Ο Tαραντίνo και η κρίση του Νότου

Ο Tαραντίνo και η κρίση του Νότου Facebook Twitter
14

Όταν δείτε το Django Unchained, τη νέα ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο (την οποία, παρεμπιπτόντως, συνιστώ ανεπιφύλακτα), ίσως να μη διακρίνετε τη σχέση της με την κρίση μας. Τι σχέση, θα αναρωτηθείτε, έχει η δραματική ιστορία ενός σκλάβου στον αμερικανικό Νότο με την τραγωδία του δικού μας ευρωπαϊκού Νότου; Κι όμως, έχει.

Όταν δείτε το Django Unchained, τη νέα ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο (την οποία, παρεμπιπτόντως, συνιστώ ανεπιφύλακτα), ίσως να μη διακρίνετε τη σχέση της με την κρίση μας. Τι σχέση, θα αναρωτηθείτε, έχει η δραματική ιστορία ενός σκλάβου στον αμερικανικό Νότο με την τραγωδία του δικού μας ευρωπαϊκού Νότου; Κι όμως, έχει.

Στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα ο Νότος ήταν πιο πλούσιος από τον Βορρά, που δεν είχε ακόμη εκβιομηχανιστεί. Ο λόγος συνοψίζεται σε δύο λέξεις: βαμβάκι και σκλάβοι. Στη βάση του πλούτου των Νοτίων, επιχειρηματίες από τη Βόρεια Αγγλία, η οποία τότε ήταν πολύ πλουσιότερη από τον αγγλικό Νότο (καθώς η βιομηχανική επανάσταση έλαβε χώρα στα Midlands και βορειότερα), αποφάσισαν να επενδύσουν τα συσσωρευόμενα κέρδη τους δανείζοντας τις τράπεζες του αμερικανικού Νότου. Ως εχέγγυα γι' αυτά τα δάνεια έπαιρναν τα λεγόμενα cotton-credits, βαμβακο-ομόλογα επί το ελληνικότερον. Για να το πω απλά, οι τράπεζες των νότιων πολιτειών της Αμερικής δάνειζαν τους βαμβακοπαραγωγούς, κρατώντας ως εχέγγυο ομόλογα που τους έδιναν ιδιοκτησιακά δικαιώματα στη μελλοντική παραγωγή βαμβακιού, και τα οποία προωθούσαν στους  Άγγλους επενδυτές ως εχέγγυα για τα χρήματα που δανείζονταν, σε αγγλικές λίρες, που κατόπιν δάνειζαν στους ντόπιους βαμβακοπαραγωγούς, σε δολάρια. Εκείνοι χρησιμοποίησαν αυτά τα δανεικά για να αγοράζουν εισαγόμενα από την Ευρώπη, και ιδίως από τη Βρετανία, καταναλωτικά αγαθά. Λέγεται ότι τα μαγαζιά του αμερικανικού Νότου ήταν γεμάτα με πορσελάνες και υφάσματα από την Αγγλία, ακριβά γαλλικά κρασιά, δερμάτινα από τη Βόρεια Ιταλία κ.ο.κ.

Το επιτόκιο με το οποίο δανείζονταν οι νότιοι Αμερικανοί από τους βόρειους Άγγλους, ώστε να επιδοθούν στον πρωτόγνωρο καταναλωτισμό τους, προσδιοριζόταν από τις βρετανικές τράπεζες (το λεγόμενο Libor, που μόλις τώρα, εν έτει 2013, καταργείται λόγω πρόσφατου σκανδάλου) και για χρόνια ήταν σταθερό, γύρω στο 4%. Με άλλα λόγια έφτανε να πιάσει βήχας το τραπεζικό σύστημα της Βρετανίας για να αρπάξει πνευμονία ο Νότος της Αμερικής.

Το 1837 ήταν για τη γενιά εκείνη ό,τι το 2008 για τη δική μας: η χρονιά ενός μεγάλου Κραχ. Όπως συμβαίνει σε κάθε παγκόσμιο Κραχ, η ρευστότητα εξαφανίστηκε και οι τράπεζες άρχισαν να ζητούν όλο και υψηλότερο επιτόκιο για να συνεχίσουν να δανείζουν τους πελάτες τους. Αργά, αλλά σταθερά, το Libοr αυξήθηκε από 4% σε 5%, κατόπιν σε 6%, έως ότου, κάποια στιγμή, έφτασε το 9%. Παράλληλα, η ζήτηση για αμερικανικό βαμβάκι στην Ευρώπη μειώθηκε λόγω της ύφεσης που πάντα ακολουθεί ένα Κραχ. Έτσι, οι Αμερικανοί βαμβακοπαραγωγοί ξάφνου φαλίρισαν: τα δάνεια που είχαν συνάψει έγιναν απαγορευτικά ακριβά, ενώ τα έσοδά τους κατέρρεαν. Μαζί τους πτώχευσαν και οι τράπεζες που τους είχαν δανείσει.

Αντιμέτωπες με το φάσμα της πτώχευσης μεγαλοαγροτών και τραπεζών, οι κυβερνήσεις των πολιτειών άρχισαν να εκδίδουν πολιτειακά ομόλογα ώστε να τους στηρίξουν – ακριβώς όπως τα κράτη της Ευρωζώνης (μαζί τους και το δικό μας) σήμερα δανείζονται για να στηρίξουν το καταρρέον τραπεζικό σύστημα. Για τρία χρόνια, η μεταβίβαση των ιδιωτικών ζημιών στις πλάτες των πολιτειών (δηλαδή των φορολογούμενων) απέδωσε. Αυτό που συνέβη ήταν ότι οι επενδυτές της Βόρειας Αγγλίας δάνειζαν τις πολιτείες ώστε εκείνες να αποπληρώνουν τα δάνεια των τραπεζών προς... αυτούς. Σύντομα, όμως, οι Άγγλοι δανειστές άρχισαν να ανησυχούν ότι, κάποια στιγμή, οι πολιτείες δεν θα μπορούσαν να αποπληρώσουν τα ομολογιακά δάνεια που τους είχαν δώσει.

Πράγματι, πολύ γρήγορα ο κύκλος της δυστυχίας έκλεισε, καθώς έφτασαν στη Βόρεια Αγγλία τα φρικτά μαντάτα: πρώτη πτώχευσε η πολιτεία του Μισισίπι. Ακολούθησαν η Aλαμπάμα, το Iλινόις, η Iντιάνα, το Mίσιγκαν. Ξάφνου, ένα τοπικό «πρόβλημα» του αμερικανικού Νότου μετετράπη σε εθνική και παγκόσμια κρίση χρέους. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, ο Τζον Κουίνσι Άνταμς, έγινε έξαλλος με τους Νότιους συμπατριώτες του και, πεπεισμένος ότι οι νότιες πολιτείες των ΗΠΑ δεν δικαιούνταν να ζητήσουν «κούρεμα» των χρεών τους στους ξένους δανειστές, διέταξε το Αμερικανικό Ναυτικό να αποσύρει τις κανονιοφόρους του από τον ποταμό Mισισιπή. Γιατί; Για να επιτραπεί, άκουσον-άκουσον, στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό να πλεύσει προς τις πρωτεύσουσες των πτωχευμένων πολιτειών και, υπό την απειλή των κανονιών, να επιβάλει το «δίκαιο του δανειστή»,  να απαιτήσει δηλαδή και να λάβει ό,τι περιουσιακό στοιχείο υπήρχε έναντι των δανείων των Άγγλων επενδυτών. Ούτε την Τρόικα να καλούσε δεν θα έσπερνε τέτοιο πανικό στις νότιες πολιτείες!

