Δεκάδες influencers των social media προωθούν απαγορευμένα προϊόντα μαυρίσματος σε εκατομμύρια followers, σύμφωνα με έρευνα του BBC News.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι παράνομο να πωλούνται ρινικά σπρέι ή ενέσιμα που παρασκευάζονται με «Melanotan II», μια τεχνητή ορμόνη που μπορεί να επιταχύνει το μαύρισμα.
Το χωρίς άδεια φάρμακο είναι επικίνδυνο, λένε οι δερματολόγοι, και οι χρήστες θα πρέπει να το σταματήσουν αμέσως.
Και υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μη ελεγμένα προϊόντα μπορεί να συνδέονται με καρκίνο του δέρματος.
Η Advertising Standards Agency λέει ότι όλοι οι influencers πρέπει να ενεργούν υπεύθυνα, συμπεριλαμβανομένης της διασφάλισης ότι τα προϊόντα και οι εταιρείες με τις οποίες συνδέονται δεν ενεργούν παράνομα.
«Ήξερα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά»
Η Liv και η Elaina επιθυμούσαν αμφότερες ένα μαύρισμα όπως τα μοντέλα στα social media.
Όταν influencers και οι φίλοι άρχισαν να εμφανίζονται με ηλιοκαμένο δέρμα, ήθελαν να μάθουν το μυστικό τους.
Σύντομα, η Liv παρήγγειλε ενέσεις μαυρίσματος από έναν ιστότοπο με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Elaina επέλεξε ένα ρινικό σπρέι, το οποίο αγόρασε στα social media.
Για δύο μήνες, η 27χρονη από το Λιντς, έκανε ενέσεις στο στομάχι της και μετά πήγε σε μια ξαπλώστρα, η οποία της είχαν πει ότι θα «ενεργοποιούσε» το φάρμακο.
Της προκαλούσε πονοκεφάλους, αλλά ένιωθε ότι άξιζε τον κόπο - ώσπου, οκτώ μήνες αργότερα, βρήκε έναν παράξενο σχήμα ελιάς στον μηρό της.
«Ήταν σκούρο και προεξείχε, περίπου στο μέγεθος ενός μπιζελιού», λέει. «Δεν είμαι τύπος των ελιών, οπότε ήξερα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά».
Οι γιατροί συμφώνησαν με την Liv.
Αλλά λίγο μετά την αφαίρεση, διαγνώστηκε με μελάνωμα σταδίου πρώτου, έναν επικίνδυνο καρκίνο του δέρματος.
Η Liv χρειάστηκε χειρουργική επέμβαση για να αφαιρέσει τον καρκινικό ιστό γύρω από την περιοχή όπου βρισκόταν η ελιά και ο δερματολόγος τής είπε ότι οι ενέσεις ήταν η πιθανή αιτία.
«Μια διάγνωση καρκίνου είναι τρομακτική, ασχέτως αν είσαι μόνο 27 ετών», λέει.
Μέσα σε λίγα λεπτά από το πρώτο της ρινικό σπρέι, το πρόσωπο της Elaina «έκαιγε» και έγινε έντονο κόκκινο.
«Μου είπαν ότι το σώμα μου έπρεπε απλώς να το συνηθίσει. Μία εβδομάδα αργότερα, ο λαιμός μου άρχισε να κλείνει - κυριολεκτικά δεν μπορούσα να αναπνεύσω», λέει.
Η 19χρονη από το Ντάραμ χρειάστηκε νοσοκομειακή περίθαλψη και διαγνώστηκε με σοβαρή λοίμωξη στο λαιμό και το ιγμόρειο.
Οι γιατροί της είπαν ότι η εισπνοή του προϊόντος μαυρίσματος ήταν η αιτία, καθώς είχαν δει κι άλλους ασθενείς με παρόμοια συμπτώματα μετά τη χρήση του.
Το BBC News μίλησε με 20 άτομα που παρουσίασαν επιπλοκές, όπως βλάβες, μυκητιάσεις και αποστήματα.
«Αφύσικες πορτοκαλί και ασυνήθιστες ελιές»
Η «Melanotan II» μπορεί να αυξήσει την παραγωγή μελανίνης, της χρωστικής που σκουραίνει το δέρμα, αλλά ποτέ δεν έχει γίνει ενδελεχής έλεγχος.
Τα social media έχουν προωθήσει το φάρμακο, το οποίο πωλούνταν στο παρελθόν σε κάποια γυμναστήρια και κομμωτήρια, με την μόδα να καθοδηγείται κυρίως από νεαρές, λευκές γυναίκες.
Η πρόσφατη προσθήκη ενός ρινικού σπρέι μπορεί επίσης να το κάνει να φαίνεται ακόμη πιο ελκυστικό.
Η Βρετανική Ένωση Δερματολόγων είναι πλέον σε επιφυλακή για ασθενείς με προειδοποιητικά σημάδια «ασυνήθιστου πορτοκαλί μαυρίσματος» και «ασυνήθιστων σπίλων».
Μερικοί πωλητές ισχυρίζονται ότι τα προϊόντα τους είναι ασφαλή - αλλά η D Catherine Borysiewicz, από την ένωση, λέει ότι το μόνο ασφαλές μαύρισμα είναι το ψεύτικο μαύρισμα.
