Πώς εφαρμόζεται ο αντικαπνιστικός νόμος σε οκτώ ευρωπαϊκές χώρες

Ηνωμένο Βασίλειο

Την 1η Ιουλίου του 2007, ύστερα από αυστηρές πιέσεις του κινήματος Health Act 2006, το κάπνισμα απαγορεύτηκε σε όλους τους κλειστούς χώρους. Βέβαια, πέρα από αυτή την ημερομηνία-ορόσημο, δύο χρόνια νωρίτερα, το 2005, είχαν απαγορευτεί και όλες οι διαφημίσεις καπνού, ενώ σύμφωνες με την εφαρμογή του νόμου ήταν και οι υπόλοιπες χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου, δηλαδή η Σκωτία, η Ουαλία και η Βόρεια Ιρλανδία. Παρότι το συγκεκριμένο βήμα θεωρήθηκε τεράστιο για τη δημόσια υγεία των πολιτών, ο νόμος έχει και μερικές εξαιρέσεις, που προβλέπουν ειδικούς χώρους καπνιζόντων σε δωμάτια ξενοδοχείων, νοσοκομείων, φυλακών και φοιτητικών εστιών. Σήμερα, πάντως, φαίνεται ότι η Αγγλία έχει συμμορφωθεί πλήρως με την εφαρμογή του νόμου, σε έρευνα που έγινε το 2017 από τη YouGov το 83% των πολιτών, μεταξύ αυτών και αρκετοί καπνιστές, τάχθηκε υπέρ της απαγόρευσης του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους.

Ισπανία

Την 1η Ιανουαρίου του 2006 εφαρμόστηκε στην Ισπανία μερικός περιορισμός του καπνίσματος στους περισσότερους δημόσιους χώρους, δηλαδή σε γραφεία, σχολεία, νοσοκομεία και μέσα μεταφοράς. Όμως η μεγάλη πρόκληση για την πλήρη εφαρμογή του νόμου ήταν, για άλλη μια φορά, τα εστιατόρια και τα μπαρ, τα οποία όφειλαν να δημιουργήσουν ειδικούς χώρους καπνιζόντων. Χρειάστηκαν, λοιπόν, πέντε χρόνια για να απαγορευτεί το κάπνισμα σε όλους τους κλειστούς δημόσιους χώρους και να υπάρξει αυστηροποίηση της νομοθεσίας για εστιατόρια, μπαρ και καφετέριες. Σήμερα, βέβαια, το κάπνισμα απαγορεύεται ακόμη και σε ορισμένους εξωτερικούς χώρους, όπως οι παιδικές χαρές, οι χώροι γύρω από τα σχολεία και οι νοσοκομειακές εγκαταστάσεις.

Πορτογαλία

Με την ψήφιση του νόμου 37/2007, ο οποίος τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου του 2008, η κυβέρνηση της Πορτογαλίας απαγόρευσε και επίσημα το κάπνισμα σε σχολεία, νοσοκομεία και θέατρα. Ωστόσο, μια σημαντική εξαίρεση-διαφοροποίηση του παραπάνω νόμου είναι ότι επιτρέπει το κάπνισμα σε ορισμένους χώρους εστίασης (εστιατόρια, καφετέριες, μπαρ κ.λπ.), όπου δεν συχνάζουν άτομα κάτω των 18 και υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχουν κατάλληλα συστήματα εξαερισμού. Βέβαια, είναι γεγονός ότι και σήμερα, δώδεκα χρόνια μετά την ψήφιση του νόμου, αρκετά είναι τα μπαρ όπου ούτε οι πελάτες ούτε και οι καταστηματάρχες συμμορφώνονται. Και η επιβεβαίωση προέκυψε από μια σχετική μελέτη που δημοσίευσε το υπουργείο Υγείας το 2011, σύμφωνα με την οποία οι πολίτες φαίνεται να υπακούουν στον νόμο σε ποσοστό 90% όσον αφορά τους χώρους στους οποίους απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα, αλλά μόνο κατά 50% σε χώρους όπου επιτρέπεται μερικώς.

Γερμανία

Παρότι τα 16 ομόσπονδα κρατίδια του γερμανικού κράτους έχουν επιμέρους νομοθεσίες σχετικά με την απαγόρευση του καπνίσματος, φαίνεται ότι σε ένα γενικό πλαίσιο έχει βρεθεί μια μέση λύση για την προστασία της δημόσιας υγείας. Αρκετά είναι πλέον τα κρατίδια όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους (σχολεία, παιδικές χαρές και κυβερνητικά ιδρύματα). Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 2016, σχεδόν το 40% του γερμανικού πληθυσμού ζει υπό το καθεστώς απαγόρευσης του καπνίσματος σε όλα τα εστιατόρια, τις καφετέριες, τις παμπ και τα κλαμπ.