Φανταστείτε τον θυμό των Άγγλων όταν συνειδητοποίησαν ότι το μόνο περιουσιακό στοιχείο που τους εξασφάλιζαν τα εχέγγυα που είχαν στα χέρια τους, τα βαμβακο-ομόλογα που προανέφερα, ήταν οι σκλάβοι – οι μαύροι δούλοι εξ Αφρικής που εργάζονταν στις βαμβακοφυτείες υπό τις συνθήκες που αποτυπώνει επακριβώς ο Tαραντίνο στην ταινία του. Βλέπετε, το Βρετανικό Ναυτικό δεν βρήκε σοβαρές ποσότητες βαμβακιού για να κατασχέσει, καθώς η παραγωγή είχε μειωθεί ιδιαίτερα λόγω της πτώχευσης των λευκών αφεντικών. Μπορεί η εργασία να ήταν δωρεάν (να ένα τέλειο παράδειγμα «ελαστικής αγοράς εργασίας»), όμως οι σκλάβοι έπρεπε να τρώνε, οι φυτείες είχαν μη εργασιακό κόστος και, σε τελική ανάλυση, η ζήτηση για βαμβάκι είχε εκλείψει. Να γιατί η παραγωγή έπεσε τόσο που οι Άγγλοι ανακάλυψαν ότι το μοναδικό περιουσιακό στοιχείο που μπορούσε να φέρει πίσω στην Αγγλία το Ναυτικό τους ήταν οι... δούλοι. Έλα, όμως, που στο μεταξύ η δουλεία είχε απαγορευτεί στη Βρετανία! Το αποτέλεσμα ήταν οι  Άγγλοι να πουλήσουν σε ντόπιους δουλεμπόρους, βεβαίως σε εξευτελιστικές τιμές, το δικαίωμα να «κατάσχουν» δούλους, των οποίων τα αφεντικά χρώσταγαν στις τράπεζες.

Αυτές ήταν οι συνθήκες υπό τις οποίες ο αμερικανικός Νότος πήρε φωτιά μετά το 1840. Η βία εναντίον των μαύρων σκλάβων κορυφώθηκε και οι ΗΠΑ εισήλθαν σε μία μεγάλη κρίση που δημιούργησε το παρασκήνιο μέσα στο οποίο έστησε την τελευταία του ταινία ο Tαραντίνo (η οποία διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1850).

Πολλοί θα πουν ότι, όπως εκείνη η κρίση έφερε την πραγματική ενοποίηση της Αμερικής, έτσι και η σημερινή κρίση της Ευρωζώνης μας ωθεί, αργά αλλά σταθερά, προς την Ομόσπονδη Ευρώπη. Μακάρι! Τους θυμίζω, όμως, ότι για να ενοποιηθεί η Αμερική μετά το Κραχ του 1837 έπρεπε πρώτα να ξεσπάσει ένας απάνθρωπος εμφύλιος (το 1861), στον οποίο ξεκληρίστηκε μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού απ' ό,τι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο στην Ευρώπη.

Σήμερα, στις αρχές του 2013, στην Ευρωζώνη μπορεί να έχουμε πολιτικούς όπως ο Τζον Κουίνσι Άνταμς, που προσκαλούν στα μέρη μας το «βαρύ πυροβολικό» των δανειστών μας, και σκλάβους του χρέους που δημιούργησαν άλλοι. Έναν Αβραάμ Λίνκολν που θα καταργήσει τη δουλεία και θα ενοποιήσει την ήπειρό μας, δυστυχώς, δεν φαίνεται να διαθέτουμε.

14

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Θοδωρής Αντωνόπουλος / Για την έκφραση «Επάγγελμα ομοφυλόφιλος»

Αν θεωρήσουμε την ομοφυλοφιλία επάγγελμα, αξιότιμε κ. συνήγορε, τότε σίγουρα αυτό θα πρέπει να ενταχθεί στα βαρέα ανθυγιεινά. Τουλάχιστον για όσο μπορούν να δηλητηριάζουν τον δημόσιο λόγο κακοποιητικές απόψεις, αντιλήψεις και πρακτικές, σαν αυτές που είτε εκφέρετε είτε ενθαρρύνετε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος / Γιατί το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου είναι τόσο απελπιστικά χαμηλό;

Αντί να διαφωνήσουμε για το ένα ή το άλλο θέμα, όπως και είναι θεμιτό και αναμενόμενο σε μια δημοκρατία διαλόγου, το μόνο που ξέρουμε να κάνουμε είναι να εξευτελιζόμαστε οι ίδιοι και να εξευτελίζουμε τους άλλους, ωσάν να ήταν οι χειρότεροι εχθροί μας.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ
O βούρκος των ημερών