«Έχουμε αποδείξεις ότι αυτά τα προϊόντα είναι δυνητικά επικίνδυνα και μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο», λέει.
«Έχουμε περιπτώσεις που έχουν δείξει ότι αναπτύσσεται μελάνωμα μετά τη δοκιμή τους. Μιλάω για κινδύνους για το δέρμα - αλλά ποιος ξέρει τι άλλο μπορεί να κάνει;».
«Δεν είχα συνειδητοποιήσει πόση ζημιά θα μπορούσε να κάνει»
Δεκάδες influencers έχουν κάνει δημοσιεύσει για τη χρήση της «Melanotan II».
Δεν είναι παράνομη η χρήση ή η προώθηση αυτών των προϊόντων μαυρίσματος, παρά τους κινδύνους για την υγεία, αλλά είναι παράνομη η πώλησή τους.
Η σταρ του Geordie Shore, Bethan Kershaw, είπε πρόσφατα στους 700.000 followers της ότι είχε χρησιμοποιήσει ρινικά σπρέι από μια εταιρεία που ονομάζεται Real Tan.
Τόσο η ίδια όσο και η εταιρεία αρνήθηκαν να σχολιάσουν.
Άλλοι influencers είναι πιο σαφείς - η σταρ του TikTok, Lauren έδειξε στην κάμερα πώς εισπνέεται το φάρμακο.
Μια εταιρεία είχε προσφέρει στην 26χρονη, από τη Γλασκώβη, δωρεάν ρινικά σπρέι αν προωθούσε τα προϊόντα της.
Ωστόσο, δύο μήνες αργότερα, σταμάτησε να τα παίρνει γιατί την έκαναν να νιώθει άρρωστη.
«Ως influencer, πρέπει να είμαι πιο προσεκτική τι προωθώ. Πρέπει να προσέχω τους followers μου, πολλοί από αυτούς είναι νέοι», λέει η Lauren.
Το BBC News αναφέρει διάφορα παραδείγματα διασήμων που κατευθύνουν τους οπαδούς τους σε επιχειρήσεις που πωλούν προϊόντα με «Melanotan II».
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ριάλιτι σταρ, Charlotte Crosby, που κάποια στιγμή είπε στους followers της να «τσεκάρουν» το Real Tan και έκανε tag την εταιρεία σε μια άλλη ανάρτηση μιλώντας για το μαύρισμά της.
Εκπρόσωπος της Charlotte Crosby, η οποία έχει 7,6 εκατομμύρια followers στο Instagram, λέει ότι «δεν θα προωθούσε ποτέ εν γνώσει της μια εταιρεία που πουλά παράνομα προϊόντα χωρίς άδεια», προσθέτοντας ότι έχει μόνο χρησιμοποιήσει προϊόντα από το Real Tan χωρίς «Melanotan II».
Πρόκειται για ενυδατικές κρέμες που της «χάρισαν» και τζελ για τα οποία δημοσίευσε χαριστικά, για να προωθήσει την κυκλοφορία τους.
Όμως αυτές οι διευκρινίσεις δεν έγιναν ποτέ στις αναρτήσεις της, ενώ δεν υπήρξε καμία αναφορά για κρέμες ή τζελ στον τιμοκατάλογο του Real Tan μετά τη δημοσίευση της Crosby, παρά μόνο ενέσεις και ρινικά σπρέι.
Ένας πιο πρόσφατος τιμοκατάλογος λέει «οι αντηλιακές κρέμες μαυρίσματος θα διαθέσιμες σύντομα».
Το BBC News ζήτησε από χημικούς του Imperial College London να αναλύσουν 10 κιτ μαυρίσματος.
Περίμεναν να βρουν περίπου 10 συστατικά σε ένα εγκεκριμένο φάρμακο, αλλά σοκαρίστηκαν όταν ανακάλυψαν ότι ορισμένα από τα προϊόντα περιείχαν περισσότερα από 100 άγνωστα στοιχεία, ενώ επιβεβαίωσαν την παρουσία «Melanotan II».
«Αν δεν ξέρετε τι παίρνετε, θα πρέπει πιθανώς να το αποφύγετε», λέει ο καθηγητής Tony Cass, που παρομοίασε τον κίνδυνο με ρωσική ρουλέτα, αλλά πρόσθεσε: «Είναι σαν να χρησιμοποιείς πολυβόλο αντί πιστόλι».
Η Medicines and Healthcare products Regulatory Agency λέει πέρασε 10 χρόνια διερευνώντας τέτοια προϊόντα.
Το Instagram και το TikTok λένε ότι η πώληση του φαρμάκου στις πλατφόρμες τους απαγορεύεται και το διαφημιστικό περιεχόμενο θα αφαιρεθεί.
«Νοιαζόμαστε βαθιά για την υγεία και την ευημερία της κοινότητάς μας. Δεν επιτρέπουμε την προώθηση ελεγχόμενων ουσιών», σχολίασε εκπρόσωπος της TikTok.
Ωστόσο, παρά το γεγονός αυτό, η παράνομη βιομηχανία μαυρίσματος καλά κρατεί.
