Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Μία εκ πρώτης όψεως αφανής πηγή της γοητείας που ασκούν τα έργα του Λόλη είναι το θάρρος τους να προκαλούν σε αντιπαράθεση −με αλαζονεία− τη δύναμη του χρόνου. Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON
1

Ο Ανδρέας Λόλης ήταν εξαρχής καταχωρισμένος στο μυαλό των ομοτέχνων του και όσων τον γνώριζαν ως ένας σπουδαίος «μάστορας» του μαρμάρου. Μέχρι που μια συγκεκριμένη στιγμή και ξαφνικά −αλά Θεοφάνεια− ήρθε σε όλους η επιφοίτηση του τεράστιου εννοιολογικού υπόβαθρου που φέρει το έργο του. 


«Η γλυπτική στο μάρμαρο είναι μια παρεξηγημένη πρακτική, επειδή παραμένει υπερβολικά συνδεδεμένη με την παράδοση και την τεχνική και λιγότερο με την παραγωγή ιδεών. Πρόκειται για μια προκατάληψη που υψωνόταν μπροστά μου σταθερά και από την αρχή.


Και είναι βέβαιο ότι η κατάκτηση της τεχνικής είναι και ευλογία και κατάρα, γιατί μπορεί μεν να σε εκτινάξει στο φάσμα των εννοιών αλλά και να σε κρατήσει πάντα κοντά της, χωρίς να εξελίσσεσαι καλλιτεχνικά» λέει ο ίδιος, που αποφοίτησε με άριστα το 2002 από το Α' Εργαστήριο Γλυπτικής της ΑΣΚΤ και το 2005 έφυγε με υποτροφία του ΙΚΥ για μεταπτυχιακές σπουδές στην Carrara της Ιταλίας, απ' όπου τελείωσε επίσης με «άριστα» και βράβευση.

 Τα αντικείμενα που επιλέγει να αναπαραστήσει σε γλυπτά –οι χαρτόκουτες, οι παλέτες εμπορευμάτων, οι σακούλες σκουπιδιών κ.λπ.− είναι ισχυρότατα σύμβολα της παγκοσμιοποίησης και της ρύπανσης του περιβάλλοντος, όπως και των υπόλοιπων δεινών που προέκυψαν από τη νεότερη διαμόρφωση της διεθνούς οικονομίας.


Το 2012 καταγράφεται ως η χρονιά καμπής προς τη διεθνή αναγνώρισή του, όταν, χάρη σε πρόταση της γκαλερί Breeder που τον εκπροσωπεί, συμπεριλήφθηκε έργο του στο «Πάρκο Γλυπτών» του περίφημου Frieze Art Fair στο Λονδίνο.


Ήταν σίγουρα μια συμμετοχή με σπουδαία διεθνή προβολή, όμως όσοι είδαν τον «Μονόδρομο», όπως ήταν ο τίτλος της 3ης Μπιενάλε της Αθήνας, το 2011, θα επέμεναν ότι εκείνη ήταν η έκθεση που πυροδότησε πρώτη και στο έπακρο το ενδιαφέρον για το έργο του Λόλη.


Η Νάγια Γιακουμάκη, επιμελήτρια και επικεφαλής Επιμελητικών Σπουδών στην Whitechapel Gallery του Λονδίνου, στην οποία ανατέθηκε η τωρινή έκθεση του Λόλη, λέει ότι μέσα από τα έργα του και ακολουθώντας τα πολλαπλά επίπεδα προσέγγισής τους μετακινείσαι πάντα προς μια πρόσληψή τους που είναι πολιτικού χαρακτήρα και συσχετίζεται με το πλαίσιο που οριοθετούν οι πρακτικές της διεθνούς οικονομίας.

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON


«Τα αντικείμενα που επιλέγει να αναπαραστήσει σε γλυπτά –οι χαρτόκουτες, οι παλέτες εμπορευμάτων, οι σακούλες σκουπιδιών κ.λπ.− είναι ισχυρότατα σύμβολα της παγκοσμιοποίησης και της ρύπανσης του περιβάλλοντος, όπως και των υπόλοιπων δεινών που προέκυψαν από τη νεότερη διαμόρφωση της διεθνούς οικονομίας. Για παράδειγμα, η πεποίθηση ότι τα αγαθά είναι πια ευτελή και αναλώσιμα, ώστε να τα πετάμε χωρίς δεύτερη σκέψη.

Όμως, λόγω του μαρμάρου που χρησιμοποιεί ο Λόλης, ακόμα κι αν αφήναμε τα έργα του σε ένα χωράφι, θα στέκονταν για πάντα εκεί ως σύμβολα μιας νέας μονιμότητας που διαθέτει τη δύναμη της επιβολής της» λέει η κ. Γιακουμάκη.

Και είναι γεγονός ότι μία εκ πρώτης όψεως αφανής πηγή της γοητείας που ασκούν τα έργα του Λόλη είναι το θάρρος τους να προκαλούν σε αντιπαράθεση −με αλαζονεία− τη δύναμη του χρόνου.


