Γιατί είναι τόσο επιρρεπής η Ελληνική Αστυνομία στη βία και στα βασανιστήρια;

Γιατί είναι τόσο επιρρεπής η Ελληνική Αστυνομία στη βία και στα βασανιστήρια; Facebook Twitter
Εικονογράφηση: Dreyk the Pirate
39

 

10 Οκτωβρίου 2012. Επισκέπτεται την Αθήνα η Άνγκελα Μέρκελ και η πόλη ετοιμάζεται για μια ακόμα μεγάλη διαδήλωση. Για την ασφάλεια της καγκελαρίου επιστρατεύονται έξι χιλιάδες αστυνομικοί, εξυπηρετώντας ένα επιχειρησιακόσχέδιο που μετατρέπει το κέντρο της Αθήνας σε φρούριο. Τα επεισόδια μεταξύ δυνάμεων των ΜΑΤ και διαδηλωτών είναι ένα συνηθισμένο φαινόμενο και για πολλούς δεν αποτελεί είδηση. Η κίνηση όμως του ματατζή με τον αριθμό «12-36» να χρησιμοποιήσει μια διαδηλώτρια ως ασπίδα προστασίας από τα ιπτάμενα αντικείμενα που εκτοξεύονταν κατά της συγκεκριμένης διμοιρίας έδωσε μια άλλη διάσταση σε ό,τι αφορά τον ρόλο της αστυνομίας σε ένα δημοκρατικό, δυτικού τύπου κράτος, που δεν είναι άλλος από την προστασία του πολίτη.

Την ίδια μέρα, τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ανακάλυψαν κάτι που επιδεικτικά αγνοούσαν επί δέκα ημέρες: τον βασανισμό και την άθλια κακομεταχείριση δεκαπέντε συλληφθέντων που συμμετείχαν σε μια μηχανοκίνητη αντιφασιστική πορεία στις 30 Σεπτεμβρίου στην περιοχή του Αγίου Παντελεήμονα. Μολονότι και οι δεκαπέντε είχαν φροντίσει να ενημερώσουν με επιστολή τα Μέσα, αυτά φρόντισαν να την αγνοήσουν επιδεικτικά, μέχρι που είδαν το σχετικό δημοσίευμα της «Guardian».

Τα δύο παραπάνω περιστατικά προστίθενται στα δεκάδες που αφορούν την εκτεταμένη χρήση βίας από πλευράς της Ελληνικής Αστυνομίας. Η οικονομική κρίση και οι δεκάδες διαδηλώσεις μπορεί να έχουν φέρει πιο κοντά τα όργανα της τάξης στους πολίτες, αν το δούμε ιστορικά, όμως, η κατάχρηση της εξουσίας και η εκμετάλλευση του κρατικού μονοπωλίου στη βία δεν είναι ένα φαινόμενο που γεννήθηκε τα τελευταία χρόνια, αλλά το συναντούσαμε και σε εποχές που στη χώρα μας επικρατούσε οικονομική ευμάρεια.

Παραδείγματα όπως η «ζαρντινιέρα της Θεσσαλονίκης», όταν το 2006 άνδρες της Ασφάλειας ξυλοκόπησαν χωρίς λόγο τον Κύπριο φοιτητή Αυγουστίνο Δημητρίου, ο βασανισμός μεταναστών κρατούμενων σε αστυνομικό τμήμα της Ομονοίας από τον αξιωματικό υπηρεσίας και, φυσικά, η δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου τον Δεκέμβριο του 2008 δείχνουν πως η ΕΛ.ΑΣ. έχει στο εσωτερικό της στοιχεία που ενεργούν διαχρονικά με εγκληματικό τρόπο.

Και τότε, όπως και τώρα, οι ανακοινώσεις της αστυνομίας τα χαρακτήριζαν «μεμονωμένα περιστατικά». Την εξήγηση αυτή, όμως, ακυρώνει τρανταχτά η Διεθνής Αμνηστία, που με έκθεσή της τον Ιούλιο απέδειξε πως τα περιστατικά δεν είναι μεμονωμένα αλλά κατ’ εξακολούθηση (21 καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το 2008 έως το 2012 υπάρχουν στο http://www.amnesty.org.gr/wp-content/ uploads/2012/07/Police-Violence-in-Greece REPORT.pdf).

Αν εξετάσουμε τη συμπεριφορά των αστυνομικών στις δύο περιπτώσεις που αναφέραμε στην αρχή, θα διαπιστώσουμε ότι η ΕΛ.ΑΣ δεν έχει ξεφύγει από την προσφιλή της συνήθεια να καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η συμπεριφορά του «12-36» δεν εμπίπτει σε κανένα νομικό πλαίσιο που να επιτρέπει σε αστυνομικό να χρησιμοποιεί πολίτες ως ανθρώπινη ασπίδα. Επίσης, δεν δικαιολογείται οποιαδήποτε πράξη βίας από την πλευρά της αστυνομίας.

Εικόνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας με άγριο ξυλοκόπημα πολιτών πριν ή κατά τη διάρκεια της σύλληψής τους θα μπορούσαν από μόνες τους να χρησιμοποιηθούν από την ίδια την πολιτεία ως πειστήρια ώστε να προχωρήσει στις απαραίτητες διαδικασίες για να παραπεμφθούν οι υπαίτιοι στα ανάλογα δικαστήρια. Αξίζει εδώ να υπενθυμίσουμε πως οι ξυλοδαρμοί, η εκτεταμένη χρήση χημικών και χειροβομβίδων κρότου λάμψης εναντίον του πλήθους αποτελούν παράνομη πράξη. Μάλιστα, το 2011 ο Μανώλης Κυπραίου έχασε την ακοή του από μια χειροβομβίδα που έσκασε ακριβώς δίπλα του.

Ο εγκληματολόγος και βουλευτής της ΔΗΜ.ΑΡ. Γιάννης Πανούσης δηλώνει στη LifΟ πως «η αστυνομία δεν είναι για να παρεμβαίνει ενόπλως σε ζητήματα που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα πριν καν εμφανιστεί μια απόπειρα εγκλήματος. Καμιά φορά αυτό συμβαίνει λόγω υπερβάλλοντος ζήλου, κακής εκπαίδευσης ή επειδή φοβούνται και οι ίδιοι ότι θα πέσουν θύματα ομάδων που τους την έχουν στημένη. Αλλά όλα αυτά δεν δικαιολογούνται. Δικαιολογούνται σ’ έναν πολίτη που φοβάται, αλλά όχι σ’ αυτόν που έχει εκπαιδευτεί να λειτουργεί σε καταστάσεις κρίσεις. Η αστυνομία δεν έχει καταλάβει την αποστολή της, όχι από επιχειρησιακής απόψεως αλλά όσον αφορά τον ρόλο της μέσα στο πλαίσιο της δημοκρατίας, ποια είναι τα όρια της. Εγώ θα έψαχνα να βρω τι συμβαίνει στις ιδεολογίες που υπάρχουν στο εσωτερικό της, σε αυτό που ονομάζουμε “μπλε υποκουλτούρα” και σε μια λαθεμένη εκπαίδευση που οδηγεί σε αυτές τις υπερβάσεις».

Αυτή η «μπλε υποκουλτούρα» στηρίζεται για πολλούς στα ιδεολογικά φρονήματα της Ελληνικής Αστυνομία, η δημοκρατικότητα των οποίων αμφισβητείται έντονα. Οι στενές σχέσεις της με τη Χρυσή Αυγή είναι ολοφάνερη ύστερα από τις τελευταίες εκλογές, που σε αρκετά τμήματα που ψήφισαν αστυνομικοί το εθνικιστικό κόμμα εμφάνισε υψηλά ποσοστά.

Η ευρύτερη «συνεργασία» των δύο πλευρών έχει αναδειχτεί έντονα τα τελευταία χρόνια και περιγράφεται γλαφυρά στο 9ο κεφάλαιο του βιβλίου του Δημήτρη Ψαρρά, Η Μαύρη Βίβλοςτης Χρυσής Αυγής, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πόλις. Για όσους βαριούνται την ανάγνωση, παραπέμπουμε στην ενδεικτική δήλωση που έκανε πρόσφατα ο βουλευτής Ηλίας Παναγιώταρος στο BBC, υποστηρίζοντας πως το «60% της ΕΛ.ΑΣ. είναι με το μέρος μας». Κάτι παραπάνω θα ξέρει. Η πολιτική τοποθέτηση, όμως, των αστυνομικών είναι ένα ζήτημα που προέκυψε τελευταία εξαιτίας της  εκλογικής έκρηξης της Χ.Α. Στην πραγματικότητα, η αστυνομική αυθαιρεσία διαιωνιζόταν εξαιτίας της ανυπαρξίας απόδοσης ποινικών ευθυνών.

Σύμφωνα με έρευνα του Συνήγορου του Πολίτη, όσον αφορά τις περίφημες Ένορκες Διοικητικές Εξετάσεις (ΕΔΕ), είναι πολύ λίγες οι περιπτώσεις που συναντάμε ποινικές κυρώσεις (π.χ. από τις 200 ΕΔΕ που πραγματοποιήθηκαν, οι 195 μπήκαν στο αρχείο). Η ατιμωρησία στο εσωτερικό της ενισχύει από τη μία τέτοιου είδους συμπεριφορά και από την άλλη αποθαρρύνει τους πολίτες, που έτσι δεν κινούνται νομικά. Μόνο και μόνο το γεγονός ότι το 2012 στην Ελλάδα τα διακριτικά των αστυνομικών είναι ένα είδος υπό εξαφάνιση αποτελεί ένα στοιχείο συγκάλυψης που συνεχίζεται, παρά τις καταγγελίες από διεθνείς οργανισμούς.

Ένα σημείο της επιστολής που έστειλαν οι συλληφθέντες στις 30 Σεπτεμβρίου περιγράφει τα εξής: «Οδηγούμαστε στον 6ο όροφο της ΓΑΔΑ, έξω από το τμήμα Προστασίας Πολιτεύματος του Κράτους, όπου η νύχτα συνοδεύεται από χτυπήματα, απειλές, τραβήγματα μαλλιών, καψίματα, τράβηγμα φωτογραφιών για προσωπικά άλμπουμ των ομάδων “Δ” που μας επιτηρούν. Οι απειλές του στυλ “τώρα που μάθαμε ποιοι είστε, θα σας θάψουμε, όπως τους παππούδες σας στον Eμφύλιο” είναι ενδεικτικές του κλίματος τρομοκρατίας που προσπάθησαν να επιβάλουν οι κρετίνοι πραίτορες των ομάδων “Δ”, ενώ δεν επιτρέπεται η επικοινωνία με δικηγόρους ή γιατρούς για 19 ώρες».

Σε ένα άλλο σημείο αναφέρει: «Οδηγούμαστε στα κρατητήρια της ΓΑΔΑ στον 7ο όροφο, σε υπερφορτωμένη πτέρυγα (προορισμένη για 30 άτομα, ενώ αυτήν τη στιγμή “ζούνε” 80 σε απίστευτα άθλιες συνθήκες) για να μας τη σπάσουνε, όταν εκεί συναντάμε ένα πρωτόγνωρο αίσθημα αλληλεγγύης από ανθρώπους που βρίσκονται εκεί, “ξεχασμένοι” έως και τρεις μήνες». Αν σας μοιάζουν απίστευτα ή άγνωστα όλα αυτά, θα πρέπει να πληροφορηθείτε πως η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις συνθήκες κράτησης, αλλοδαπών κυρίως, που έχουν ζητήσει πολιτικό άσυλο στη χώρα μας.

Ακόμα, η Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων (CPT) έχει κάνει δημόσια δήλωση εναντίον της χώρας μας και την έχει συμπεριλάβει αρκετά στις αναφορές της όσον αφορά τις συνθήκες κράτησης και φυλάκισης. Και όλα αυτά προτού η δικαιολογία της οικονομικής κρίσης τα συμπαρασύρει όλα. Η νύχτα της 30ής Σεπτεμβρίου έχει επαναληφθεί αρκετές φορές στον παρελθόν, ιδίως απέναντι σε παράνομους μετανάστες που φοβούνται να μιλήσουν, μόνο που τότε δεν είχε φτάσει το θέμα στην «Guardian» και δεν είχε αμαυρώσει για μια ακόμα φορά τη δημοκρατική εικόνα της χώρας στο εξωτερικό.

Τι κάνουμε, όμως, από εδώ και πέρα; Ο κ. Πανούσης πιστεύει πως «το ίδιο το σώμα πρέπει να ξεκαθαρίσει το εσωτερικό της. Η φυσική και η πολιτική του ηγεσία πρέπει να προχωρήσει στην εξυγίανση. Δευτερευόντως, είναι δουλειά του πολίτη. Ακόμα και αν γίνεται συγκάλυψη από το εσωτερικό, υπάρχουν χιλιάδες τρόποι να πιέσουμε, από τα ΜΜΕ μέχρι τη Βουλή, ώστε να μη συμβαίνει αυτό. Προτείνω, ως επιστήμονας και όχι ως βουλευτής, να ιδρυθεί ένα εθνικό συμβούλιο αστυνόμευσης με εκπροσώπους από τα κόμματα, τον Συνήγορο του Πολίτη και δικηγορικούς συλλόγους ακριβώς για να κάνει ένα δημοκρατικό έλεγχο στην αστυνομία.

Αλλά άλλο να κάνουμε τον απαραίτητο έλεγχο και άλλο να πάμε στο άλλο άκρο του "μπάτσοι – γουρούνια – δολοφόνοι” και στη θεώρηση ότι όλο το σώμα είναι μολυσμένο. Έτσι, ένας πυλώνας της κοινωνικής ειρήνης καταρρέει. Αν δεν έχεις δικαιοσύνη και αστυνομία, οδηγείσαι στην αυτοδικία».

Από το αρμόδιο τμήμα του Συνηγόρου του Πολίτη υποστηρίζουν πως η λύση υπάρχει εδώ και καιρό. «Δεν πρέπει να γίνουν δομικές αλλαγές, απλώς να τηρηθεί ο νόμος. Υπάρχει μια διαταγή του αρχηγού της αστυνομίας, που είχε δοθεί εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, η οποία καλύπτει πάρα πολλά από αυτά τα ζητήματα. Αν κάποιος ανασύρει αυτή την εγκύκλιο και ζητήσει την εκτέλεσή της, θα λυθούν πολλά ζητήματα».

Διάφορα
39

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Δ. Πολιτάκης / Όχι άλλο κάρβουνο: Αφήστε το αναρχικό άστρο να λάμπει στην πλατεία Εξαρχείων και καλές γιορτές

Μπορεί να έχει άμεση ανάγκη κάποιου είδους ανάπλασης η Πλατεία Εξαρχείων, το τελευταίο που χρειάζεται όμως είναι ένα μίζερο χριστουγεννιάτικο δέντρο με το ζόρι.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Β. Βαμβακάς / Δεκαετία του 2010: Δέκα χρόνια που στην Ελλάδα ισοδυναμούν με αιώνες

Οποιοσδήποτε απολογισμός της είναι καταδικασμένος στη μερικότητα, αφού έχουν συμβεί άπειρα γεγονότα που στιγμάτισαν τις ζωές όλων μας ‒ δύσκολο να μπουν σε μια αντικειμενική σειρά.
ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΒΑΜΒΑΚΑ
Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Β. Στεργίου / Τα χρόνια των μετακινήσεων και η κουβέντα για το brain drain που δεν μου αρέσει καθόλου

Αντί να βλέπουμε τη χώρα σαν άδεια πισίνα όπου πρέπει να γυρίσουν τα ξενιτεμένα της μυαλά για να γεμίσει, ας αλλάξουμε τα κολλημένα μυαλά σ' αυτόν εδώ και σε άλλους τόπους.
ΤΗΣ ΒΙΒΙΑΝ ΣΤΕΡΓΙΟΥ