Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων

Από την αρχαία Ουκρανία στο βυθό των Αντικυθήρων Facebook Twitter
10

 

Λίγο πριν εκπνεύσει ο Μάρτιος σκέφτηκα να κάνω μια αναφορά στο αντικείμενο του μήνα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Να υπογραμμίσω καταρχήν τον ωραίο θεσμό -αν μπορώ να τον πω έτσι- του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, να παρουσιάζει αναλυτικά κάθε μήνα στην ιστοσελίδα του  ένα αντικείμενο από το πλήθος των συλλογών του. Πρόκειται για μια συνήθεια που κατεξοχήν έχουν τα ξένα μουσεία και με τον τρόπο αυτό κρατάνε ζωντανό το ενδιαφέρον των διαδικτυακών επισκεπτών τους.

 

 

Για το μήνα Μάρτιο λοιπόν το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο ρίχνει ιδιαίτερο φως στα κατάλοιπα ενός χάλκινου ανδριάντα, περίπου φυσικού μεγέθους, που βρέθηκε στο ναυάγιο των Αντικυθήρων, στον περίφημο "Φιλόσοφο".

 

Από τον ανδριάντα, που χρονολογείται περί το 240 π.Χ., έχουν σωθεί η κεφαλή, τα χέρια, τα πόδια και τμήμα του ενδύματός του. Αποδιδόταν ένας άνδρας ώριμης ηλικίας, όρθιος, με τα δύο πόδια σταθερά στο έδαφος, ντυμένος με μακρύ ιμάτιο. Στο αριστερό χέρι κρατούσε ραβδί, ενώ το δεξί ήταν λυγισμένο και προτεταμένο σε μια χειρονομία που χαρακτηρίζει τα αγάλματα ρητόρων - εκεί βασίζεται και η ερμηνεία του ως "φιλοσόφου". 

 

 

 

Πρόκειται για μια πραγματικά υποβλητική μορφή, που όμως δεν αποδίδεται ιδεαλιστικά με τα χαρακτηριστικά του εξευγενισμένου πνευματικού ανθρώπου, αλλά ως άνθρωπος "του κόσμου", με αδρό πρόσωπο και ιδιαίτερα έξυπνο βλέμμα.

 

 

 

Όσον αφορά τις τεχνικές λεπτομέρειες της κατασκευής του αγάλματος, όπως αναφέρει η σύντομη παρουσίαση στην ιστοσελίδα του Μουσείου, "η κεφαλή, παρόλη τη διάβρωση της επιφάνειας, σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση. Ίχνη «ραφών» στη βάση του λαιμού, μπροστά και αριστερά, επιβεβαιώνουν ότι είχε χυτευθεί χωριστά από το σώμα. Ένθετα ήταν τα μάτια. Εξωτερικά έφεραν περίγραμμα από λεπτή μετάλλινη ταινία, ενώ οι βολβοί ήταν από λευκή άλλοτε, υποκίτρινη σήμερα, ύλη, ίσως αλάβαστρο. Με τον ίδιο τρόπο, με αλάβαστρο δηλαδή και μετάλλινο περίγραμμα, ήταν κατασκευασμένες και οι ίριδες. Αντίθετα τα χείλη, που ήταν από κοκκινόχρωμο κράμα καθαρότερου χαλκού, φαίνεται να έχουν χυτευθεί μαζί με το πρόσωπο. Το παχύ μουστάκι και οι λεπτές χαράξεις στο γένι έγιναν με πολύ λεπτό καλέμι. Τρία ορθογώνια «μπαλώματα» στην περιοχή των μαλλιών και του λαιμού οφείλονται σε επισκευές μετά τη χύτευση."

Ποιός ήταν όμως ο φιλόσοφος που αποδίδει αυτός ο υπέροχος ανδριάντας; Υπάρχει η άποψη ότι εικονίζεται ο Αντισθένης, Κυνικός φιλόσοφος, μαθητής του Γοργία και του Σωκράτη. Σύμφωνα όμως με την επικρατέστερη ερμηνεία, όπως την αναφέρει και ο Ν. Καλτσάς στο βιβλίο του για τα Γλυπτά του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, ο ανδριάντας απέδιδε τον Κυνικό φιλόσοφο Βίωνα τον Βορυσθενίτη. που καταγόταν από την περιοχή της σύγχρονης νοτιοδυτικής Ουκρανίας, αλλά έζησε και έδρασε κυρίως στην Αθήνα τον 4ο ή 3ο αιώνα π.Χ. Βορυσθένης ονομαζόταν ο ποταμός Δνείπερος στην αρχαιότητα και η Βορυσθένη ή Ολβία πόλις, η γενέτειρα του Βίωνα, ήταν αρχαία ελληνική πόλη στη ΒΔ γωνία του Εύξεινου Πόντου.

Σύμφωνα με τα γραφόμενα του Στράβωνα και του Διογένη Λαέρτιου, ο  Βίωνας είχε πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία ζωής. Ο πατέρας του ήταν απελεύθερος, έμπορος παστών ψαριών και λαθρέμπορος και η μητέρα του, η Ολυμπία, πόρνη από τη Λακεδαίμονα. Λόγω κάποιας παρανομίας  του πατέρα του, όλα τα μέλη της οικογένειας πουλήθηκαν σκλάβοι. Ο Βίων, που ήταν νεαρός και όμορφος, κατέληξε στον οίκο ενός ρήτορα που πεθαίνοντας του κληροδότησε όλη την περιουσία του. Μετά το γεγονός αυτό, ο Βίων έκαψε ολόκληρη τη βιβλιοθήκη του ευεργέτη του, ήρθε στην Αθήνα και ασχολήθηκε συστηματικά με τη φιλοσοφία.

Αρχαιολογία & Ιστορία
10

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στα άδυτα του Γεντί Κουλέ με τα άνθη του κακού

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Είμαστε στον τάφο βρε παιδιά, θέλετε να μπούμε ακόμη βαθύτερα;»

Τον Οκτώβρη του 1933, ο αστυνομικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Ακρόπολις», Ε. Θωμόπουλος, επισκέφθηκε τις φυλακές του Γεντί Κουλέ στη Θεσσαλονίκη, περιηγήθηκε στο εσωτερικό τους και μίλησε με κατάδικους και μελλοθάνατους.
ΤΑΣΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΥ
ΔΟΥΝΕΙΚΑ

Ρεπορτάζ / Σκάνδαλο παιδεραστίας στα Δουνέικα: Το αποκρουστικό πρόσωπο της «αγίας» ελληνικής κοινωνίας

Η υπόθεση παιδεραστίας στα Δουνέικα, ένα χωριό 900 κατοίκων κοντά στην Αμαλιάδα, τη δεκαετία του ’80, φέρνει στο φως όχι μόνο τα φρικιαστικά εγκλήματα «ευυπόληπτων πολιτών», αλλά και τη συνωμοσία της σιωπής και την υποκρισία που επικρατεί σε κλειστές κοινωνίες.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΦΛΙΟΣ
Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Ιστορία μιας πόλης / Διάλογος Μηλίων-Αθηναίων: Μαθήματα εξωτερικής πολιτικής από το 416 π.Χ

Γιατί ο Διάλογος Μηλίων και Αθηναίων είναι τόσος σημαντικός για το έργο του Θουκυδίδη; Ποια ήταν η αθηναϊκή αντίληψη για τη δύναμη και τη δικαιοσύνη; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Σπύρο Ράγκο, καθηγητή αρχαίας ελληνικής φιλολογίας και φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, για όσα αποκαλυπτικά μάς λέει ακόμα και σήμερα ο διάλογος.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η μοναχική διαδρομή του πρώτου Ευρωπαίου φιλέλληνα

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ο πρώτος Ευρωπαίος φιλέλληνας και η άγνωστη ιστορία του

Ο Γερμανός ιστορικός Μαρτίνος Κρούσιος πέρασε το μεγαλύτερο μέρος του 16ου αιώνα μελετώντας την Ελλάδα της οθωμανικής κατοχής –τη γλώσσα, τα έθιμα, τα ρούχα, τα τραγούδια– χωρίς να φύγει ποτέ από την πατρίδα του.
THE LIFO TEAM
Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ιστορία μιας πόλης / Η Αθήνα της Πηνελόπης Δέλτα

