Είναι μια από τις πιο δημοφιλείς δίαιτες των τελευταίων ετών, με τους υπέρμαχούς της να μιλάνε για γρήγορη απώλεια βάρους, βελτίωση τιμών χοληστερίνης, σακχάρου, αλλά και επιπέδων ενέργειας. Είναι όμως πράγματι μια διατροφή τόσο υψηλή σε λιπαρά κατάλληλη αλλά και ασφαλής για ανθρώπους με διαβήτη τύπου ΙΙ;
Η αρχή της κετογονικής διατροφής, η δραματική μείωση των υδατανθράκων μέσα από την αποφυγή δημητριακών, σακχάρων, οσπρίων, φρούτων και λαχανικών, ακούγεται πως μπορεί να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα: άλλωστε αν δεν καταναλώνουμε υδατάνθρακες το σάκχαρο δεν θα ανέβει.
Φυσικά, εδώ είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε το σύμπτωμα από την αιτία: στην προκειμένη περίπτωση το σύμπτωμα είναι το υψηλό σάκχαρο, το οποίο, όντως, αν αποφύγουμε την έκθεση σε υδατάνθρακες, θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα.
Ωστόσο, στην περίπτωση του διαβήτη, η αιτία είναι διαφορετική: το σώμα δεν μπορεί να διαχειριστεί τους προσλαμβανόμενους υδατάνθρακες και αυτό εκδηλώνεται ως υψηλό σάκχαρο στο αίμα. Άρα, το να κάνουμε μια διατροφή γεμάτη λιπαρά ναι μεν μειώνει το σύμπτωμα, αλλά δεν βελτιώνει την υποκείμενη ασθένεια. Αντιθέτως μάλιστα, έχουμε μελέτες που δείχνουν πως η υπερβολική κατανάλωση λιπαρών μπορεί να αυξήσει την αντίστασή μας στην ινσουλίνη.
O λόγος για τον οποίο οι υποστηρικτές της κετογονικής διατροφή ισχυρίζονται ότι μπορούν να αντιστρέψουν τον διαβήτη τύπου ΙΙ είναι γιατί μπορούν με επιτυχία να σταματήσουν τη χορήγηση της ινσουλίνης, ωστόσο, αν ο διαιτώμενος επιστρέψει σε μια φυσιολογική διατροφή, θα δούμε τις τιμές του σακχάρου, της γλυκοζυλιωμένης και της ινσουλίνης να αυξάνονται πάλι.
Η αρχή της κετογονικής διατροφής, η δραματική μείωση των υδατανθράκων μέσα από την αποφυγή δημητριακών, σακχάρων, οσπρίων, φρούτων και λαχανικών, ακούγεται πως μπορεί να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα: άλλωστε αν δεν καταναλώνουμε υδατάνθρακες το σάκχαρο δεν θα ανέβει.
Αφού λοιπόν διαχωρίσαμε την αιτία από το σύμπτωμα, πρέπει να εξετάσουμε έναν επιπλέον παράγοντα που συχνά θολώνει την κρίση μας και δεν είναι άλλος από την απώλεια βάρους. Πράγματι, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, η κετογονική διατροφή οδηγεί στη γρήγορη απώλεια βάρους, αν και η τήρησή του είναι ένα άλλο θέμα που αξίζει να το εξετάσουμε μόνο του. Η μείωση του βάρους με τη σειρά της βοηθά στη ρύθμιση του διαβήτη τύπου ΙΙ.
Ωστόσο εδώ είναι σημαντικό να τονίσουμε πως μεγάλη απώλεια βάρους, είτε προέρχεται από βαριατρική επέμβαση, είτε από μακροχρόνια ασθένεια, είτε από κετογονική διατροφή, θα είχε και πάλι το ίδιο αποτέλεσμα.
Φυσικά, εδώ έχει σημασία να δούμε με τι συγκρίνουμε την κετογονική διατροφή. Θα τη δούμε με ένα άλλο πρίσμα αν μπει σε σύγκριση με αυτό που ονομάζεται «τυπική διατροφή δυτικού τύπου», που σημαίνει υψηλά ελεύθερα σάκχαρα, κορεσμένα και τρανς λιπαρά, καθώς και πολλά επεξεργασμένα τρόφιμα, ενώ αν τη συγκρίνουμε με τη μεσογειακή διατροφή, η οποία είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, φρέσκα φρούτα και λαχανικά, όσπρια και χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, εκεί τα πράγματα αλλάζουν.
