει εικόνες με βάση την αισθητική συγκεκριμένων καλλιτεχνών, τα social media έχουν γεμίσει με καρέ που μιμούνται το απαράμιλλο στυλ των ταινιών του Studio Ghibli.
Πρόκειται για το εμβληματικό στούντιο παραγωγής Anime, δηλαδή του ιδιαίτερου στυλ κινουμένων σχεδίων που έχει ταυτιστεί με τον αριστουργηματικό σκηνοθέτη Χαγιάο Μιγιαζάκι. Έτσι, τις τελευταίες ημέρες έχουν κυκλοφορήσει πολλές εικόνες που απεικονίζουν πραγματικά γεγονότα, αλλά μοιάζουν λες και έχουν βγει από έργα του Ιάπωνα δημιουργού όπως το «Spirited Away» και το «My Neighbor Totoro».
Η τάση σύντομα έγινε viral στο TikTok, το X (πρώην Twitter) και το Instagram, με τους χρήστες να μοιράζονται εικόνες που δημιουργήθηκαν από τεχνητή νοημοσύνη συνοδευόμενες από ετικέτες όπως #GhibliStyle και #AIart.
Όμως παρότι οι νέες, ανεπτυγμένες δυνατότητες του μοντέλου της OpenAI έχουν προκαλέσει ενθουσιασμό, δεν είναι λίγοι αυτοί που εξέφρασαν τη δυσαρέσκεια τους με το πώς ακριβώς παράγονται αυτές οι εικόνες.
Η αισθητική του στούντιο Ghibli είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, με τον Μιγιαζάκι να έχει περάσει δεκαετίες καλλιεργώντας μία ιδιαίτερη αισθητική ταυτότητα, βαθιά ριζωμένη στο χειροποίητο animation.
Τώρα, όμως, μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης που παράγουν εικόνες, όπως αυτό του ChatGPT αλλά και το Midjourney, μπορούν να μιμηθούν αυτό το στυλ λαμβάνοντας μόνο μερικές οδηγίες και μία εικόνα αναφοράς από τον χρήστη. Κάτι που προηγουμένως θα απαιτούσε ολόκληρες μέρες ή και εβδομάδες από ειδικευμένους σχεδιαστές κινουμένων σχεδίων, τώρα μπορεί να δημιουργηθεί σε δευτερόλεπτα και να αναρτηθεί στο διαδίκτυο.
Για πολλούς, τα αποτελέσματα είναι εκπληκτικά. Ένα φίλτρο τύπου Ghibli μπορεί να δώσει μία κινηματογραφική διάσταση σε καθημερινές ή ειδησεογραφικές στιγμές. Αλλά για τους επικριτές, η ευκολία χρήσης της τεχνολογίας έχει κόστος.
Οι καλλιτέχνες έχουν εκφράσει εδώ και καιρό ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο παράγεται τέχνη με τη χρήση του AI. Τα περισσότερα τέτοια μοντέλα εκπαιδεύονται με τεράστια σύνολα δεδομένων που προέρχονται από το διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένων έργων τέχνης από πραγματικούς εικονογράφους - συχνά χωρίς τη συγκατάθεση ή τη γνώση τους. Ενώ ορισμένες πλατφόρμες πλέον προσφέρουν στους καλλιτέχνες την ευκαιρία να μην επιτρέψουν να χρησιμοποιηθεί το έργο τους με αυτόν τον τρόπο, πολλοί αισθάνονται ότι έχουν ήδη χάσει τον έλεγχο.
Στην περίπτωση του στούντιο Ghibli, το ζήτημα είναι ιδιαίτερα φορτισμένο. Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι έχει επικρίνει ανοιχτά την τεχνητή νοημοσύνη στην τέχνη. Σε ένα ευρέως διαδεδομένο απόσπασμα ντοκιμαντέρ του 2016, ο Μιγιαζάκι φαίνεται να παρακολουθεί μια επίδειξη κινουμένων σχεδίων που δημιουργήθηκε με τεχνητή νοημοσύνη και να αντιδρά με εμφανή δυσφορία, αποκαλώντας το «προσβολή της ίδιας της ζωής». Τόνισε ότι η ανθρώπινη δημιουργικότητα πηγάζει από τη συναισθηματική εμπειρία, τον πόνο και την ενσυναίσθηση - πράγματα που μια μηχανή δεν μπορεί να αναπαράγει.
Αυτό το απόσπασμα κυκλοφορεί και πάλι στα social media τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς το viral trend με τις εικόνες τύπου Ghibli έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο φαινόμενο. Για τους επικριτές, δεν πρόκειται απλώς για κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά για την καπηλεία της οπτικής γλώσσας ενός στούντιο που ιδρύθηκε με βαθιά ανθρωπιστικές αρχές, και μάλιστα μέσω των ίδιων μεθόδων που έχει καταδικάσει ο Μιγιαζάκι.
Παρά τις αντιδράσεις, όμως, η τάση συνεχίζει να είναι δημοφιλής. Εν μέρει αυτό έχει να αποδοθεί στη συναισθηματική δύναμη των ίδιων των εικόνων. Η αισθητική Ghibli μπορεί να δώσει σε μία ανιαρή φωτογραφία μία νέα πνοή, που την κάνει να μοιάζει νοσταλγική, ακόμη και ελπιδοφόρα.
Οι χρήστες των social media έχουν κίνητρο να δημιουργήσουν περισσότερες εικόνες με το ιδιαίτερο φίλτρο. Ορισμένοι από αυτούς ισχυρίζονται ότι η τάση δεν έχει να κάνει με την αντικατάσταση καλλιτεχνών αλλά με τον εορτασμό μιας οπτικής παράδοσης. Τη βλέπουν ως μια μορφή φόρου τιμής, έναν τρόπο αναδιαμόρφωσης του κόσμου μέσω μιας αισθητικής που εκτιμά την ομορφιά και το συναίσθημα.
