Ποιος σκοτώνει τους χριστιανούς στη Συρία;

Με δραματικό τρόπο η απαγωγή των δύο χριστιανών ιεραρχών στη Συρία φέρνει στην επιφάνεια ένα θέμα το οποίο εν πολλοίς παρέμενε άγνωστο σε σχέση με την εμφύλια διαμάχη στη χώρα του Άσαντ- την καταστροφή της χριστιανικής κοινότητας στη χώρα.

Με τους χριστιανούς να αγωνιούν για την τύχη των μητροπολιτών τους, γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτό ότι υπάρχει μια θανάσιμη απειλή που εκπορεύεται κυρίως από γεωπολιτικά συμφέροντα στην περιοχή. Το χειρότερο είναι ότι αν δεν υπάρξει κάποια δυναμική παρέμβαση της Δύσης στην περιοχή η μοίρα των πιο αρχαίων χριστιανικών κοινοτήτων μοιάζει προδιαγεγραμμένη. Το σύνθημα των ισλαμιστών «οι Αλεβίτες θα πάνε στον τάφο και οι χριστιανοί στη Βηρυτό» είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικό.

Το επεισόδιο της απαγωγής δύο επιφανών εκπροσώπων της χριστιανικής κοινότητας ήταν το αποκορύφωμα μιας σειράς επιθέσεων που δέχονταν τόσο οι ίδιοι οι Χριστιανοί όσο και τα μνημεία τους. Ο λόγος; Είτε βρίσκονταν σε στρατηγικά σημεία που θέλουν να ελέγξουν οι αντιμαχόμενες πλευρές, είτε γιατί σύμφωνα με τα ακραία ισλαμικά στοιχεία που ενισχύονται στην αντιπολίτευση είναι περιττοί σε ένα κράτος που θα εφαρμόσει τη σαρία.

Το πρόβλημα με την χριστιανική κοινότητα είναι ότι άθελά της αποτελεί το μήλον της έριδος για τις δύο πλευρές: από τη μια το καθεστώς του Άσαντ που εκπροσωπεί τους Αλεβίτες αποτελούσε το δίχτυ προστασίας για τις μειονότητες μέσω του κοσμικού του χαρακτήρα. Για την μετριοπαθή αντιπολίτευση πάλι, η προστασία των χριστιανών έναντι των ισλαμιστών ανταρτών μοιάζει ένα καλό «καρότο» προκειμένου η Δύση να επέμβει στη Συρία. Στο πλαίσιο αυτό άλλωστε μόνο τυχαία δεν είναι η επιλογή του χριστιανού Τζορτζ Σάμπρα στη θέση του αντιπροέδρου της αντιπολίτευσης.

Υπάρχει όμως μια ενδιαφέρουσα αντίφαση που μπορεί να εξηγεί γιατί οι Χριστιανοί έχουν βρεθεί στο επίκεντρο της εμφύλιας σύρραξης στη Συρία. Παραδοσιακά στη χώρα δεν υπήρξε κουλτούρα καταπίεσης των μειονοτήτων όπως λ.χ. στη Συρία. Από το 1970 όμως και μετά, οπότε ο Χαφέζ Αλ Άσαντ έκανε το εσωτερικό πραξικόπημα, το καθεστώς χρειάστηκε συμμάχους προκειμένου να μπορέσει να κρατήσει διασπασμένες τις κοινωνικές ομάδες και να αποφύγει τυχόν εξεγέρσεις. 

Έτσι, αντικατέστησε τα προνόμια που είχε αφαιρέσει από τους Χριστιανούς στην πρώτη ριζοσπαστική περίοδο του Μπάαθ με άλλα που επέτρεπαν ουσιαστικά στις κοινότητες να αποκτήσουν δικά τους δίκτυα και ομάδες καθώς και σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Φυσικά το καθεστώς φρόντιζε να τοποθετεί τους κατάλληλους ανθρώπους μέσα σε αυτά προκειμένου να τα ελέγχει, ωστόσο αποτελεί παράδοξο το γεγονός ότι σε μια μουσουλμανική χώρα που το κράτος ασκούσε έλεγχο σε κάθε έκφανση της κοινωνικής ζωής οι μόνοι που μπορούσαν να έχουν δίκτυα ήταν οι χριστιανικές μειονότητες.

Αυτός ακριβός ο ρόλος των χριστιανικών κοινοτήτων ριζοσπαστικοποίησε τη νεολαία προς την κατεύθυνση όχι των κοινωνικών αιτημάτων αλλά του θρησκευτικού ακτιβισμού και της ενίσχυσης μιας χριστιανικής πολιτικής ταυτότητας.

Με την κατάσταση να είναι στα άκρα και την ίδια τους την ύπαρξη να τίθεται εν αμφιβόλω οι χριστιανοί πρέπει να διαλέξουν πλευρά. Τόσο οι φιλελεύθεροι αντικαθεστωτικοί όσο και οι κυβερνητικοί ξέρουν ότι η αδράνεια των Χριστιανών δεν ωφελεί κανέναν. Ξέρουν επίσης ότι η επιλογή που θα κάνουν θα έχει καθοριστική σημασία για την έκβαση της διαμάχης τόσο λόγω του μεγέθους τους όσο και της πολιτιστικής διασύνδεσης που έχουν με τη Δύση.

Προς το παρόν πάντως, οι ειδικοί επισημαίνουν πως η Συρία ακολουθεί τον ολισθηρό δρόμο του Ιράκ σε σχέση με την χριστιανική της κοινότητα. Στη γειτονική χώρα πάνω από το 50% των Χριστιανών έφυγαν ενώ 900 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από την έναρξη του πολέμου το 2003. Η Χομς ήδη έχει εγκαταλειφθεί ενώ και το Πατριαρχείο Αντιοχείας έχει μεταφερθεί στον Λίβανο.

Ποιοι είναι οι χριστιανοί της Συρίας

Αν και με βάση την ιδεολογία του κόμματος Μπάαθ, η θρησκεία δεν συμπεριλαμβάνεται στα απογραφικά δεδομένα, οι χριστιανοί της Συρίας υπολογίζεται ότι αποτελούν το 10% του πληθυσμού. Το 1920 το ποσοστό αυτό ήταν 30%.

Η μεγάλη πλειοψηφία των χριστιανών είναι μέλη είτε του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου είτε της Συριακής Εκκλησίας. Να σημειώσουμε ότι δεν πρόκειται για Έλληνες αλλά για Άραβες – εδώ ο όρος ελληνορθόδοξος αντανακλά την Βυζαντινή παράδοση και το γένος των Ορθοδόξων επί Οθωμανών. Ο αριθμός τους φτάνει τις 500.000 πιστούς.

Το δεύτερο μεγαλύτερο δόγμα στη Συρία είναι οι Συρορθόδοξοι, γνωστοί και ως  Συρο-Ιακωβίτες. Πρόκειται για μονοφυσίτες που αποσχίστηκαν από την Ορθόδοξη Εκκλησία τον 4ο -5ο μ.Χ. αιώνα λόγω της διαφωνίας τους ως προς την φύση του Χριστου. Οι Συρορθόδοξοι αριθμούν περί τις 90.000, έχουν ιδιαίτερο τυπικό και χρησιμοποιούν στη λατρεία μιαν ύστερη μορφή της αραμαϊκής γλώσσας, που ήταν και η γλώσσα του Χριστου.

Ισχυρή παρουσία έχουν οι Αρμένιοι, οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Προτεστάντες.