Αλλά ακόμη και η ίδια η εφαρμογή της κετογονικής διατροφής έχει τα δικά της μελανά σημεία: αντί να βλέπουμε τη συχνή κατανάλωση καλών για την υγεία ελαίων, συγκεκριμένων ξηρών καρπών, θα δούμε μια διατροφή που στηρίζεται κατά βάση στο κρέας, όχι μόνο το νωπό αλλά και το επεξεργασμένο, με πολλά αλλαντικά που γνωρίζουμε πως είναι κλάσης Ι καρκινογόνα, καθώς και χαμηλής ποιότητας έλαια.
Επιπλέον, οι κετογονικές διατροφές συνήθως είναι εξαιρετικά πτωχές σε βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και κυρίως τις φυτικές ίνες που ειδικά ένας διαβητικός έχει ιδιαίτερη ανάγκη για τη ρύθμιση της ινσουλίνης και του σακχάρου, ενώ επιβαρύνουν εξαιρετικά το γαστρεντερικό σύστημα, απορρυθμίζοντας την εντερική χλωρίδα και προκαλώντας δυσκοιλιότητα.
Πόσο καλή λοιπόν μπορεί να είναι μια διατροφή όταν για να καλύψουμε τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά πρέπει να καταφύγουμε σε συμπληρώματα διατροφής και βοηθήματα για τη δυσκοιλιότητα; Πόσο θετικά μπορούν να λειτουργήσουν για έναν διαβητικό οι κίνδυνοι που μπορεί να προκύψουν για τα νεφρά και η δυσλιπιδαιμία;
Σίγουρα, η υπόσχεση μιας γρήγορης απώλειας βάρους, χωρίς να είναι απαραίτητη η μέτρηση ποσοτήτων (τουλάχιστον στην αρχή), είναι εξαιρετικά δελεαστική. Ωστόσο, αν πάσχετε από διαβήτη τύπου ΙΙ και θέλετε να δοκιμάσετε ένα τέτοιο πρωτόκολλο, μιλήστε με τον θεράποντα ιατρό σας και έναν εξειδικευμένο διατροφολόγο.
Πηγές:
Tinguely D, Gross J, Kosinski C. Efficacy of Ketogenic Diets on Type 2 Diabetes: a Systematic Review. Curr Diab Rep. 2021 Aug 27;21(9):32. doi: 10.1007/s11892-021-01399-z. PMID: 34448957; PMCID: PMC8397683.
Parry SA, Woods RM, Hodson L, Hulston CJ. A Single Day of Excessive Dietary Fat Intake Reduces Whole-Body Insulin Sensitivity: The Metabolic Consequence of Binge Eating. Nutrients. 2017 Jul 29;9(8):818. doi: 10.3390/nu9080818. PMID: 28758920; PMCID: PMC5579612.
Churuangsuk C, Hall J, Reynolds A, Griffin SJ, Combet E, Lean MEJ. Diets for weight management in adults with type 2 diabetes: an umbrella review of published meta-analyses and systematic review of trials of diets for diabetes remission. Diabetologia. 2022 Jan;65(1):14-36. doi: 10.1007/s00125-021-05577-2. Epub 2021 Nov 17. PMID: 34796367; PMCID: PMC8660762.
Hussain TA, Mathew TC, Dashti AA, Asfar S, Al-zaid N, Dashti HM. Effect of low-calorie versus low-carbohydrate ketogenic diet in type 2 diabetes. Nutrition. 2012;28(10):1016-21.
Robertson MD, Henderson RA, Vist GE, Rumsey RD. Extended effects of evening meal carbohydrate-to-fat ratio on fasting and postprandial substrate metabolism. Am J Clin Nutr. 2002;75(3):505-10.
Hernández EÁ, Kahl S, Seelig A, et al. Acute dietary fat intake initiates alterations in energy metabolism and insulin resistance. J Clin Invest. 2017;127(2):695-708.
Hallberg SJ, Mckenzie AL, Williams PT, et al. Effectiveness and Safety of a Novel Care Model for the Management of Type 2 Diabetes at 1 Year: An Open-Label, Non-Randomized, Controlled Study. Diabetes Ther. 2018;9(2):583-612.
Anderson JW, Ward K. High-carbohydrate, high-fiber diets for insulin-treated men with diabetes mellitus. Am J Clin Nutr. 1979;32(11):2312-21.
Sheikh M, Chahal M, Rock-willoughby J, Grubb BP. Carbohydrate-restricted diet and acute coronary syndrome: a case report and review of this conflicting and yet unknown association. Am J Ther. 2014;21(2):e41-4.