Στήλες / O βούρκος των ημερών

Σήμερα: Μηνύματα στο αλεξίπτωτο • • • βουλευτική ηπιότητα • • • περιβαλλοντικη καταστροφή στο Ισραήλ • • • δύσκολες μέρες για τον Μακρόν • • • εμβολιαστική ευνοιοκρατία • • • ένας γενναιόδωρος πρώην οδηγός νταλίκας • • • η περιπέτεια της «μυστικής ομιλίας»
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Αρετή Γεωργιλή / Ψάχνοντας τις ευθύνες, ξεχάσαμε τους κακούς

Γιατί όλη αυτή η πολιτική χυδαιότητα που αποπροσανατολίζει την κοινή γνώμη από το πραγματικό πρόβλημα και στρέφει τη συζήτηση σε μια στείρα κομματική αντιπαράθεση, στις πλάτες όλων αυτών των παιδιών, που το μόνο που ζητούν είναι δικαίωση και γαλήνη;
ΑΡΕΤΗ ΓΕΩΡΓΙΛΗ
Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Τι διαβάζουμε σήμερα: / Το δίλλημα με τον Κουφοντίνα

Σήμερα: Τα Ζεν της Βαϊκάλης • • • νίκη μεγαλοψυχίας • • • η βία δεν πτοεί (ακόμη) τους Βιρμανούς • • • μια πρώτη δικαίωση • • • οι επίμονοι Ινδοί αγρότες • • • δημοκρατία και πίτσα • • • ένας τιτάνας
ΚΩΣΤΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

σχόλια

9 σχόλια
Στην αντιπαράθεση των σχολίων Igorvalue - Βαρουφάκη, παίζει να είναι οι ίδιοι που πατάνε "ΝΑΙ" και στον μεν και στον δε... Και παίζει ακόμα να μην είναι σίγουροι
@alvaroΔεν υπάρχει καμία αντιπαράθεση με τον συγγραφέα.Απλά πιστεύω ότι υπάρχει μια σύγχυση και ήλπιζα ότι θα μπορούσε να μας βοηθήσει λέγοντάς μας την πηγή αυτήs τήs απόκρυφήs ιστορίαs.
Επί της ουσίας:Νομίζω ότι υπάρχει μια σύγχυση με ένα διαφορετικό επεισόδιο της ζωής του John Quincy Adams.Το 1840 Adams υπερασπίστηκε τoυς σκλάβους τoυ Amistad: Είχαν κατασχεθεί από ένα πλοίο των ΗΠΑ από ορισμένoυς λαθρεμπόρoυς σκλάβων από την ισπανική αποικία της Κούβας στο κατάστρωμα ενός σκάφους που ονομάζεται Amistad. H Κούβα απαίτησε την επιστροφή των δούλων, αλλά τα δικαστήρια των ΗΠΑ αρνήθηκαv. Ωστόσο, ο Πρόεδρος Van Buren είχε διατάξει τη σκούνα Grampus των ΗΠΑ να προετοιμαστει για να μεταφέρει τους σκλάβους στην Κούβα. O Adams, ο οποίος ήταν ένας από τους υπερασπιστές των μαύρων σκλάβων στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, επέκρινε την πρόθεση του προέδρου, αλλά δεν « διέταξε το Αμερικανικό Ναυτικό να αποσύρει τις κανονιοφόρους του από τον ποταμό Mισισιπή »Έτσι: Δεν ήταν Αγγλικά ομόλογα, αλλά ήταν οι Ισπανοί διακινητές σκλάβων η αιτία ενός γεγονότος που συμβαίνει τρία χρόνια μετά το κραχ του 1837. Αν ο συγγραφέας θα μπορούσε να στείλει την πηγή του περιστατικού για το οποίο μιλά, θα με ενδιέφερε πολύ.Με τον παραλληλισμό:Το άρθρο περιέχει πολλά στοιχεία αναχρονισμου. Οι παραλληλισμοί με το σήμερα είναι παραπλανητικοί.Μερικές λεπτομέρειες:O Adams έχασε τις εκλογές το 1828 και όχι το 1830.Το 1830 κερδίζει τις εκλογές για τη Βουλή των αντιπροσώπων.Σχετικά με τα cotton-credits(bonds) θέλω να πω ότι γίνονται ένα σημαντικό διπλωματικό ζήτημα κατά τη διάρκεια του Αμερικάνικου Εμφύλιου Πόλεμου στη δεκαετία του 1860.LIBOR= London Interbank BORROWING Rate, oxι LENDING rate.
Για το πότε έχασε τις εκλογές ο Adams, δε διαφωνείτε με τον Βαρουφάκη πάντως, απλώς η σύγχυση προκύπτει από την έλλειψη ενός κόμματος στο κείμενο απάντησης του Β. -"O Πρόεδρος Adams έχασε τις εκλογές,,, το 1830 όμως εξελέγη στο Κονγκρέσο και, υπό αυτή την ιδιότητα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική της χώρας."
> LIBOR= London Interbank BORROWING Rate, oxι LENDING rate. http://en.wikipedia.org/wiki/Libor:> "The London Interbank O̲f̲f̲e̲r̲e̲d̲ Rate is the average interest rate estimated by leading banks in London that they would be charged if b̲o̲r̲r̲o̲w̲i̲n̲g̲ from other banks."Borrow, lend, offer… Ὁδὸς ἄνω κάτω μία καὶ ωὑτή.
Σε ευχαριστώ για το wikipedia link.Εδώ είναι οι ορισμοί από την ΒΒΑ:The design of bbalibor has seen one significant change since its inception. Up until 1998, banks submitted quotes to the BBA LIBOR process in line with the question: "At what rate do you think interbank term deposits will be offered by one prime bank to another prime bank for a reasonable market size today at 11am?"During 1998 this question changed, and has up until today been: "At what rate could you borrow funds, were you to do so by asking for and then accepting inter-bank offers in a reasonable market size just prior to 11 am?"http://www.bbalibor.com/bbalibor-explained/historical-perspectiveBTW Για περισσότερα σχετικά με το Igorvalue problem:http://www.urbandictionary.com/define.php?term=Igon%20Value%20Problem
(1) O Πρόεδρος Adams έχασε τις εκλογές το 1830 όμως εξελέγη στο Κονγκρέσο και, υπό αυτή την ιδιότητα, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική της χώρας. Το 1840 μάλιστα ξεκίνησε καμπάνια για την κατάργηση της δουλείας.(2) Το Βρετανικό ναυτικό έστειλε δύο σκούνες μετά την πρόσκληση του Adams. Όμως αυτό που είχε σημασία ήταν ότι το αμερικανικό ναυτικό αποχώρησε για να σηματοδοτήση το δικαίωμα των άγλλων στην βαίαιη επιβολή των όρων των δανειστών.(3) Τα cotton credits πρωτοεμφανίστηκαν στο τραπεζικό σύστημα του Λονδίνου το 1829. (5) Λάθος. Οι τράπεζες της Αγγλίας λειτουργούσαν με το λεγόμενο Interbank Lending Rate από τις αρχές του 19ου αιώνα - όπως έγραψα. Το αρχικό L (για London προστέθηκε απλώς αργότερα).
1) Το 1837 ο John Quincy Adams δεν ήταν πλέον πρόεδρος.2) Το αγγλικό ναυτικό δεν έχει πάει στο Missisipi από τον πόλεμο του 1812 και την κατάληψη της Νέας Ορλεάνης.3) Cotton-credit (ή ομόλογα) ήταν στην πραγματικότητα πολύ αργότερα (κατά πάσα πιθανότητα γύρω στο 1861 και τον ΑμερικάνικοΕμφύλιο πόλεμο).4) Πράγματι, μεταξύ του κραχ του 1837 και του Aμερικανικού Eμφυλίου πολέμου υπάρχουν τουλάχιστον το κραχ του 1957 στις ΗΠΑ και του 1848 στην Ευρώπη.4) Τα μισά από τα states που αναφέρει είναι στο Βορρά (Illinois, Michigan και Indiana)5) Libor είναι δημιούργημα της δεκαετίας του '60 (1960s. ..)
Αυτό το άρθρο μου άνοιξε την όρεξη για να δω την ταινία. Απλά δεν καταλαβαίνω γιατί προκάλεσε αντιδράσεις από τους μάυρους. Αν κατάλαβα καλά το background είναι ιστορικά ορθό και ρεαλιστικό.