Ταυτόχρονα, όμως, από το ίδιο σημείο πηγάζει και το δραματικό στοιχείο τους, που είναι η «σκουπιδοποίηση» ως νέος γενικός κανόνας – η ξαφνική αφαίρεση κάθε αξίας που θα μπορούσε να έχει κάτι και η οποία χαρακτηρίζει την καινούργια, πεζή πραγματικότητα που επιβάλλεται χωρίς οίκτο και επ' αόριστον, χωρίς άγχος για το αν θα επικρατήσει, αφού έχει ήδη εδραιωθεί.

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON


Η «σκουπιδοποίηση» των πάντων καταλαμβάνει μια θέση που δεν είναι κεντρική στη ροή της καθημερινότητάς μας αλλά είναι τρομακτικά παρούσα και σταθερή, παρά το ότι εμείς συχνά την παραβλέπουμε ή τη δικαιολογούμε.


Ο καλλιτέχνης και η επιμελήτρια της έκθεσης γνωρίζουν καλά πόσο πιο βίαιη μπορεί να νιώσει κάποιος μια ανεπαίσθητη παρουσία. Γι' αυτό και τα εκτιθέμενα έργα είναι τοποθετημένα κυρίως περιφερειακά –στις άκρες αυτού του ήσυχου και όμορφου κήπου με το πιο βελούδινο γκαζόν στο κέντρο της πόλης−, σαν να ήθελαν να περάσουν απαρατήρητα.


Αλλά είναι και τόσο «φυσική» η παρουσία τους σε αυτό το περιβάλλον που ο επισκέπτης θα μπορούσε να τα προσπεράσει, χωρίς να αναγνωρίσει ότι πρόκειται για έργα – θεωρώντας ότι πραγματικά βλέπει κάποια παρατημένη χαρτόκουτα ή μια ξύλινη σκάλα ξεχασμένη να ακουμπά στον μαντρότοιχο.


Το παιχνίδι των ψευδαισθήσεων παίζεται διαρκώς και παραλλάσσεται. Όπως, ας πούμε, στην περίπτωση των μαρμάρινων καλαμιών που επιδιώκουν να ξεγελάσουν ακόμα και την αφή του θεατή που θα τα αγγίξει, χάρη στη φυσική κίνησή τους.


Όμως, ο στόχος είναι πάντα ένας: να μεταφέρουν το μήνυμα της «σκουπιδοποίησης», το οποίο σε αυτήν την έκθεση εμπλουτίζεται με μια πιο ξεκάθαρη και ευθεία αναφορά στον ευτελισμό και της ανθρώπινης αξίας.

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON


Είναι κάτι που υπογραμμίζεται από το έργο που καταλαμβάνει την πιο κεντρική θέση μέσα στον κήπο, με το παγκάκι πάνω στο οποίο βρίσκονται μια μαρμάρινη κουβέρτα και ένα μαξιλάρι. Ένα έργο που εκ πρώτης όψεως είναι κάπως παράταιρο σε σχέση με τα υπόλοιπα, μια και το μαρμάρινο στέλεχός του (που στις περιπτώσεις όλων των άλλων έργων συνιστά το σύνολο του έργου) εδώ είναι σαν να τοποθετείται πάνω σε βάθρο (που είναι το παγκάκι).


Εν πάση περιπτώσει, η έκπτωση της ανθρώπινης αξίας αξίζει μια πιο πλουμιστή παρουσίαση. Αν και το σημαντικότερο μήνυμα στην όλη απεικόνιση είναι ξανά το ίδιο: ήρθε για να μείνει.

Το πιο δυσάρεστο σε όλα αυτά είναι ότι παρέχουν και προεκτάσεις των νοημάτων. Για παράδειγμα, τη «σκουπιδοποίηση» της αξιοπρέπειας των πολιτών, που προκάλεσε εδώ η πολυετής και ατελείωτη οικονομική κρίση και μάλλον θα παγιωθεί.

Μπορεί να μη φτάσουμε όλοι στην κατάσταση εξαθλίωσης που βιώνουν οι άστεγοι, αλλά πολλοί από μας θα μπορούσαμε να νιώθουμε ότι διάγουμε ζωή άστεγου με σπίτι (ή και σπίτια), σαν παραπεταμένες μαρμάρινες χαρτόκουτες που ολοένα γκριζάρουν υπό τον ήλιο και τη βροχή, αλλά ακίνητες (και αμετακίνητες) στη θέση τους ατενίζουν τον χρόνο της ζωής να περνά.


Ομοίως και με το υπέροχο μάρμαρο Διονύσου στο οποίο ο Λόλης με τη σπουδαία μαστορική του δίνει την όψη γερασμένου φελιζόλ. Το λευκό, φυσικό, πανέμορφο και ευγενές αυτό υλικό –ένα απτό σύμβολο της αρχαίας πολιτισμικής κληρονομιάς− είναι πλέον όμοιο (χάρη στη γλυπτική του Λόλη) με το αναλώσιμο ευτελές συνθετικό υλικό που με την πρώτη ευκαιρία ξαποστέλνουμε στους κάδους απορριμμάτων.

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON


Ένα θέμα προς σκέψη είναι ότι παρά το τόσο μεγάλο και ξεκάθαρο εννοιολογικό φορτίο των έργων, οι αγνοί θεατές (αλλά και οι κάπως πιο «διεφθαρμένοι» από τη στενότερη σχέση τους με τη διαδικασία της παραγωγής των εικαστικών έργων) στέκονται κυρίως στη «μαστοριά» τους. Είναι σαν αυτή, για κάποιον λόγο, να βαραίνει (και κυρίως να γοητεύει) περισσότερο απ' ό,τι ο συναισθηματικός αντίκτυπος που μπορεί να προκαλέσουν το έργο και η εξώθηση σε μια ακολουθία σκέψεων και συνειρμών.


Τα έργα του δημιουργούνται, όπως λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης, χωρίς σχέδιο ή πλάνο, μόνο επειδή εκείνος αποκρίνεται στην απάντηση που δίνει το υλικό στο χτύπημα της σμίλης του. «Εμένα ο λόγος μου ως καλλιτέχνη δεν παράγεται από τη διαδικασία της κατασκευής αλλά αφού το γλυπτό έχει ολοκληρωθεί. Επίσης, εκείνος που νιώθει αυτό το υλικό και ξέρει πώς το χειρίζεται ένας γλύπτης θα καταλάβει ότι τα έργα μου δεν είναι τέλεια.


Η μαστοριά που βάζω είναι τόση όση, ώστε το έργο να στέκεται ως γλυπτό και όχι ως αντιγραφή του αληθινού. Αναζητώ κάθε φορά το σημείο όπου η μαστοριά είναι αρκετή ώστε το έργο μου να είναι πειστικό για μένα, πριν από οποιονδήποτε άλλο. Αλλά για να μη μείνουμε μόνο σε μομφές κατά της μαστοριάς, ας πούμε ότι χάρη σε αυτήν γεννιέται η πρώτη θερμή σχέση και η οικειότητα του θεατή με το γλυπτό».


Σίγουρα, η μαστοριά και ο θαυμασμός που γεννά στον θεατή κάθε γλυπτό του Λόλη είναι το «δόλωμα» για να καταπιεί το «δηλητήριο» που περιέχει το εννοιολογικό φορτίο του. Το ερώτημα όμως παραμένει: μήπως ο θεατής τρώει το δόλωμα και απομακρύνεται ευτυχής, χωρίς να πιαστεί στο αγκίστρι του μηνύματος του έργου;


Αν αυτό του συμβεί, είναι κρίμα για τον ίδιο. Θα περνούσε καλύτερα αν είχε αγκιστρωθεί.


Αυτή είναι και η μόνη στενόχωρη σκέψη που μπορεί να κάνει κάποιος βλέποντας αυτά τα έργα, τα οποία εξάπτουν τη σκέψη και την επιθυμία να αντικρίσεις ευθέως το δράμα που φωτίζουν.

Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON
Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON
Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Άτιτλο, 2018 / No title, 2018. © Panos Kokkinias, Courtesy NEON
Ο Ανδρέας Λόλης μετατρέπει σύμβολα της ρύπανσης του περιβάλλοντος σε γλυπτά από μάρμαρο Facebook Twitter
Ο καλλιτέχνης Ανδρέας Λόλης με την επιμελήτρια της έκθεσης Νάγια Γιακουμάκη. © Panos Kokkinias

Δείτε εδώ περισσότερες πληροφορίες για την έκθεση του Ανδρέα Λόλη, Prosaic Origins, που παρουσιάζεται στη Βρετανική Σχολή Αθηνών, στο πλαίσιο του προγράμματος «Έργο στη Πόλη 2018».

Εικαστικά
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: Όλες οι εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις

Εικαστικά / Ένας Μάιος γεμάτος τέχνη: 24 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Οικολογία, αποικιοκρατία, εξουσία, η σχέση μας με τα ζώα, μετανάστευση, ρατσισμός: Η εικαστική κίνηση της Αθήνας σήμερα αναδεικνύει τα φλέγοντα και επίκαιρα θέματα που απασχολούν τους σύγχρονους εικαστικούς.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μπάμπης Ρετζεπόπουλος: Ένας ανένταχτος, εκλεκτικός και ασυμβίβαστος καλλιτέχνης

Εικαστικά / Η αθώα, ανόθευτη, παιδική ματιά στο έργο του Μπάμπη Ρετζεπόπουλου

Η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων τιμά με μία αναδρομική έκθεση τον, γνωστό και ως Babis R., ζωγράφο και χαράκτη, έναν ανένταχτο καλλιτέχνη που, πέρα από το πολύτιμο εικαστικό του έργο, μάς άφησε παρακαταθήκη την ακεραιότητά του και την απροκατάληπτη στάση του απέναντι στην τέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια