Τριαντάφυλλος Λιώτης: «Αλίμονο αν σταματήσουμε να ονειρευόμαστε»

Ο Τριαντάφυλλος Λιώτης συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κορυφαίους Έλληνες σολίστ της γενιάς του. Πολυβραβευμένος και περιζήτητος, έρχεται στην Αθήνα για να συμπράξει με την ΚΟΑ στην Εναρκτήρια Συναυλία της νέας σεζόν (09.10.2020). Εν μέσω δοκιμών, μας μίλησε για όσα του δίδαξε η περίοδος του lockdown, αλλά και όσα διδάσκει ο ίδιος στους σπουδαστές του.

—Η φετινή καλλιτεχνική περίοδος της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών, που ξεκινά με τη συναυλία στην οποία συμμετέχετε, είναι αφιερωμένη στις επαναστάσεις και τις εξεγέρσεις, με αφορμή και τα 200 χρόνια από την έναρξη της ελληνικής Επανάστασης. Πιστεύετε ότι οι κρίσεις και οι συγκρούσεις εμπνέουν τους καλλιτέχνες;
Σαφέστατα. Η τέχνη καλωσορίζει και προσδιορίζεται πολύ συχνά από τις προκλήσεις της εκάστοτε εποχής. Και είναι τιμή μου να συμμετέχω στην εναρκτήρια συναυλία σε αυτό το πνεύμα.

—Πολλοί πιστεύουν ότι κάθε κρίση – όπως στην περίπτωσή μας η πανδημία – αποτελεί παράλληλα και ευκαιρία για προσωπική (ή και συλλογική) εξέλιξη. Ενστερνίζεστε αυτή την άποψη και αν ναι, με ποιο τρόπο πιστεύετε ότι μπορεί να ευνοήσει έναν μουσικό;
Ναι, σε κάθε κρίση υπάρχει ευκαιρία, εφόσον μπορούμε να τη δούμε έτσι. Το πρόβλημα φυσικά είναι ότι όταν κάποιος αντιμετωπίζει δυσκολία επιβίωσης, πιο δύσκολα μπορεί να δει κάποια τυχόν ευκαιρία ή κι αν τη βλέπει, αισθάνεται ανήμπορος να την αρπάξει. Πιστεύω ότι οι μουσικοί αναγκαστήκαμε εκ των πραγμάτων να αναζητήσουμε νέες ιδέες, πλατφόρμες για να εκφραστούμε. Επίσης πιστεύω ότι οι μουσικοί αρχίσαμε να ερχόμαστε πιο κοντά και να στηρίζουμε πιο πολύ ο ένας τον άλλον. Αυτά είναι μια καλή αρχή, αρκεί να μην μας κατακτήσει ένα διαρκές αίσθημα ηττοπάθειας και αρνητικότητας.

—Κατά την περίοδο της καραντίνας, είδαμε ότι όλοι οι μεγάλοι καλλιτεχνικοί οργανισμοί παγκοσμίως, αλλά και μεμονωμένοι καλλιτέχνες αξιοποίησαν ιδιαίτερα τις δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο και ειδικότερα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι οι τεχνολογικές δυνατότητες που πλέον υπάρχουν, μπορούν να υποκαταστήσουν το ζωντανό βίωμα;
Πιστεύω ότι μπορούν να το συμπληρώσουν. Σε καμία περίπτωση να το υποκαταστήσουν. Οι ζωντανές συναυλίες είναι κάτι μοναδικό, η μουσική ταξιδεύει μέσα στο σώμα και στην ψυχή του ακροατή χωρίς να υπάρχει κάποιος φραγμός, η μουσική γίνεται εκείνη τη στιγμή και αντιδρά στον κόσμο και στην ενέργειά του. Μόνο έτσι μπορεί να ολοκληρωθεί ένα μουσικό έργο. Το κοινό εξάλλου είναι το ίδιο ένα τμήμα μιας συναυλίας, επιδρά τόσο στην ακουστική όσο και στο συναίσθημα και την κατεύθυνση που παίζουν οι μουσικοί! Πως είναι δυνατόν να διαχωρίσουμε το ένα από το άλλο;

—Υπάρχουν παγίδες που πρέπει να αποφεύγονται κατά τη γνώμη σας; Ο μουσικός (αλλά και η μουσική) μπορεί να υπάρξει χωρίς την άμεση επικοινωνία και την ανταλλαγή ενέργειας με το κοινό;
Ξεκάθαρα δεν μπορεί. Η μεγαλύτερη παγίδα είναι να μετατραπεί ένα εργαλείο επικοινωνίας (όπως το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης) ή και προβολής σε ένα εργαλείο ψευδούς κοινωνικής συναναστροφής και ανεξέλεγκτου πολέμου εντυπώσεων χωρίς ουσία.

—Η μουσική μπορεί να είναι επαναστατική πρακτική κατά τη γνώμη σας; Ποιοι συνθέτες και ερμηνευτές θεωρείτε ότι έφεραν αέρα αλλαγής μέσα από την πορεία τους;
Μπορεί να γίνει, αλλά δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός. Το πιο σημαντικό είναι η έκφραση. Έπειτα κάποιοι συνθέτες έφεραν «σιωπηλές» επαναστάσεις ή προετοίμασαν το έδαφος για άλλες. Και ενώ κάποιοι δεν αισθάνθηκαν ποτέ την ανάγκη να το κάνουν αυτό, παρ' όλα αυτά το έργο τους μπορεί να επέφερε ή να χρησιμοποιήθηκε ώστε να επέλθει η αναπόφευκτη αλλαγή. Η ιστορία μόνο μπορεί να το δείξει αυτό. Θεωρώ ως πλέον «επαναστατικούς» τον Μπαχ, τον Μπετόβεν, τον Σούμπερτ, τον Μάλερ αλλά και σύγχρονους όπως ο Σούνμπεργκ, ο Ξενάκης, ο Κέιτζ, ο Στόκχαουζεν και πολλοί άλλοι.

—Έχετε ασχοληθεί ιδιαίτερα και με τη μουσική δωματίου. Τι πιστεύετε ότι προσφέρει αυτή η εμπειρία – η στενή συνεργασία με συναδέλφους σας αλλά και το ρεπερτόριο – στην ερμηνεία σας;
Με έμαθε να βγαίνω από το στενό φάσμα του δικού μου μέρους και να αναζητώ το συνολικό αποτέλεσμα. Ένα έργο μουσικής δωματίου ξέρετε ολοκληρώνεται μόνο εφόσον όλοι εκτελούν το μέρος τους με σεβασμό και με ζωντανό διάλογο με όλα τα άλλα μέλη. Ο καθένας προετοιμάζει μόνος του το κομμάτι του, αλλά πάντα πρέπει να είναι έτοιμος να δώσει χώρο για τις ιδέες των άλλων όπως και για το συλλογικό αυθόρμητο δυναμικό. Ίσως όπως και σε μια ιδανική δημοκρατική κοινωνία, σκέφτομαι συχνά. Το «όλον» είναι μεγαλύτερο από το απλό άθροισμα των επιμέρους. Ένα κονσέρτο με ορχήστρα είναι ουσιαστικά μια μεγάλη μουσική δωματίου, γι' αυτό και απολαμβάνω όλες αυτές τις συναυλίες!

—Διδάσκετε στην Ανωτάτη Σχολή Μουσικής του Detmold, από την οποία αποφοιτήσατε. Πως βιώσατε τη μετάβαση από τον σπουδαστή στον καθηγητή;
Καθώς έλειπα από το Ντέτμολντ για περίπου 5 χρόνια, διάστημα κατά το οποίο άλλαξαν πάρα πολλά για μένα και είχα ήδη κερδίσει κάποιες διδακτικές θέσεις στην Καρλσρούη, δεν μπορώ να πω ότι βίωσα κάτι ιδιαίτερο ως μετάβαση. Ίσως μόνο το ότι μπορούμε και μιλάμε στον ενικό με όλους τους τότε καθηγητές μου.

—Τι επιδιώκετε να έχουν κατακτήσει οι σπουδαστές σας, όταν αποφοιτήσουν;
Την ικανότητα να σκέφτονται για τον εαυτό τους, να αγαπήσουν και να σέβονται τη μουσική και το πιάνο, την όρεξη και τη διάθεση για πολλή και σκληρή δουλειά και την πίστη στον εαυτό τους για να βρει ο καθένας το σωστό του δρόμο. Εκεί που οι άλλοι βλέπουν προβλήματα, αυτοί να βλέπουν λύσεις. Και σαν καλλιτέχνες, και σαν άνθρωποι.

—Τι μουσική ακούτε στον ελεύθερό σας χρόνο;
Πολλή κλασική, μοντέρνα και σύγχρονη! Κλασικό ροκ, τζαζ και αγγλικό ποπ, ελληνικό έντεχνο, παραδοσιακό και ρεμπέτικο. Αναλόγως της στιγμής και της διάθεσης.

—Μετά την πανδημία, θεωρείτε ότι είναι πιο δύσκολο να θέτει κανείς μακροπρόθεσμους στόχους; Ή πρέπει να συνεχίσουμε να ονειρευόμαστε; Ποια θα λέγατε ότι είναι τα δικά σας όνειρα;
Αλίμονο αν σταματούσαμε! Επιβάλλεται να ονειρευόμαστε, να έχουμε στόχους. Τα όνειρα μου για το άμεσο μέλλον είναι να επανέλθει η ζωή μας στα φυσιολογικά και να μπορέσουμε να κάνουμε μουσική για τον κόσμο μας, να γίνουν όλα αυτά που έχουν αναβληθεί και να συνειδητοποιήσει ο κόσμος πόσο σημαντικό λειτούργημα επιτελούν οι μουσικοί και οι καλλιτέχνες για την ποιότητα της ζωής μας. Σε προσωπικό επίπεδο εύχομαι να είμαστε και να είστε όλοι γεροί και να τα καταφέρουμε να τα πούμε σύντομα με όλους σας, μουσικούς και κοινό στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Παρασκευή στις 9 Οκτωβρίου στην εναρκτήρια συναυλία της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών για την καλλιτεχνική περίοδο 2020/2021!

Info:

Παρ., 9 Οκτ. 2020
20:30
Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης