Alberto Moravia: Η πλήξη

Η «Πλήξη» του Αλμπέρτο Μοράβια εκδόθηκε το 1960, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις και συζητήσεις, γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις, μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες, μεταφέρθηκε το 1962 στον κινηματογράφο από τον Νταμιάνο Νταμιάνι, σε παραγωγή του Κάρλο Πόντι, και καταχωρίστηκε στα αριστουργήματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής λογοτεχνίας.

Ο ίδιος ο συγγραφέας συνέδεσε στενά τους "Αδιάφορους», το πρώτο του μυθιστόρημα (1929), το οποίο κυκλοφόρησε πρόσφατα σε νέα μετάφραση από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα, και την «Πλήξη» ως μυθιστορήματα που εκφράζουν την κρίση του ανθρώπου στον κυκεώνα των ιστορικών και πολιτιστικών αλλαγών στις αρχές του 20ού του αιώνα και στη δεκαετία του '60. Το βαθύτερο θέμα του μυθιστορήματος, δηλαδή η αδυναμία να αποκτήσει κανείς ουσιαστική σχέση με την πραγματικότητα, η αποξένωση και η έλλειψη επικοινωνίας, εκφράζεται μέσα από την ερωτική ιστορία των δύο πρωταγωνιστών: του τριανταπεντάχρονου ζωγράφου Ντίνο και της δεκαεπτάχρονης Τσετσίλια, «γυναίκας και παιδιού μαζί».

Ο Ντίνο, γόνος πλούσιας μεγαλοαστικής οικογένειας, έχει εγκαταλείψει τη βίλα της μητέρας του και ζει μια λιτή ζωή με λίγα χρήματα σε ένα στούντιο, όπου προσπαθεί ανεπιτυχώς να ζωγραφίσει έργα αφηρημένης τέχνης για να ξεγελάσει την πλήξη του. «Λοιπόν, όσο κι αν πάω πίσω στα χρόνια με τη μνήμη μου, θυμάμαι ότι πάντα υπέφερα από πλήξη (...) Ήλπιζα ότι η ζωγραφική είχε νικήσει οριστικά την πλήξη. Συνειδητοποίησα, όμως, σχεδόν αμέσως ότι δεν ήταν αλήθεια» ομολογεί ο ήρωας, για να προσθέσει ότι «η πλήξη ήταν, κατά βάθος, μια έλλειψη σχέσεων με τα πράγματα».

Αληθινός καλλιτέχνης με πίστη στην αντικειμενική πραγματικότητα, εμφανίζεται ένας εξηνταπεντάχρονος ζωγράφος στο διπλανό ατελιέ, ο οποίος δημιουργεί έργα αναπαραστατική τέχνης, με γυναικεία γυμνά. Μόλις αυτός φεύγει ξαφνικά από τη ζωή, ο Ντίνο «κληρονομεί» ένα από τα μοντέλα του, την Τσετσίλια, που θυμίζει τη Λολίτα, ακόμα ένα «παιδί που μεγάλωσε πολύ γρήγορα και άρχισε από νωρίς να έχει γυναικείες εμπειρίες». Η ερωτική σχέση ανάμεσά τους κινείται μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Εκείνος την επιθυμεί, αλλά πλήττει, την ελέγχει λόγω της ζήλιας του γιατί εκείνη τον απατά και είναι άπιαστη σαν την πραγματικότητα.

Παρότι ο Μοράβια έχει δηλώσει πως, «αν θέλει, κανείς μπορεί να διαβάσει το βιβλίο σαν μια απλή ερωτική ιστορία», εντούτοις στις σελίδες της «Πλήξης» συναντάμε μια βαθύτερη ανάλυση της πάντα περίπλοκης ισορροπίας ανάμεσα στο χρήμα, στον σαρκικό έρωτα και στον ανδρικό
ψυχισμό, μια διερεύνηση ψυχολογικών καταστάσεων, μια εξέταση της ατομικής και άρα υπαρξιακής κατάστασης του ανθρώπου στις δυτικές κοινωνίες, μια μελέτη γύρω από την αποξένωση που εκφράζει την κρίση του ατόμου με την πραγματικότητα και την κρίση του
καλλιτέχνη με το αντικείμενό του.

Με πλοκή που διακόπτεται από πολλές στοχαστικές παρεμβάσεις, με καινοτόμο δοκιμιακό ύφος που βοηθά στην «εμβάθυνση στην ψυχολογία», η «Πλήξη» έχει περάσει στο πάνθεον των κλασικών έργων. Αποτελείται από εννέα κεφάλαια, πρόλογο και επίλογο, που διαμορφώνουν το ξεχωριστό
ύφος και την ιδιαίτερη δομή του. Η έκδοση είναι εμπλουτισμένη επίσης με βιβλιογραφία, σημειώσεις και τρία παραρτήματα, τα οποία συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του έργου.