«Η Μαυριτανία είναι εκεί που η έρημος Σαχάρα συναντάει τον Ατλαντικό Ωκεανό. Μια τεράστια μουσουλμανική χώρα με μικρό πληθυσμό που εκτείνεται από τη Σενεγάλη και δυτικά του Μαλί μέχρι το βορά, την Αλγερία και τη Δυτική Σαχάρα» γράφει ο Clive Bell στο Wire. «Οι μουσικοί εδώ συνεχίζουν την παράδοση των griot της Δυτικής Αφρικής: κατάγονται από οικογένειες που η παράδοσή τους στο τραγούδι πηγαίνει πίσω ολόκληρους αιώνες. Μπορεί το κοινωνικό στάτους τους να είναι θεωρητικά χαμηλό, αλλά είναι σεβαστοί και αξιόπιστοι ως διασκεδαστές, μεσολαβητές, τραγουδιστές ύμνων». Η Noura Mint Seymali είναι απόγονος μιας τέτοιας βαθιάς παράδοσης που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Στη χώρα της τραγουδάει κυρίως σε γάμους, αλλά το τολμηρό ποπ fusion που παίζει με το συγκρότημά της έχει καταφέρει να βγει έξω από τα σύνορα και έχει αποκτήσει φανατικούς οπαδούς σε ολόκληρο τον κόσμο. Ο νέος δίσκος της που έχει τίτλο Arbina και κυκλοφόρησε προχθές ηχογραφήθηκε στο Μπρούκλιν από τον Tony Maimone (ο οποίος έχει συνεργαστεί με τον Pere Ubu και τους They Might Be Giants) περιέχει δέκα συναρπαστικά κομμάτια που ξεσηκώνουν -και συμπληρώνουν την σειρά των νέων κυκλοφοριών που ανανεώνουν το ενδιαφέρον για την αφρικάνικη μουσική. «Τα ‘θυελλώδη’ φωνητικά της είναι σε συνεχή επικοινωνία με την χαρακτηριστική μαυριτανική ηλεκτρική κιθάρα του συζύγου της, του Jeiche Ould Chighaly, κατακλυσμένα με wah-wah και αφρικάνικους ρυθμούς» γράφει ο Clive Bell, και παρόλο που ο ήχος τους είναι πιστός στην μαυριτανική παράδοση, έχει μια ποπ χροιά που πέρα από εξωτικό, τον κάνει και προσιτό στο δυτικό κοινό που στα live της ενθουσιάζεται και παραληρεί.
Και οι δύο γονείς της Noura ήταν σημαντικοί μουσικοί της Μαυριτανίας, ο πατέρας της Seymali Ould Ahmed Vall έχει συνθέσει τον εθνικό ύμνο της χώρας και η μητριά της, η Dimi Mint Abba, «η ντίβα της ερήμου», ήταν μία από τις πιο διάσημες τραγουδίστριες της χώρας. Από 13 χρονών έγραφε τραγούδια για τη μητέρα της και περιόδευε μαζί της συνοδεύοντάς την στα φωνητικά. Η Noura παντρεύτηκε τον σύζυγό της πολύ μικρή και από αμέσως άρχισαν να παίζουν μαζί στους γάμους. Είναι τραγουδίστρια και συνθέτης, αλλά επιπλέον παίζει και ardine, το παραδοσιακό μουσικό όργανο των griots, -μια 9χορδη άρπα που παίζουν μόνο οι γυναίκες. Αφού κυκλοφόρησαν δύο δίσκους, το 2014 ηχογράφησαν το πρώτο ολοκληρωμένο άλμπουμ τους, το Tzenni, που τους άνοιξε το δρόμο για όλα τα μεγάλα φεστιβάλ του κόσμου.
Το τραγούδι που ανοίγει τον νέο δίσκο, το ομώνυμο, Arbina, παραπέμπει κατευθείαν στην παράδοση των griot, είναι μια προσευχή στην οποία παρακαλάει το θεό να είναι καλός με τους ανθρώπους, κάτι σαν το «κύριε ελέησον»: «Ω Θεέ μου, ελέησέ μας, φρόντισέ μας και κράτησέ μας ασφαλείς, δείξε οίκτο σε όλους τους ανθρώπους, όλων των θρησκειών, κράτησέ μας μακριά από την αρρώστια και από κάθε κακό». Η φάνκι κιθάρα αγκαλιάζει τους στίχους της που ακούγονται σαν κραυγή, ο ρυθμός μοιάζει αταίριαστος με την ικεσία, αλλά η σπαρακτική φωνή γίνεται όλο και πιο υποβλητική όσο προχωράει το τραγούδι. «Γυναίκες βιαστείτε» λέει παρακάτω, «η αρρώστια μπορεί να προληφθεί αν κάνεις εξετάσεις νωρίς, θα είσαι μια χαρά και δεν θα το μετανιώσεις. Η πρόληψη είναι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, η μόνη λύση σωτηρίας, το μόνο μας καθήκον, πέρα από αυτό τα πάντα είναι στο χέρι του θεού». Μιλάει για τον καρκίνο του μαστού και της μήτρας, το τραγούδι είναι ένας τρόπος να περάσει τα μηνύματα στις γυναίκες τις πατρίδας της, μέσω του πιο δημοφιλούς μέσου: της μουσικής. «Ο σημερινός ρόλος του griot είναι να περάσει ιδέες και μηνύματα όπως έκαναν και οι προηγούμενοι από εμάς» λέει.
Τα πιο πολλά τραγούδια στο νέο άλμπουμ της είναι δικές της συνθέσεις. «Τα καινούργια τραγούδια συχνά προκύπτουν από ιδέες που έχω ήδη δουλέψει, προσθέτοντας στοιχεία και αυτοσχεδιάζοντας μέχρι να αναπτυχθεί κάτι νέο. Διαφορετικά, βάζω μουσική σε αποσπάσματα ποίησης που ακούω ή θυμάμαι», εξηγεί. Το Mohammedoun είναι ένας ύμνος στον προφήτη Mohammed. Αυτού του είδους η μουσική συνδέει τον ισλαμικό κόσμο και το κομμάτι γράφτηκε μέσα από το WhatsApp με τα μέλη μιας θρησκευτικής ομάδας γυναικών να συνεισφέρουν μέσα από φωνητικά μηνύματα. Την μία στροφή την τραγουδάει μια ξαδέρφη της μέσω του application. Παρόλο που δεν φαίνεται από τον χορευτικό ρυθμό και τις μπασογραμμές που για κάποιον δυτικό παραπέμπουν σε διαφορετικά πράγματα, είναι βαθιά θρησκευτική μουσική.
Ο παραγωγός του δίσκου, ο Matthew Tinari, ο οποίος είναι και ο ντράμερ και ο μάνατζερ του συγκροτήματος, γνωρίστηκε με τον Jeiche Ould Chighaly και την Noura πριν από αρκετά χρόνια σε ένα φεστιβάλ στη γειτονική Σενεγάλη. Αρχικά έφυγε από την Αμερική για να μελετήσει την γλώσσα Wolof και έζησε για έξι χρόνια στην Ντακάρ, όπου έπαιζε χιπ χοπ με τον Σενεγαλέζο ράπερ Didier Awadi. Όσο ασχολιόταν όμως με την μαυριτανική μουσική τόσο πιο πολύ γοητευόταν, έτσι μετακόμισε στην Μαυριτανία γυρνώντας από γάμο σε γάμο για να παρακολουθεί τα γλέντια. «Τη μαυριτανική μουσική δεν μπορείς να την ακούσεις σε κλαμπ και συναυλίες, ακούγεται αποκλειστικά στους γάμους από τους griots» λέει. «Οι άνθρωποι κάθονται σε ομάδες και οι μουσικοί αρχίζουν να παίζουν, αναφέροντας το σόι της κάθε οικογένειας ονομαστικά, έναν-έναν, λες και είναι MCs. Οι άνθρωποι που ακούν το όνομά τους σηκώνονται και ρίχνουν χαρτονομίσματα στους μουσικούς, μια ένδειξη σεβασμού και εκτίμησης, ακόμα και αν δεν τους αρέσει η μουσική που παίζουν. Η μουσική είναι το κεντρικό ενδιαφέρον στους γάμους: λειτουργεί ως μεσολαβητής για να συσφίξει τους δεσμούς ανάμεσα στις δύο οικογένειες, να τους φέρει κοντά στο παρελθόν και το μέλλον τους».
Δεν είναι όμως μόνο θρησκευτικά τα κομμάτια του Arbina. Στο Ghizlane η Noura με τους στίχους της «ζωγραφίζει» εικόνες σε μία όαση όπου οι νομάδες εκτρέφουν καμηλοπαρδάλεις: «το νερό κυλάει στα βοσκοτόπια / και είδα τις καμηλοπαρδάλεις να τρέχουν / αχ, μακάρι να μπορούσα να τρέξω ξοπίσω τους χωρίς να με καταλάβουν».
«Δεν είναι ταμπού να τραγουδάει ή να παίζει μουσική μια γυναίκα στη Μαυριτανία» λέει ο Tinari. «Είναι μέρος της παράδοσής τους και όλες οι μεγάλες φωνές της χώρας είναι γυναικείες». Παρόλα αυτά, υπάρχει μια ιεραρχία στα κομμάτια και μια αλληλουχία που πρέπει να κρατηθεί στη δομή ενός προγράμματος. «Δεν θα άνοιγα ένα γλέντι με ένα κομμάτι που παραδοσιακά λέγεται στο τέλος» λέει η Noura, «και στα δύο άλμπουμ μου η σειρά των τραγουδιών είναι αυτή που ορίζει η παράδοση. Δεν ακολούθησα όμως 100% τους κανόνες. Κανείς δεν τους ακολουθεί 100%. Αυτό δεν αλλάζει με το φύλο, οι κανόνες στη σειρά των κομματιών ισχύουν για άντρες και γυναίκες».
Λέει ότι δεν την ενδιαφέρει η πολιτική και ότι δεν θέλει να περνάει πολιτικά μηνύματα. Δεν είναι τέτοια η μουσική της. Γνωρίζει όμως τη δύναμή της και την επιρροή που μπορεί να ασκήσει με τα τραγούδια της. Έχει έναν πολύ δυναμικό ρόλο μέσα στην κουλτούρα της Μαυριτανίας. «Μου αρέσει να στέλνω θετικά μηνύματα» λέει «και να χρησιμοποιήσω τη θέση μου για να τραγουδήσω για ουσιαστικά ιδανικά». Η μουσική της είναι περιζήτητη σε όλα τα φεστιβάλ του κόσμου. Αν ακούσεις τους δίσκους της καταλαβαίνεις γιατί.
σχόλια