Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter
4
 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter

Tην περασμένη Δευτέρα θα γινόταν 108 ετών. Ενώ, σήμερα, συμπληρώνονται 59 χρόνια από το θάνατό της. Περίεργα παιχνίδια παίζει η ζωή. Και μάλλον η Φρίντα δεν ήταν καλή παίκτρια. Ηξερε πως να σχεδιάζει το παιχνίδι αλλά δεν ήξερε πως να το καθορίζει. Και φυσικά δεν είχε ιδέα από νίκες.

Η Φρίντα που ζωγράφισε όπως κανείς άλλος τον πόνο, την αμφίθυμη σεξουαλικότητα της, το διαλυμένο της κορμί, την μεξικάνικη φιλοσοφία της, ήταν μια γυναίκα κομμένη στα δυο. Είχε δυο ψυχές μέσα σε ένα κορμί: από τη μια η ινδιάνα και από την άλλη η ευρωπαία που γοήτευε τον Αντρέ Μπρετόν και τον Πικάσο.

Αγωνίστηκε από παιδί, είχε τεράστια πάθη, αυτοσαρκαζόταν, αντιστεκόταν, όρθωνε πολιτικό ανάστημα. Ηταν μια γυναίκα που λύσσαγε να ζήσει. Ηταν μια ένθερμη υποστηρίκτρια της ζωής. Όπως έλεγε κι μεγάλος της θαυμαστής Αντρέ Μπρετόν τα έργα της ήταν "Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα".

Από τη μία η Φρίντα του πάθους, που τσακιζόταν όταν η μητρότητα της έκλεινε την πόρτα, που έκλεινε το μάτι στον αλκοολισμού, που κάπνιζε αρειμανίως, που δεν έλεγχε την ακραία της συμπεριφορά, που έλιωνε τον καθωσπρεπισμό, που βυθιζόταν στην οδύνη από τις απιστίες του Ντιέγκο.

Κι από την άλλη, η φωνή της λογικής. Εκείνη που αγαπούσε πολύ τα ζώα και τη φύση, που πουλούσε την φιλοσοφική της αύρα, που κέντριζε τους πάντες με το αστείρευτο χιούμορ της, που υπέκυπτε στο φλερτ του Λέοντα Τρότσκι αλλά και της Ζοζεφίν Μπέικερ.

Το μεγαλύτερο, λοιπόν, παιχνίδι στης ζωής της Φρίντα παίχτηκε μέσα της. Κι εκείνη δεν κατάφερε ποτέ να διαλέξει με ποιον θα ταυτιστεί και ποιον θα απορρίψει. Γι' αυτό και βγήκαν όλοι χαμένοι.

Burn this house
Burn it blue
Heart running on empty
So lost without you
But the night sky blooms with fire
And the burning bed floats higher
And she's free to fly"...

Η ζωή της μοιάζει με μεξικανικό δρώμενο: είχε έντονα χρώματα, μπόλικη λατρεία στη θλίψη, δυσοίωνες καταστάσεις, φωτιές, επαναστάσεις, φανταχτερά φουστάνια, τρέλα που αρμόζει σε λατίνα.

Η Mαγκνταλένα Κάρμεν Φρίδα Κάλο όπως την αποκαλούν οι συμπατριώτες της γεννήθηκε στις 6 Ιουλίου 1907 και πέθανε 13 Ιουλίου 1954. Στον κόσμο την έφεραν ο Βιλέμ, ένας γερμανοεβραίος, μορφωμένος, άθεος φωτογράφος και η ισπανομεξικάνα καθολική Ματίλντε. Ηταν το τρίτο από τα τέσσερα κορίτσια της οικογένειας. Είχε δύο μεγαλύτερες αδερφές την Ματίλντε και την Αντριάνα και μια μικρότερη την Κριστίνα.

Στην ηλικία των έξι αρρώστησε από πολυομυελίτιδα. Ετσι εγκατέλειψε νωρίς το παιχνίδι και καθηλώθηκε για μήνες στο κρεβάτι. Η αρρώστια της άφησε το δεξί πόδι μικρότερο από το αριστερό και ημιπαράλυτο. 

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter

  

Mε την επιμονή τη δική της και την παρότρυνση του προοδευτικού της μπαμπά η Φρίντα κολυμπά, παίζει ποδόσφαιρο και γράφεται στην Escola Preparatoria. Ηταν μόλις ένα από τα 35 κορίτσια μιας σχολής με 2000 σπουδαστές.

Στη σχολή γνωρίζει το πρώτο της φλερτ: τον Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας. Στις 17 Σεπτεμβρίου 1925, μοιραία μέρα της ζωής της οι δυο τους επιστρέφουν σπίτι με το λεωφορείο όταν αυτό συγκρούεται με τραμ. 

Το σφοδρό ατύχημα αφήνει στην Φρίντα κληρονομιά ένα ισχίο τρυπημένο από λαμαρίνες και πολλαπλά σοβαρά τραύματα στη σπονδυλική στήλη και τη λεκάνη. Ποτέ και τίποτα δεν θα ξαναήταν το ίδιο.

Η Φρίντα υπέστη δεκάδες χειρουργικές επεμβάσεις και παρέμεινε στο νοσοκομείο του Ευθρού Σταυρού στο Μεξικό για πολλές εβδομάδες. Κι αν κατάπιε τόσα χρόνια την οδύνη ήταν γιατί η παραμονή στο κρεβάτι της έδινε την ευκαιρία να ζωγραφίζει. Εβαζε απέναντι της έναν καθρέφτη και ξεκινούσε.

Eκεί, στο κρεβάτι του πόνου, φιλοτέχνησε το πρώτο της πορτρέτο το οποίο και χάρισε στον Αλεχάντρο Γκόμεζ Αρίας...

Αγωνίστηκε από παιδί, είχε τεράστια πάθη, αυτοσαρκαζόταν, αντιστεκόταν, όρθωνε πολιτικό ανάστημα. Ηταν μια γυναίκα που λύσσαγε να ζήσει. Ηταν μια ένθερμη υποστηρίκτρια της ζωής. Όπως έλεγε κι μεγάλος της θαυμαστής Αντρέ Μπρετόν τα έργα της ήταν "Σαν κορδέλα τυλιγμένη γύρω από μια βόμβα".

 

«Δεν είμαι άρρωστη. Είμαι σπασμένη. Αλλά είμαι ευτυχισμένη όσο μπορώ να ζωγραφίζω».

 

Στα έργα της εκτός από το προσωπικό της δράμα καθρεφτίζεται όλη η φιλοσοφία και η παράδοση της πατρίδας της. Τον όρο "σουρεαλισμό" δεν τον αποδέχτηκε ποτέ για τους πίνακές της. «Δεν ανήκω στους σουρεαλιστές. Δεν ζωγράφισα ποτέ όνειρα. Ζωγράφιζα την πραγματικότητά μου».

  

Aν εξαιρέσει κανείς τους πολιτικούς ηγέτες της Λατινικής Αμερικής, δύσκολα θα βρει πρόσωπο πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο από αυτό Φρίντα Κάλο. Κι όμως, αυτή η φλεγόμενη γυναίκα πραγματοποίησε στη διάρκεια της ζωής της τρεις μεγάλες εκθέσεις: μια στην πατρίδα της, μια στο Παρίσι και μια τρίτη στη Νέα Υόρκη.

  

Το 1929 η Φρίντα Κάλο παντρεύτηκε το Μεξικάνο καλλιτέχνη Ντιέγκο Ριβέρα τον οποίο είχε γνωρίσει μερικούς μήνες νωρίτερα. Εκείνος ζωγράφιζε μια αίθουσα του πανεπιστημίου κι εκείνη -σύμφωνα με μαρτυρίες- έκανε τη μοιραία δήλωση: "Κάποια στιγμή θα γεννήσω το παιδί του". Το πρώτο πράγμα που τους ένωσε ήταν το γεγονός ότι μοιράζονταν τις ίδιες πολιτικές απόψεις. Κατά τα άλλα εκείνος ήταν αναγνωρισμένος κι εκείνη ακόμα το πάλευε. 

Λατρεμένος ζωγράφος των Μεξικανών και σταρ της εποχής ο Ριβέρα την επισκίαζε. Εκείνη, όμως, παρέμεινε τυφλωμένη από την μεγάλη αδυναμία που του είχε, ακόμα και το 1939 που σύναψε σχέσεις με τον Νίκολας Μάρεϊ. «Είχα δύο ατυχήματα στη ζωή μου: το ένα ήταν με το λεωφορείο, το δεύτερο ήταν με τον Ντιέγκο», έλεγε. Και τα δύο την ισοπέδωσαν.

Στις αρχές τις δεκαετίας του '30 η Αμερική οι τοιχογραφίες του Ντιέγκο γίνονται ανάρπαστες. Ως αποτέλεσμα το ζευγάρι μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο και λίγο αργότερα στο Ντιτρόιτ.

Στην Αμερική η Φρίντα βίωσε τις δύο φορές από τις τρεις αποβολές της ζωής της. Ο σωματικός της πόνος και η απόγνωσή της για άλλη μια φορά καταγράφονται στον καμβά. Πιο χαρακτηριστικό έργο της αυτό με τίτλο "Νοσοκομείο Χένρι Φόρντ".

 Φρίντα Κάλο: δυο ψυχές σε ένα σώμα σμπαράλια Facebook Twitter
Henry Ford Hospital, 1932

Ο πόνος, όμως, δεν τελείωσε εκεί. Επιστρέφοντας στο Μεξικό ο Ντιέγκο δοκιμάζει τις αντοχές της άλλη μια φορά, προδίδοντάς την με την αδερφή της Κριστίνα. Η Φρίντα από αντίδραση πετσοκόβει τα μαλλιά της, διαλύεται αλλά εν τέλει αποφασίζει πως τη δουλειά δεν την μπλέκεις ποτέ με το κρεβάτι.

Έτσι, το ζευγάρι περνά μεγάλα διαστήματα χωριστά αλλά διατηρεί το κοινό του στούντιο και συνεχίζει ακατάπαυστα να ζωγραφίζει.

Άλλωστε, υπήρχε και ο αγώνας: το 1937 επανασυνδέονται καθώς έπρεπε να φιλοξενήσουν τον Λέοντα Τρότσκι και την σύζυγό του που είχαν βρει καταφύγιο στο Μεξικό. Οι μέρες αυτές έδωσαν στην Φρίντα την ευκαιρία να ξεχαστεί πλέκοντας ένα σύντομο ειδύλλιο με τον Μπολσεβίκο επαναστάτη. Μετά βέβαια η Φρίντα και ο Ντιέγκο ξαναχώρισαν για να ξαναπαντρευτούν το 1940... 

Το 1950 η διάγνωση για το δεξί πληγωμένο της πόδι γράφει: γάγγραινα. Ο κατήφορος δεν έχει τέλος. Παραμένει εννέα μήνες στο νοσοκομείο. Οταν βγαίνει ζωγραφίζει με μανία για να ολοκληρώσει τα έργα της επόμενης έκθεσης. Τα εγκαίνια είναι προγραμματισμένα για το 1953. Ολοι της επισημαίνουν τους κινδύνους αλλά εκείνη κάνει του κεφαλιού της. Καταφθάνει στα εγκαίνια με ασθενοφόρο και ξαπλώνει στη μέση της αίθουσας σε ένα κρεβάτι για να παρακολουθεί τις εντυπώσεις των προσκεκλημένων. Ηταν η τελευταία της performance. 

«Το κορμί πάντα σε προδίδει», έλεγε σαν να περίμενε την επιβεβαίωση που ήρθε στις 13 Ιουλίου 1954. Τα χαρτιά έγραψαν ως επίσημη αιτία την πνευμονική εμβολή. Οι φήμες μέχρι σήμερα επιμένουν στην υπερβολική δόση ηρεμιστικών.

 


 

 

4

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πρόδρομος Τσιαβός: «Στην παρουσία μας στον δημόσιο χώρο ο στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση αλλά να ακούσουμε, να συζητήσουμε, να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Plāsmata 3 / Πρόδρομος Τσιαβός: «Στόχος μας δεν είναι απλά να κάνουμε μια έκθεση, αλλά να αφήσουμε κάτι πίσω μας»

Ο επικεφαλής Ψηφιακής Ανάπτυξης και Καινοτομίας του Ιδρύματος Ωνάση μιλά με υπόκρουση τα ασταμάτητα τιτιβίσματα των πουλιών που έρχονται από τα σκιερά δέντρα του Πεδίου του Άρεως.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

4 σχόλια
Τρομακτικό το πόσο πολύ εξέθετε αυτό που όλοι φοβόμαστε: τους μεγαλύτερους πόνους και φόβους. Ακόμα πιο τρομακτικό πόσο πολύ ταυτίζομαι μαζί της.