Ποια είναι η σημασία του μυθιστορήματος «Οι Ρωμιοπούλες»; Με ποιο τρόπο αποτυπώθηκε η Αθήνα στη ζωή και το έργο της Πηνελόπης Δέλτα; Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον ιστορικό Τάσο Σακελλαρόπουλο, υπεύθυνο των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη, για τη σχέση της συγγραφέως με την πόλη που τη σημάδεψε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μια επίσκεψη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!» / Φρίκη και ανθρώπινα ράκη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Γέλια καμπάνιζαν σαν καγχασμοί του Σατανά!»: Στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932

Τα dirty '30s & late '20s «ακολουθούν» τον δημοσιογράφο Χρήστο Εμ. Αγγελομάτη στο Ψυχιατρείο Θεσσαλονίκης το 1932 και διασώζουν εικόνες αποτροπιασμού που δύσκολα περιγράφονται. Παρά «τις άναρθρες κραυγές» και «τα στριγκά ξεφωνητά» που άκουσε στην είσοδο, ο ρεπόρτερ πέρασε την πύλη. Τι αντίκρισε;
DIRTY '30S & LATE '20S
Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Βιβλίο / Έλλη Σκοπετέα: Tο ανατρεπτικό έργο μιας ιστορικού που έφυγε νωρίς

Δεν υπάρχει μελέτη για τον ελληνικό εθνικισμό που να μην έχει αναφορές στο έργο της. Η επανακυκλοφορία του βιβλίου της «Το “Πρότυπο Βασίλειο” και η Μεγάλη Ιδέα» από τις εκδόσεις Νήσος συνιστά αναμφίβολα εκδοτικό γεγονός.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ποιον θεωρούσαν «άσχημο» στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Υπήρχαν και «άσχημα» αγαλματίδια στην αρχαία Αθήνα

Μικρά αγαλματίδια ή γλυπτά λατρευτικού ή θρησκευτικού συνήθως χαρακτήρα, που απεικονίζουν ανθρώπινες ή ζωικές μορφές: τα ειδώλια. Είναι όλα oμοιόμορφα ή υπάρχουν και ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες, διαφοροποιήσεις; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Αναστασία Μεϊντάνη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Η ιστορία του κούρου Αριστοδίκου που στάθηκε ορόσημο της ελληνικής τέχνης

Αρχαιολογία / Κούρος Αριστόδικος: Ένα άγαλμα ορόσημο στην αρχαία ελληνική Τέχνη

Το άγαλμα, λίγο μεγαλύτερο του φυσικού μεγέθους, έχει ύψος 1,95 μ., είναι σμιλεμένο σε παριανό μάρμαρο, χρονολογείται από τους μελετητές γύρω στα 510-500 π.Χ., αποτελεί το τελευταίο δείγμα της μεγάλης σειράς των αττικών κούρων και αποκαλύπτει ποιες ήταν οι ταφικές συνήθειες στην Αθήνα εκείνης της εποχής.
THE LIFO TEAM
Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής και πώς λειτουργούσαν;

Ιστορία μιας πόλης / Ποιοι ήταν οι μαυραγορίτες της Κατοχής;

Πώς ήταν η καθημερινότητα στην Αθήνα της γερμανικής Κατοχής; Ποιες στρατηγικές ανέπτυξαν οι Αθηναίοι για να επιβιώσουν; Πώς και πού έβρισκαν τρόφιμα; Πώς επηρέασε η παρουσία των κατακτητών τις μετακινήσεις των κατοίκων της πόλης; H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τον Μενέλαο Χαραλαμπίδη για την καθημερινή ζωή στην κατοχική Αθήνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι έτρεχε με τους λαγούς στην αρχαία Αθήνα;

Στην αρχαία Αθήνα, ο λαγός δεν ήταν μόνο θήραμα, αλλά και σύμβολο ερωτικής επιθυμίας και γονιμότητας, ενώ χρησιμοποιούνταν επίσης ως προσφορά στους θεούς. Ο Ξενοφών έγραψε για το κυνήγι του, ενώ εμφανίζεται συχνά στην τέχνη - στα αγγεία, στις παραστάσεις συμποσίων, ακόμη και σε ταφικά μνημεία. Η Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με την Κάτια Μαργαρίτη ρίχνοντας φως στο παρελθόν ενός ζώου που είχε πολύ μεγαλύτερη σημασία απ’ ό,τι ίσως φανταζόμαστε.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Γεννήθηκε σαν σήμερα  / Μιμάρ Σινάν: Ο αρχιτέκτονας που έχτισε τα πιο σημαντικά κτίρια της οθωμανικής αυτοκρατορίας

Στις 15 Απριλίου 1489 γεννήθηκε ο αρχιτέκτονας που έφτιαξε από τριακόσια τριάντα έργα. Ανάμεσα σε αυτά, το Τέμενος του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1550 -1557) και το Κουρσούμ Τζαμί ή Τζαμί του Οσμάν Σαχ στα Τρίκαλα, το μοναδικό του έργο που σώζεται στην Ελλάδα.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
«Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / «Η ερωμένη της»: Το πιο τολμηρό αθηναϊκό ρομάντζο του Μεσοπολέμου

Πόσο μπορεί να συμβάλει ένα βιβλίο στη σεξουαλική χειραφέτηση των Ελληνίδων; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Παναγιώτα Βογιατζή για την Ντόρα Ρωζέττη και τη γυναικεία ομοφυλοφιλία στην Αθήνα των αρχών του 20ού αώνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Αρχαιολογία & Ιστορία / Close up: Η ψηφιακά αποκατεστημένη τοιχογραφία στον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές

Το σημαντικότερο σωζόμενο έργο της κλασικής ξαναζωντανεύει 23 αιώνες μετά με τη βοήθεια της αρχαιομετρίας, της τεχνητή νοημοσύνη και της καλλιτεχνικής δημιουργίας σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασή του που ανοίγει νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
THE LIFO TEAM

σχόλια

5 σχόλια
Δεν αναφέρεται από τις πηγές. Η πληροφορία για το κάψιμο της βιβλιοθήκης προέρχεται από τον βίο του φιλοσόφου που καταγράφει ο Διογένης Λαέρτιος, στο 4o βιβλίο του, όπου γράφει κατά λέξη "κἀγὼ κατακαύσας αὐτοῦ τὰ συγγράμματα καὶ πάντα συγξύσας Ἀθήναζε ἦλθον καὶ ἐφιλοσόφησα." Είναι σε πρώτο πρόσωπο διότι υποτίθεται τα αφηγείται ο ίδιος ο Βίωνας στον Αντίγονο.
για το λαο της ουκρανιας να υπενθυμισω οτι ακομα και σημερα τυγχανουμε ιδιαιτερης θερμης και θαυμασμου στα μερη τους. βεβαια αναρωτιεμαι αν την αξιζουμε αλλα τελοσπαντων.
Πολύ καλό άρθρο!Το συγκεκριμένο άγαλμα το έχω δει και από κοντά σε πρόσφατη επίσκεψη στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Πολύ όμορφο! Τα χάλκινα αγάλματα εκπέμπουν μία διαφορετική γοητεία από τα μαρμάρινα. Ίσως γιατί ο χαλκός με το πέρασμα του χρόνου παρουσιάζει μία φθορά παρόμοια με αυτή την σάρκας.Με όλο το σεβασμό αλλά αν δεν ήξερα θα στοιχημάτιζα ότι το συγκεκριμένο άγαλμα ήταν ένας λυράρης... Όπως το βλέπουμε, στο αριστερό του χέρι η λίρα και στο δεξί του το δοξάρι.Όσο για το πρόσωπο; Ολόιδιος με τον δικό μας Ψαραντώνη-Ξυλούρη!Φιλόσοφος εκείνος, φιλόσοφος και αυτός. «Κυνικός» εκείνος, «κυνικός» και αυτός.Σαν μία παράξενη συμφωνία με τον χρόνο που άφησε ανέπαφα, το κεφάλι, τα χέρια και τα πόδια του. Ίσως για να μπορεί να μας τραγουδήσει και πολλά να διηγηθεί παίζοντας τη λίρα του χτυπώντας τα πόδια στο ρυθμό. Στο σώμα του μπορεί ο θεατής να φανταστεί και να συμπληρώσει το δικό του σώμα δίνοντας του καρδιά και ψυχή αφουγκράζοντας τις σκέψεις του, τα λόγια του, το πνεύμα του, το βλέμμα του.