Τα κύματα των Ασιατών και αύριο ίσως των Αφρικανών μπορούν να αλλάξουν τις ισορροπίες στην παγκόσμια τουριστική αγορά, ωστόσο υπάρχουν κι άλλες, πιο αδιόρατες τάσεις, που επηρεάζουν τις ταξιδιωτικές επιλογές. Μπορούμε να βρούμε αρκετές οπτικές και να ακτινογραφήσουμε κάποιες από τις κατευθύνσεις που κερδίζουν έδαφος σε προβλέψεις ειδικών συμβούλων και διεθνών περιοδικών, αναλύσεις εταιρειών επικοινωνίας, όπως της Edelman, ακόμα και εκτιμήσεις για το πώς αλλάζουν οι ταξιδιωτικές συνήθειες των στελεχών επιχειρήσεων. Ακολουθεί μια μικρή συλλογή κάποιων τάσεων που θα βρούμε μπροστά μας.
Ολοένα περισσότεροι επισκέπτες θέλουν εμπειρίες που είναι «μόνο για ντόπιους» και μισούν τα σκηνικά «μόνο για τουρίστες».
Μείγμα επαγγελματικών ταξιδιών και αναψυχής
Το λένε «bleisure trips» και «bizcations». Ολοένα περισσότερα άτομα συνδυάζουν επαγγελματικές υποχρεώσεις (π.χ. συνέδρια) με ταξιδιωτική εμπειρία. Ακόμα πιο προωθημένο είναι το μοντέλο σύμφωνα με το οποίο άτομα που μπορούν να δουλεύουν από το σπίτι (προγραμματιστές, σχεδιαστές κ.λπ.) παίρνουν τον υπολογιστή τους και πηγαίνουν σε ένα μέρος με ταξιδιωτικό ενδιαφέρον, απ' όπου εργάζονται για ένα μεγάλο διάστημα, λ.χ. για έξι μήνες. Έχουν και όνομα πλέον, τους λένε νομάδες ή digital nomads.
Δεν πάνε όπου-όπου. Προτιμούν προορισμούς που τους διευκολύνουν στη δουλειά τους και μέρη φιλοξενίας όπου μπορούν να συναντήσουν ομοίους τους ή τους δίνουν εύκολη πρόσβαση σε τοπικές, αυθεντικές εμπειρίες και όχι προκάτ τουριστικές ατραξιόν. Γι' αυτούς μετράει να έχουν γρήγορο Ίντερνετ και χώρο φιλοξενίας που να τους κάνει εύκολη τη ζωή και να τους προσφέρει προτάσεις εξερεύνησης.
Διακοπές με καλό σκοπό
Η Αθήνα επωφελήθηκε τα 3-4 τελευταία χρόνια από άτομα που ήθελαν να συνδυάσουν διακοπές με δράσεις που βοηθούσαν τον προορισμό φιλοξενίας. Κοινωνικοί επιστήμονες επισκέφτηκαν την Αθήνα για να γνωρίσουν από πρώτο χέρι τις συνθήκες της κρίσης. Από κοντά και εθελοντές που έζησαν ταξιδιωτικές εμπειρίες στην ελληνική πρωτεύουσα, αλλά παράλληλα συνδέθηκαν με κάποια εθελοντική οργάνωση της Αθήνας. Ναι, είναι τάση κάποιοι ταξιδιώτες να επιλέγουν προορισμό με στόχο να συμβάλουν σε θέματα της τοπικής κοινωνίας ή έναν προορισμό που ταιριάζει με την προσωπική τους φιλοσοφία και τις αρχές τους.
Οικογενειακές περιπέτειες
Το κλασικό μοντέλο λέει ότι η οικογένεια πηγαίνει διακοπές μόνο όταν τα παιδιά δεν έχουν σχολείο. Ολοένα και περισσότερες οικογένειες μπαίνουν στον πειρασμό να κάνουν ταξίδια που τα θεωρούν εκπαιδευτικά για τα παιδιά, κι ας χάσουν λίγες μέρες από το σχολείο. Υπάρχει και ομάδα Instagrammers που το επιδεικνύουν στο κοινωνικό αυτό μέσο, όπως οι @thebucketlisfamily, @byjetpack, @travelling_family, @courtneyadamo, @nappy_nomad_ και @ohdeardrea.
Μόνοι, αλλά όχι μοναχικοί
Δεν είναι πια φοιτητές, δεν έχουν παρέα και γι' αυτό θέλουν να πάνε σε ένα μέρος όπου θα μπορούν να συμμετάσχουν σε κάποιες εκδηλώσεις και να μένουν στον ίδιο χώρο με άλλα άτομα που έχουν παρόμοιες αναζητήσεις, και παράλληλα θα έχουν την ευκαιρία να βρουν παρέα. Εταιρείες όπως η WeLive, Lyf by Ascott και η Roam έχουν σχεδιάσει τέτοιους χώρους και αντίστοιχα προγράμματα. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να μείνουν μερικές μέρες ή κάποιους μήνες. Τέτοιες προτάσεις είναι πιο ελκυστικές σε νεαρά άτομα, αλλά απευθύνονται και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Αχ, ναι, οι influencers
Εδώ ένας Έλληνας προτείνει να μπει φόρος υπέρ της Σαντορίνης για κάθε ανάρτηση που κάνουν influencers από το νησί. Η χρηματιστηριακή αξία των influencers κορυφώθηκε τα δύο τελευταία χρόνια, αλλά η δραστηριότητά τους αντιμετωπίζεται πλέον με κριτική διάθεση. Θα συνεχίσουν να έχουν επιρροή στον ταξιδιωτικό τομέα, αλλά θα ξεχωρίσουν τα αρνιά από τα ερίφια. Όλες οι έρευνες δείχνουν ότι κοινό και εταιρείες είναι όλοι πιο προσεκτικοί όσον αφορά τους influencers στους οποίους δίνουν βάση: δεν μετράνε τόσο τον αριθμό των ακολούθων ή τα likes (που άλλωστε σχεδιάζει να απενεργοποιήσει το Instagram). Στα πάνω τους θα μείνουν όσοι κάνουν αυθεντικές αναρτήσεις και όχι στημένες πόζες ή σχεδόν μόνο πληρωμένες αναφορές. Η αισθητική Instagram σιγά-σιγά ξεπερνιέται από τους influencers που θέλουν να μείνουν στον αφρό.
Προστασία του περιβάλλοντος, τοπικές κοινότητες
Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή θα ενταθεί, καθώς δεν μένει πλέον μόνο στις μελέτες των επιστημόνων ή στους δραματικούς λόγους ορισμένων πολιτικών. Έχουν μπει στο παιγνίδι παγκόσμιες ακτιβιστικές οργανώσεις αλλά και εταιρείες που βλέπουν τις άμεσες συνέπειες του φαινομένου. Γενικότερα, αυξάνονται οι ομάδες ταξιδιωτών που επιλέγουν προορισμούς που δείχνουν σεβασμό στο περιβάλλον, είναι ανοιχτές κοινωνίες, σέβονται τα δικαιώματα μειονοτήτων και αδύναμων. Οι ίδιες «φυλές» έχουν αρχίσει, μέσω social media, να κάνουν κριτική σε τουριστικά μέρη που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στον πλανήτη και στον τόπο τους, όπως ο Leonardo Di Caprio σχετικά με την «υποβρύχια» χωματερή της Άνδρου. Η εμπειρία δείχνει ότι το λαμβάνουν υπόψη τους οι tour operators, αλλά κάνει ζημιά και η διάδοση από στόμα σε στόμα.
Πολλή συζήτηση θα γίνει και για την προσφορά του τουρισμού στην τοπική κοινωνία. Ξεκίνησε να δραστηριοποιείται και στην Ελλάδα ανερχόμενη διεθνής αλυσίδα ξενώνων που απευθύνεται σε «νομάδες» και προβάλλει ως κύριο ατού της το ότι τους φέρνει σε επαφή με τους ντόπιους και τις τοπικές δράσεις.
«Υποτουρισμός»
Η κριτική του «υπερτουρισμού» (overtourism) έχει γίνει πολύ της μόδας τα δύο τελευταία χρόνια. Αφορά προορισμούς (Βενετία, Βαρκελώνη, Σαντορίνη) που δέχονται περισσότερους επισκέπτες απ' όσους μπορούν να αντέξουν.
Έχουν αναπτυχθεί νέες υπηρεσίες με προτάσεις για περιοχές με στοιχεία «υποτουρισμού». Εκεί η ταξιδιωτική εμπειρία επιτρέπει απόλαυση ενταγμένη στα τοπικά χαρακτηριστικά και όχι «μεταλλαγμένη» από την υπερβολική προσέλευση τουριστών. Ολοένα περισσότεροι επισκέπτες θέλουν εμπειρίες που είναι «μόνο για ντόπιους» και μισούν τα σκηνικά «μόνο για τουρίστες».
Μετά από μια 6ετία ανόδου, η ελληνική τουριστική βιομηχανία αντιμετωπίζει μια «κόπωση» σε αρκετούς προορισμούς (Κέρκυρα, Ζάκυνθος, Ρόδος κ.λπ.). Εδώ και αρκετούς μήνες ο Σύνδεσμος Τουριστικών Επιχειρήσεων επιμένει ότι το κύριο ζήτημα της χώρας είναι η διαχείριση των προορισμών, καθώς πολλές περιοχές έχουν έλλειμμα σε υποδομές (καθαριότητα, νοσοκομεία) και υποστήριξη αξιοθέατων (π.χ. μουσεία) κατώτερη των περιστάσεων. Ίσως και η Αθήνα είναι κοντά στο να αντιμετωπίσει τέτοιου είδους κριτική, παρότι εξακολουθεί να είναι η αγαπημένη πολλών ξένων media και να προσελκύει επισκέπτες με ρυθμό μεγαλύτερο απ' ό,τι η υπόλοιπη χώρα.
To κυνήγι ευζωίας και υγείας
Δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά οι ταξιδιώτες που ψάχνουν συνδυασμό αναψυχής με υγιεινή ζωή και ευζωία δεν αρκούνται στη δυνατότητα να κάνουν γιόγκα. Αναζητούν πακέτα όλων των κατηγοριών που περιλαμβάνουν από υγιεινό πρωινό και πρόγραμμα δραστηριοτήτων άσκησης μέχρι πιο ακριβές επιλογές: πολυτελή ξενοδοχεία ή κρουαζιέρες που προσφέρουν προωθημένες δραστηριότητες και αναδεικνύουν την ευζωία σε lifestyle. O κατάλογος είναι μακρύς και περιλαμβάνει από spa με κάνναβη (CBD) μέχρι ταξίδια στο Διάστημα και πληρωμές με κρυπτονομίσματα. Επιλογές για όλα τα γούστα, τόσο για εκείνους που ταξιδεύουν με περιορισμένο budget όσο και για τους ευκατάστατους που ψάχνουν τις πιο εξεζητημένες εμπειρίες.
Και πού θα βρεθεί η Ελλάδα όσο εξελίσσονται αυτές και άλλες τάσεις που αλλάζουν τον χάρτη των επιλογών στη φιλοξενία; Κάποιο κομμάτι του δυναμικού της έχει διαφοροποιηθεί ήδη από την εστίαση στα 3 «S» (sun, sea, sand) και στην κληρονομιά της αρχαίας Ελλάδας. Επενδύσεις, όραμα, κάποιο σχέδιο ‒μέχρι τώρα δεν υπήρξε ποτέ κάποιο ολοκληρωμένο‒ και επιμονή στην ανάδειξη των αυθεντικών στοιχείων. Όλα αυτά, αφού διορθωθούν οι μεγάλες ανορθογραφίες στις υποδομές (καθαριότητα, συγκοινωνίες, νοσοκομεία). Αλλιώς, το καλό σενάριο είναι να έρχονται όλο και περισσότεροι τουρίστες με χαμηλότερο διαθέσιμο budget.
