Κλείνει η τρύπα του όζοντος;

Νέα διεθνής επιστημονική έκθεση από 300 ερευνητές του Προγράμματος Περιβάλλοντος των Ηνωμένων Εθνών και του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού δείχνει ότι ενθαρρυντικά σημάδια ανάκαμψης για την τρύπα του όζοντος στην ατμόσφαιρα του πλανήτη μας.

Η τρύπα του όζοντος φαίνεται ότι όχι μόνο έχει σταματήσει να μεγαλώνει, αλλά το στρώμα της πυκνώνει και πάλι. Καταγράφεται πμια σαφής τάση αύξησης του όζοντος στη στρατόσφαιρα, σε ύψος περίπου 42 χιλιομέτρων, με μέσο ρυθμό πάνω από 3% ανά δεκαετία, ενώ και το συνολικό όζον σε όλη την ατμόσφαιρα φαίνεται να αυξάνει.

Όμως, αναμένεται να περάσουν τουλάχιστον δέκα ακόμη χρόνια, έως ότου αρχίσει να συρρικνώνεται πραγματικά η τρύπα πάνω από την Ανταρκτική.

Η παγκόσμια συμφωνία του 1987 (Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ) έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να «φρεναριστεί» η έως τότε αραίωση και εξαφάνιση του όζοντος. Εκτός από την επίδραση στην ατμόσφαιρα, η απαγόρευση των χλωροφθορανθράκων που επιβλήθηκε τότε θα μειώσει κατά 2 εκατομμύρια τα περιστατικά καρκίνου του δέρματος ετησίως έως το 2030. Περαιτέρω οφέλη, έχουν ήδη καταγραφεί στην ανθρώπινη υγεία (στα μάτια, στο ανοσοποιητικό σύστημα κ.α.), καθώς επίσης στα ζώα και στη γεωργία.

Η συγκεκριμένη έρευνα είναι η πρώτη που δείχνει ότι η κατάσταση του όζοντος όχι μόνο έχει σταματήσει να χειροτερεύει, αλλά ότι αυξάνεται κιόλας. Το στρώμα του όζοντος πάνω από τη Γη αναμένεται, έως τα μέσα του τρέχοντος αιώνα, να έχει επιστρέψει στα επίπεδα του 1980. Ειδικά για την Ανταρκτική, όπου το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο, η ανάκαμψη θα καθυστερήσει περισσότερο.

Ένα «τίμημα» όμως που καταβλήθηκε για την σχετική ανάκαμψη του όζοντος, είναι ότι οι χημικές ουσίες (υδροφθοράνθρακες), που αντικατέστησαν τους χλωροφθοράνθρακες μετά το 1987, δυστυχώς είναι ισχυρά «αέρια του θερμοκηπίου», με συνέπεια να ενισχύουν την κλιματική αλλαγή. Η έκθεση συνιστά την εκ νέου αντικατάσταση και αυτών των ουσιών με άλλες, όπως οι υδροφθορο-ολεφίνες, που έχουν μικρότερες επιπτώσεις στην άνοδο της θερμοκρασίας του πλανήτη.

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα επίπεδα του όζοντος συνδέονται στενά με το κλίμα. Η έκθεση επισημαίνει ότι περίπου η μισή ανάκαμψη του όζοντος οφείλεται στο γεγονός ότι τα αέρια του θερμοκηπίου αλλάζουν τη σύνθεση και δομή της ατμόσφαιρας. Καθώς παγιδεύουν θερμότητα στην χαμηλότερη τροπόσφαιρα, τα αέρια αυτά εμποδίζουν τη θερμότητα να ανέβει ψηλότερα στη στρατόσφαιρα, η οποία έτσι παραμένει πιο κρύα, γεγονός που ευνοεί τη αναδημιουργία του στρώματος του όζοντος.