Facebook Twitter

Γαλλία

Η πρώτη απαγόρευση του καπνίσματος στη Γαλλία θεσμοθετήθηκε επί προεδρίας Ζισκάρ ντ 'Εστέν από την τότε υπουργό Υγείας, Simone Veil, τη δεκαετία του '70. Ο νόμος αυτός, γνωστός και ως «νόμος Veil», αφορούσε επί της ουσίας την απαγόρευση του καπνίσματος μόνο στις δημόσιες συγκοινωνίες και χρειάστηκε να μεσολαβήσουν τέσσερις ολόκληρες δεκαετίες μέχρι τη ρητή απαγόρευσή του σε κλειστούς χώρους, όπως τα σχολεία, τα γραφεία, τα κυβερνητικά κτίρια και τα εστιατόρια. Από την 1η Φεβρουαρίου του 2007 οι Γάλλοι πολίτες είναι υποχρεωμένοι να εφαρμόζουν τη σχετική νομοθεσία, σε περίπτωση παράβασής της, δε, το πρόστιμο μπορεί να ξεπεράσει τα 450 ευρώ, ενώ για τους καταστηματάρχες ακόμη και τα 750 ευρώ. Παράλληλα, από την 1η Ιανουαρίου του 2017 όλες οι συσκευασίες των πακέτων είναι «ουδέτερες», πράγμα που σημαίνει ότι οι εταιρείες είναι υποχρεωμένες να τυπώνουν το λογότυπό τους σε συγκεκριμένο σημείο και μέγεθος, χωρίς την προσθήκη επιπλέον χρωμάτων ή εικόνων.

Ολλανδία

Χάρη στην εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου από το 2004, η Ολλανδία είναι μία από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες όπου απαγορεύτηκε το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους, μέσα μεταφοράς και χώρους εργασίας. Λίγα χρόνια αργότερα, την 1η Ιανουαρίου του 2008, το αεροδρόμιο Schiphol του Άμστερνταμ έγινε το πρώτο smoke-free αεροδρόμιο της Ευρώπης, ενώ μερικούς μήνες μετά, τον Ιούλιο του 2008, ο νόμος εφαρμόστηκε σε όλα τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια, τα μπαρ και τις καφετέριες της χώρας. Συγχρόνως, παρότι έχει απαγορευτεί η διαφήμιση και προώθηση καπνού, το κάπνισμα κάνναβης (αλλά και χασίς) στα γνωστά coffeeshops της Ολλανδίας επιτρέπεται, με την προϋπόθεση βέβαια ότι δεν είναι αναμεμειγμένη με καπνό. Σήμερα, ύστερα από μια σειρά νομοθετικών μεταρρυθμίσεων το 2013, το 2017 και το 2018, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης αποφάνθηκε ότι οι χώροι καπνιζόντων σε παμπ, κλαμπ και εστιατόρια δεν είναι πια νόμιμοι, απόφαση που επικυρώθηκε και από το Hoge Raad, δηλαδή το Ανώτατο Δικαστήριο της Ολλανδίας, στις 27 Σεπτεμβρίου του 2019.

Αυστρία

Με τη διά νόμου απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς δημόσιους χώρους το 2009, η Αυστρία προσπάθησε να ακολουθήσει την ευρωπαϊκή πορεία. Ειδικότερα, ο νόμος αυτός προέβλεπε ότι εστιατόρια, μπαρ, ντίσκο και παμπ έκτασης μεγαλύτερης των 50 τ.μ. έπρεπε είτε να απαγορέψουν το κάπνισμα είτε να διαμορφώσουν ξεχωριστούς χώρους για τους καπνιστές. Όσον αφορά μαγαζιά μικρότερα των 50 τ.μ., ο ιδιοκτήτης καλούνταν να αποφασίσει σε ποια κατηγορία θαμώνων θα στρεφόταν. Βέβαια, η ουσιαστική εφαρμογή του νόμου αποδείχτηκε αρκετά χρονοβόρα διαδικασία, καθώς η πλειονότητα των καταστηματαρχών επέλεγε για αρκετό καιρό τη μη τήρησή του. Πολύ πρόσφατα, και συγκεκριμένα την 1η Νοεμβρίου του 2019, ύστερα από αρκετές κυβερνητικές αλλαγές που συνέβησαν στη χώρα τα τελευταία χρόνια, το αυστριακό Κοινοβούλιο αποφάσισε, για μία ακόμη φορά, να επιβάλει αυστηρότερες απαγορεύσεις για το κάπνισμα σε όλα τα εστιατόρια, τα μπαρ, τις ντίσκο και τις παμπ της χώρας.

Ιταλία

Αρκετά ένθερμοι υποστηρικτές της εφαρμογής του αντικαπνιστικού νόμου το 2005 ήταν οι Ιταλοί. Ωστόσο, ο νόμος αυτός, που απαγορεύει το κάπνισμα σε μπαρ, εστιατόρια, ντισκοτέκ και γραφεία, καθυστέρησε αρκετά μέχρι να εφαρμοστεί τελικά, καθώς μόνο το 5% των καταστηματαρχών ήταν πρόθυμο να διαμορφώσει ειδικούς χώρους καπνιζόντων. Είναι η τέταρτη χώρα σε ολόκληρη την ήπειρο που εισήγαγε τη σχετική νομοθεσία απαγόρευσης, αν και στο εσωτερικό της παρουσιάζει σημαντικές διαφοροποιήσεις. Συγκεκριμένα, η εφαρμογή του νόμου στον ιταλικό Βορρά και σε περιοχές όπως η Τοσκάνη είναι αρκετά αυξημένη, όμως δεν ισχύει το ίδιο στις νοτιότερες περιφέρειες της χώρας, για παράδειγμα στην Καμπανία και στην Καλαβρία.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO