Δύσκολος αποχαιρετισμός

Δύσκολος αποχαιρετισμός Facebook Twitter
10

γηράσκει καὶ χαλκὸς ὑπὸ χρόνου, ἀλλὰ σὸν οὔτι. κῦδος ὁ πᾶς αἰών καθελεῖ

Αντίφιλου Βυζαντίου, 1ος αι. μ.Χ.

 

Σήμερα συμπληρώνονται 4 εβδομάδες από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο σπουδαίος αρχαιολόγος, ακαδημαϊκός καθηγητής Σπυρίδων Ιακωβίδης. Στις μέρες που ακολούθησαν την απώλειά του, είδα να αναπαράγεται στον τύπο ένα κατατοπιστικό βιογραφικό του σημείωμα, που το παραθέτω εδώ.


Ο Σπύρος Ιακωβίδης γεννήθηκε το 1923 στην Αθήνα. Πήρε δίπλωμα αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1946 και διδακτορικό το 1962. Διετέλεσε Επιμελητής Αρχαιοτήτων (1952-1954), δίδαξε αρχαιολογία στα Πανεπιστήμια Αθηνών (1970-1974), Marburg (1976-1977), Heidelberg (1977) και University of Pennsylvania (1979-1991) και υπήρξε μέλος του Ινστιτούτου Προχωρημένων Σπουδών στο Princeton, ΗΠΑ (1977-1978).
Συνέγραψε, μεταξύ άλλων, τα βιβλία: Η Μυκηναϊκή Ακρόπολις των Αθηνών (1962), Περατή (1969-1970), Αι Μυκηναϊκαί Ακροπόλεις (1973), Vormykenische und Mykenische Wehrbauten (1977), Late Helladic Citadels on Mainland Greece (1988), Γλας Ι (1989), Γλας ΙΙ (1998), Gla and the Kopais (2001), Ανασκαφές Μυκηνών ΙΙΙ. Η Νοτιοδυτική Συνοικία (με συμμετοχή συνεργατών, 2013). Δημοσίευσε σαρανταοκτώ άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, πραγματοποίησε διαλέξεις σε 90 περίπου Πανεπιστήμια, Μουσεία και επιστημονικά σωματεία στην Ελλάδα, Γερμανία, ΗΠΑ, Αυστρία, Αγγλία, Βέλγιο, Καναδά, Κύπρο, Ιρλανδία, Ισπανία, Αυστραλία, Ελβετία.
Μετείχε σε 65 περίπου επιστημονικές συναντήσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό (1971-2002). Επί Κατοχής κατατάχθηκε στις Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών υπό τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τιμήθηκε με το Μετάλλιο Εθνικής Αντιστάσεως, και τον Μέγα Ταξιάρχη του Φοίνικος
Διετέλεσε συνεργάτης στην Ιστορία του Ελληνικού Έθνους (1970) και στην Ägäische Bronzezeit (1987). Υπήρξε μέλος της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Society for the Promotion of Hellenic Studies, της Βρετανικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, της Society of Antiquaries του Λονδίνου, της Société de Préhistoire Française, του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας, εταίρος του Σεμιναρίου Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Columbia, τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών (Έδρα Αρχαιολογίας, 1991), Γραμματεύς επί των Πρακτικών της Ακαδημίας (2000-2003), Πρόεδρος αυτής (2004) και επόπτης του Κέντρου Ερεύνης της Αρχαιότητος της Ακαδημίας Αθηνών (1993 έως τον θάνατό του). Επίσης υπήρξε Ξένος Εταίρος της Accademia Nationale dei Lincei (Ρώμη), επίτιμο μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών στην Τάξη Φιλοσοφίας και Ιστορίας (Βιέννη), Επίτιμος Διδάκτωρ της Αρχαιολογίας του Dickinson College, Pennsylvania, ΗΠΑ, και του Πανεπιστημίου Κύπρου.

Όσο εντυπωσιακό κι αν είναι ένα βιογραφικό σημείωμα που περιλαμβάνει τόσο σπουδαία επιστημονικά επιτεύγματα, σκέφτομαι ότι αποτυγχάνει να αποκαλύψει κάτι περισσότερο για τον ίδιο τον άνθρωπο και τις σπάνιες αρετές του. Έτσι αποφάσισα να καταγράψω κάποιες σκέψεις δικές μου σήμερα εδώ, όχι χωρίς λόγο, αλλά γιατί πιστεύω ότι άνθρωποι σαν τον καθηγητή Ιακωβίδη αντιπροσωπεύουν μια γενιά που χάθηκε ανεπιστρεπτί, ένα υψηλό ηθικό πρότυπο που βαθμηδόν απορρίφθηκε ως περιττό από την νεοελληνική κοινωνία, όταν επικράτησε το θράσος ως σημαντικότερο της ευγένειας.


Ο αποχαιρετισμός στον δάσκαλο Σπύρο Ιακωβίδη, η καληνύχτα σε μια ολόκληρη εποχή και μια μεγάλη περίοδο της ζωής μου, είναι εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία. Γράφω και ξαναγράφω αυτό το κείμενο από τότε που χάθηκε και διστάζω να το ολοκληρώσω και να το δημοσιεύσω. Δεν ξέρω τι να πρωτοπώ και δεν ξέρω πώς να πω αυτά που θέλω χωρίς να ακουστούν κοινότοπα. Έχοντας όμως χάσει μέσα στον ίδιο χρόνο τη μητέρα μου και τον δάσκαλό μου, μπορώ τουλάχιστον να σας βεβαιώσω για ένα πράγμα: ότι, σε αντίθεση με το δημοφιλές ρητό, οι άνθρωποι τελικά είναι αναντικατάστατοι και το κενό που αφήνουν δεν γεμίζει, χαίνει πάντα μέσα μας και η απώλειά τους μένει οδυνηρή.


Γνώρισα τον καθηγητή Ιακωβίδη πριν 13 χρόνια, όταν άρχισα να εργάζομαι κοντά του στο Πρόγραμμα Δημοσίευσης των ανασκαφών των Μυκηνών. Όλα αυτά τα χρόνια συνεργαστήκαμε στενά, κάποιες φορές τα καλοκαίρια στο Μουσείο Μυκηνών δουλέψαμε δίπλα-δίπλα στο ίδιο τραπέζι. Το πρότυπο εργατικότητας που έδινε ο ίδιος άλλωστε ήταν αξεπέραστο – έγραφε, μελετούσε υλικό, συντόνιζε όλο το πρόγραμμα της δημοσίευσης και των ανασκαφών. Όλα αυτά με εξαιρετική μειλιχιότητα και ηρεμία, με αποφασιστικότητα και όραμα, με υψηλό αίσθημα ευθύνης για την σημαντική θέση που είχε ως Διευθυντής των ανασκαφών της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας στις Μυκήνες. Ο Ιακωβίδης βρισκόταν στο τέλος μιας μακράς σειράς σπουδαίων προσωπικοτήτων που όρισαν την πορεία της έρευνας σ'αυτή την κορυφαία αρχαιολογική θέση: Schliemann, Σταματάκης, Τσούντας, Wace, Taylour, Παπαδημητρίου, Μυλωνάς. Ονόματα θρυλικά της ελληνικής αρχαιολογίας.


Ο ίδιος ήταν ήδη, πολύ πριν αναλάβει τη διεύθυνση της ανασκαφής στις Μυκήνες, κορυφαίος διεθνώς ειδήμων της μυκηναϊκής αρχαιολογίας και οι σχετικές δημοσιεύσεις του ήταν και παραμένουν ως σήμερα αξεπέραστες. Ανάμεσά τους ξεχωρίζω προσωπικά την τρίτομη δημοσίευση της ανασκαφής που ο ίδιος πραγματοποίησε στο μυκηναϊκό νεκροταφείο της Περατής στην ανατολική Αττική. Νομίζω ότι σε αυτό το πόνημά του αντικατοπτρίζεται απόλυτα το επιστημονικό του πνεύμα: σαφήνεια, ακρίβεια, οξυδερκής παρατήρηση, καλλιέπεια, ευφυής ερμηνευτική ικανότητα, ευρύτητα παιδείας και γνώσεων για το ιστορικό πλαίσιο της εποχής.

 


Ο καθηγητής Ιακωβίδης επέμενε πάντοτε, και το εφάρμοσε σε όλες τις πρωτογενείς δημοσιεύσεις υλικού που πραγματοποίησε, να υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση στην αρχαιολογική επιστημονική εργασία: τα δεδομένα δεν έπρεπε ποτέ να συγχέονται με την ερμηνεία. Αυτή η αρχή ήταν και η βασική του οδηγία σε όλους τους συνεργάτες του στις Μυκήνες. Η παρουσίαση των ευρημάτων έπρεπε να γίνεται αναλυτικά και με σαφήνεια και οι ερμηνευτικές μας απόψεις να συνιστούν ένα χωριστό επόμενο κεφάλαιο. Με αυτόν τον τρόπο η εργασία μας γίνεται επιστημονικό εργαλείο χρήσιμο σε όλους τους συναδέλφους και δεν χάνει την αξία της ποτέ –ακόμη κι αν οι ερμηνείες μας αποδειχτούν κάποτε ατυχείς ή ανατραπούν μελλοντικά από νέα δεδομένα.

  



Τα μαθήματα που πήρα από αυτόν τον εξαιρετικό δάσκαλο ήταν πάρα πολλά. Ο Ιακωβίδης δεν δίδασκε συμβατικά, αλλά κυρίως με το παράδειγμα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά την πρώτη χρονιά που μελετούσαμε κεραμική στο Μουσείο Μυκηνών, τον ρώτησα κάποια στιγμή τη χρονολόγηση για κάποιο όστρακο κι εκείνος, ήρεμος, χαμογέλασε και μου είπε «δεν ξέρω παιδί μου», διασκεδάζοντας κάπως φαντάζομαι με την έκπληξή μου. Σε μια επιστήμη που βρίθει από δοκησίσοφους, ερχόταν ο μέγας Ιακωβίδης να μου πει «δεν ξέρω», χωρίς μάλιστα να το βρίσκει καθόλου μεμπτό, ίσα-ίσα. Μου εξήγησε λοιπόν το αυτονόητο, ότι δηλαδή δεν ήταν ποτέ δυνατόν να γνωρίζει κανείς την ακριβή χρονολόγηση για το παραμικρό όστρακο κεραμικής, κι έτσι, απλά και διακριτικά, με έβαλε σε μια διαφορετική πορεία σκέψης, ώστε να φτάσω σήμερα, πολλές χιλιάδες όστρακα αργότερα να συνειδητοποιήσω κι εγώ ότι πολλά πράγματα δεν θα τα μάθουμε ποτέ, πολλά πράγματα δεν είναι δυνατόν να τα ξέρουμε όσο καλοί επιστήμονες κι αν είμαστε, πολλά πράγματα ίσως δεν αξίζει κιόλας να προσπαθούμε να τα μάθουμε χάνοντας την ουσία της έρευνάς μας στο κυνήγι του τύπου. Έτσι βρέθηκα κι εγώ πια να απενοχοποιούμαι και να χαμογελώ λέγοντας «δεν ξέρω», ακόμη κι αν ο συνομιλητής μου βλέπω ότι επικρίνει την άγνοιά μου απαιτώντας να γνωρίζω την απάντηση σε παν τι αρχαιολογικό ζήτημα.


Αν έπρεπε ωστόσο μόνο ένα πράγμα να ξεχωρίσω από την προσωπικότητα του καθηγητή, πέρα από την παιδεία και την επιστημονική του κατάρτιση, αυτό θα ήταν η βαθιά, ουσιαστική, γνήσια καλοσύνη που χαρακτήριζε όλες του τις πράξεις, μια αληθινά ανθρωπιστική προσέγγιση της ζωής. Πρώτη εγώ μπορώ να μαρτυρήσω γι'αυτό, αφού με δίδαξε, με ωφέλησε με πολλούς τρόπους και υπήρξε αληθινά γενναιόδωρος μαζί μου δίνοντάς μου, όντας ακόμη νέα αρχαιολόγος, την ευκαιρία να μελετήσω και να δημοσιεύσω αρχαιολογικό υλικό από τις Μυκήνες. Κοντά του όμως όλα αυτά τα χρόνια είχα την ευκαιρία να διαπιστώνω διαρκώς την καλοσύνη που έδειχνε σε όλους ανεξαιρέτως, κι όχι μόνο στους στενούς του συνεργάτες, που τους περιέβαλε με αγάπη και τους βοήθησε καθοριστικά στην σταδιοδρομία τους.

Κάθε νέος άνθρωπος, ακόμη και απλός φοιτητής της αρχαιολογίας, έβρισκε την πόρτα του καθηγητή ανοικτή, άκουγε έναν λόγο ενθάρρυνσης από αυτόν τον αληθινά σπουδαίο αρχαιολόγο, έπαιρνε συμβουλές ουσιαστικές, πρακτικές, χρήσιμες. Εξ' όσων γνωρίζω ο Ιακωβίδης δεν αρνήθηκε ποτέ να παραχωρήσει σε κάποιον την δυνατότητα μελέτης αρχαιολογικού υλικού, εκτός φυσικά από τις περιπτώσεις που τη μελέτη αυτή είχε ήδη αναλάβει κάποιος άλλος επιστήμονας. Οι άνθρωποι που ωφελήθηκαν από αυτή την αξιοθαύμαστη γενναιοδωρία του είναι πάμπολλοι. Διδάσκουν στα πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού, εργάζονται στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, διακονούν την επιστήμη μας από διάφορες θέσεις. Ελπίζω κι εύχομαι την ευεργεσία που δέχτηκαν όχι μόνον να μην την ξεχνούν, αλλά να την αναπαράγουν, να διδάσκονται από το παράδειγμα του καθηγητή και να βοηθούν και οι ίδιοι όσους τους απευθύνονται.


Δεν χρειαζόταν να είσαι «ο γνωστός του γνωστού» του Ιακωβίδη για να τον προσεγγίσεις, δεν τον ενδιέφεραν τα διαπιστευτήρια, κοινωνικά ή άλλα. Εμένα την ίδια με διάλεξε γιατί η τύχη το έφερε, χωρίς να το επιδιώξω, να πέσει στα χέρια του το βιογραφικό μου. Φαντάζεστε την έκπληξη που δοκίμασα όταν –ήταν Μάϊος του 2000 θυμάμαι- τηλεφώνησε ο ίδιος στο σπίτι μου (όχι η γραμματέας του) για να με καλέσει να συναντηθούμε προκειμένου να συνεργαστούμε – «αν ήθελα» όπως μου είπε από κοντά!

Αυτός ο σπάνια ευγενής άνθρωπος φερόταν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, με την ίδια πραότητα, σε όλους ανεξαιρέτως. Παρατηρώντας αυτή τη συμπεριφορά του πήρα ένα μεγάλο μάθημα ζωής: έμαθα –με μέτρο εκείνον- να κρίνω έναν άνθρωπο από τον τρόπο που συμπεριφέρεται στους κατώτερούς του, στους πιο αδύναμους, και όχι στους ίσους ή τους ανώτερους, όπου ασφαλώς συνειδητά ελέγχει κανείς τη συμπεριφορά, την αγένεια ή τα νεύρα του και γίνεται αναλόγως καλότροπος. Δοκιμάστε αυτή την απλή αρχή και θα δείτε ότι ισχύει: όποιος εκμεταλλεύεται την υπέρτερη θέση του για συμπεριφερθεί άσχημα σε ανθρώπους πιο αδύναμους, αυτός που δεν διστάζει να ειρωνευτεί, να υποτιμήσει, να τιμωρήσει ή να εκδικηθεί γιατί μπορεί, δεν είναι παρά ένας άνθρωπος ουσιαστικά κακός.

Οι περισσότεροι που διαβάζετε αυτές τις γραμμές ίσως γνωρίσατε τον καθηγητή Ιακωβίδη από μια πρόσφατη εκτενή συνέντευξη που παραχώρησε στη δημοσιογράφο της ΕΡΤ Βίκυ Φλέσσα για την εκπομπή «Στα Άκρα». Πρόκειται για μια σπάνια τηλεοπτική του εμφάνιση, καθώς δεν επιζητούσε ποτέ τη δημοσιότητα που δικαιωματικά θα μπορούσε να έχει, ούτε έκανε ποτέ περιττές δημόσιες εμφανίσεις, όπως άλλωστε δεν επιζητούσε τα οφφίκια και δεν σύχναζε σε γραφεία πολιτικών όπως δυστυχώς κάνουν πολλοί. Σε αυτή λοιπόν την εκπομπή προσέξτε με πόση φυσικότητα, με πόση απλότητα αφηγείται τη συγκλονιστική διάσωση των ελληνικών αρχαιοτήτων στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην οποία συμμετείχε ο ίδιος εθελοντικά ως νεαρός φοιτητής αρχαιολογίας. Το καθήκον για την πατρίδα, ακόμη και σε ακραία επικίνδυνους καιρούς, ήταν για τους ανθρώπους σαν τον καθηγητή Ιακωβίδη μονόδρομος και όχι επιλογή.

Το πιο πρόσφατο βιβλίο του καθηγητή Ιακωβίδη, που κυκλοφόρησε πριν λίγους μήνες από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία, αφορά τη δημοσίευση της ανασκαφής στη Νοτιοδυτική Συνοικία της ακρόπολης των Μυκηνών. Όταν εκδόθηκε το πολυσέλιδο αυτό πόνημα, καρπός καταγραφής και μελέτης πολλών ετών, συγκινήθηκα πολύ όταν είδα στο εξώφυλλο στη θέση του ονόματος του συγγραφέα «Σπύρου Ιακωβίδη και συνεργατών». Δεν ήταν βέβαια καθόλου υποχρεωτικό να γράψει κάτι τέτοιο. Ήδη στον πρόλογο ευχαριστούσε αναλυτικά όλους όσους συνέβαλαν με κάποιο τρόπο στη μελέτη. Όταν του τηλεφώνησα για να τον ευχαριστήσω, το προσπέρασε ως κάτι φυσικό, χαίρομαι όμως τώρα που πρόλαβα να του πω πόσο μεγάλη τιμή ήταν και είναι να θεωρείσαι συνεργάτης του.

Αρχαιολογία & Ιστορία
10

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ου αιώνα;

Ιστορία μιας πόλης / Τι σήμαινε να είσαι ασθενής στο Αιγινήτειο στις αρχές του 20ού αιώνα;

Χάρη σε ένα κληροδότημα, ιδρύεται στις αρχές του 20ου αιώνα επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας ένα νοσοκομείο το οποίο στεγάζει την έδρα της Νευροψυχιατρικής του ΕΚΠΑ. Ένα νοσοκομείο του οποίου η σχέση με το Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά και με τις κοινωνικές μεταβολές στην πόλη και στη χώρα είναι άρρηκτες. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά για την ιστορία του Αιγινητείου με την ιστορικό Δέσπω Κριτσωτάκη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας και η μοντέρνα ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Ιστορία μιας πόλης / Αθηναϊκή οπερέτα: Ευρωπαϊκός αέρας στη ζωή των αστών του Mεσοπολέμου

Η οπερέτα στην Αθήνα ανθίζει και εξελίσσεται εν μέσω μεγάλων ιστορικών γεγονότων: Βαλκανικοί πόλεμοι, εθνικός διχασμός και αργότερα η Μικρασιατική Καταστροφή. Ήταν η οπερέτα μια διέξοδος για τους Αθηναίους της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη για την ιστορία και τους μεγάλους σταθμούς της αθηναϊκής οπερέτας.
THE LIFO TEAM
Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος και η έρευνα του για τους κατοίκους της Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Κωνσταντίνος Δοξιάδης: Ο πρωτοπόρος πολεοδόμος της Αθήνας

Πρωτοπορία, όραμα, κοσμοπολιτισμός: Τα υλικά με τα οποία ήταν φτιαγμένος ο Κωνσταντίνος Δοξιάδης. Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με την Μαριάννα Χαριτωνίδου για την δράση, την έρευνά του για τους κατοίκους της Αθήνας, την παρακαταθήκη του στην πόλη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ρεπορτάζ / Ο διαβόητος αρχαιοκάπηλος Ρόμπιν Σάιμς και ο ελληνικός του σύνδεσμος

Ποιος είναι ο διαβόητος Βρετανός λαθρέμπορος από την εταιρεία του οποίου ανακτήθηκαν πρόσφατα εκατοντάδες αρχαιότητες μετά από μακροχρόνια διεκδίκηση από το ελληνικό Δημόσιο;
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Σχέδια για τις Απόκριες του 1933 και τα έθιμα της Παλιάς Αθήνας

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Οι παληές αθηναϊκές Απόκρηες»: Πώς γιορτάζονταν πριν έναν αιώνα;

Μια σειρά από σχέδια που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Παναθήναια» σχετικά με τις Απόκριες και άρθρα από το περιοδικό «Μπουκέτο» για τα αποκριάτικα έθιμα της παλιάς Αθήνας.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Γίγαντες, Τρίτωνες και ένα ανάκτορο στην Αθήνα

Πού μπορούμε να δούμε το Ανάκτορο των Γιγάντων σε μια βόλτα μας στο κέντρο της πόλης και τι συμβολίζουν τα γλυπτά που υπάρχουν στο πρόπυλο; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον αρχαιολόγο Γιάννη Θεοχάρη.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ιστορία μιας πόλης / ΠΕΑΝ: Όταν ανατινάχτηκαν τα γραφεία της φιλοναζιστικής ΕΣΠΟ στην οδό Γλάδστωνος

Ποια ήταν η ολιγομελής ομάδα ΠΕΑΝ που έμεινε στην ιστορία για τις ριψοκίνδυνες δράσεις της ενάντια στους Ναζί; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Ευάνθη Χατζηβασιλείου για την Πανελλήνιο Ένωση Αγωνιζομένων Νέων.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Ιστορία μιας πόλης / Χαιρώνεια: Η μάχη που γέννησε τον σύγχρονο άνθρωπο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ. ο Φίλιππος Β’ οδηγεί τους Μακεδόνες σε μία μάχη η έκβαση της οποίας θα αλλάξει τον κόσμο. Τι σήμανε για τη Μακεδονία, την Αθήνα και τον ελλαδικό χώρο η Μάχη της Χαιρώνειας; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον Παναγιώτη Ιωσήφ, συνεπιμελητή της έκθεσης που έχει ως θέμα την ιστορική μάχη και τρέχει αυτό το διάστημα στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια (πριν έναν αιώνα)

Αρχαιολογία & Ιστορία / Ανέκδοτες και σπάνιες εικόνες από την κατασκευή του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, πριν από έναν αιώνα

Η LiFO, σε συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, θα παρουσιάσει μια σειρά από ανέκδοτα και σπάνια ντοκουμέντα για διάφορα θέματα από τη λαμπρή, ή και όχι τόσο, ιστορία του τόπου μας. Ξεκινάμε με τον ιστορικό σταθμό του Ηλεκτρικού στην Ομόνοια, που δεν ήταν πάντοτε υπόγειος.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΓΕΛΑΣΑΚΗΣ
Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ιστορία μιας πόλης / Όταν ανέβηκε στην Αθήνα η οπερέτα «Χασίς»

Ποιοι κάνουν χρήση ναρκωτικών στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα και ποιο είναι το κοινωνικό αποτύπωμα των ναρκωτικών στην Αθήνα της εποχής; Η Αγιάτη Μπενάρδου συζητά με τον ιστορικό και ερευνητή Κωστή Γκοτσίνα.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ
Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινή ζωή των ανθρώπων πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς ζούσαν οι Ρωμαίοι στρατιώτες; Η καθημερινότητα πίσω απ’ την πολεμική μηχανή

Μια νέα έκθεση στο Βρετανικό Μουσείο αποκαλύπτει τη ζωή των Ρωμαίων που έζησαν μέσα στις τάξεις του στρατού της Αυτοκρατορίας και την υπηρέτησαν πιστά.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Αρχαιολογία & Ιστορία / «Δεν ξέρουμε πού βρίσκεται το σώμα του Αλέξανδρου, όμως ο τάφος του είναι σίγουρα στην Αλεξάνδρεια»

Η Καλλιόπη Λημναίου-Παπακώστα, διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου-Ιδρύματος Αλεξανδρινού Πολιτισμού, που σκάβει στην Αλεξάνδρεια από το 1998 μιλά για τις ανασκαφές που πραγματοποιεί εκεί, τα μέχρι στιγμής ευρήματα, τον Μεγαλέξανδρο, τη σχέση του με την Αίγυπτο και το πολυσυζητημένο ντοκιμαντέρ του Netflix, στο οποίο συμμετείχε.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Ιστορία μιας πόλης / Στοά Νικολούδη, Σαρόγλειο, Μέγαρο Υπατία: Τα έργα του Α. Νικολούδη έδωσαν ευρωπαϊκό αέρα στην Αθήνα

Τα κτίρια του Αλέξανδρου Νικολούδη υπάρχουν παντού στην Αθήνα. Όμως γιατί γνωρίζουμε τόσο λίγα γι' αυτόν τον αρχιτέκτονα; Η Αγιάτη Μπενάρδου μιλά με την Αμαλία Κωτσάκη.
THE LIFO TEAM
Βυζάντιο και Αφρική: Μια έκθεση με τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Αρχαιολογία & Ιστορία / Αφρική και Βυζάντιο: Τα εκπληκτικά καλλιτεχνικά επιτεύγματα ενός ανεξερεύνητου κόσμου

Μέσα από σπάνια αντικείμενα η νέα έκθεση του Met αφηγείται την κεντρική θέση της Αφρικής στα διηπειρωτικά δίκτυα εμπορίου και πολιτιστικών ανταλλαγών με το Βυζάντιο.
THE LIFO TEAM
Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

Ιστορία μιας πόλης / Πνύκα, Νυμφών, Φιλοπάππου: Οι δυτικοί λόφοι της αρχαίας Αθήνας

H Αγιάτη Μπενάρδου συνομιλεί με τη Λήδα Κωστάκη και τον Μάρκο Κατσιάνη για τους τρεις λόφους που βρίσκονται απέναντι από την Ακρόπολη (Πνύκας, Νυμφών και Μουσών-Φιλοπάππου) και καθόρισαν την εξέλιξη του αστικού ιστού της Αθήνας.
ΑΓΙΑΤΗ ΜΠΕΝΑΡΔΟΥ

σχόλια

6 σχόλια
Κυρία Πλιάτσικα, επιτρέψτε μου να ξεχωρίσω δύο σημεία από το κείμενό σας που αντανακλούν και το δικό σας ήθος...^άνθρωποι σαν τον καθηγητή Ιακωβίδη αντιπροσωπεύουν μια γενιά που χάθηκε ανεπιστρεπτί, ένα υψηλό ηθικό πρότυπο που βαθμηδόν απορρίφθηκε ως περιττό από την νεοελληνική κοινωνία, όταν επικράτησε το θράσος ως σημαντικότερο της ευγένειας. ^ όποιος εκμεταλλεύεται την υπέρτερη θέση του για συμπεριφερθεί άσχημα σε ανθρώπους πιο αδύναμους, αυτός που δεν διστάζει να ειρωνευτεί, να υποτιμήσει, να τιμωρήσει ή να εκδικηθεί γιατί μπορεί, δεν είναι παρά ένας άνθρωπος ουσιαστικά κακός. Και άλλο ένα, που αντανακλά και την δική σας ευαισθησια:^σε αντίθεση με το δημοφιλές ρητό, οι άνθρωποι τελικά είναι αναντικατάστατοι και το κενό που αφήνουν δεν γεμίζει, χαίνει πάντα μέσα μας και η απώλειά τους μένει οδυνηρή. Δάσκαλο, Μητέρα, Μαθήτρια... μας κάνατε και σας βάλαμε όλους στην καρδιά μας....!
Κυρία Πλιάτσικα,Ομολογουμένως δεν σας γνωρίζω, όμως ως φέρων το όνομά του (και εγγονός του) οφείλω να σας ευχαριστήσω για το όμορφο κείμενό σας - είναι πολλά τα άρθρα που με άγγιξαν όμως σε αυτά που εξετέθησαν στο δικό σας θεωρώ θα επικεντρωνόταν (αν και φυσικά δεν θα ήθελε να γράφονται άρθρα για τον ίδιο).Και πάλι ευχαριστώ.
Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο πολύ με συγκίνησε το σχόλιό σας. Σας ευχαριστώ από την καρδιά μου γι'αυτό που γράψατε. Ξέρω ότι κι εκείνος δεν ήθελε τους επαίνους και τις ευχαριστίες (έγραφα το κείμενο και σκεφτόμουν ότι θα με "μάλωνε" αν το διάβαζε), αλλά του άξιζαν με το παραπάνω.
Αιωνία η μνήμη...ευχαριστούμε γα το κείμενο. Πολύ όμορφο. Μόνο στο σημείο αυτό θα διαφωνήσω: ''Κάθε νέος άνθρωπος, ακόμη και απλός φοιτητής της αρχαιολογίας, έβρισκε την πόρτα του καθηγητή ανοικτή''.Το ''ακόμη και'' θα το αφαιρούσα. Οι φοιτητές είναι οι πρώτοι για τους οποίους οι πόρτες των καθηγητών θα πρέπει να 'ναι ορθάνοιχτες, όχι οι τελευταίοι.Ευχαριστούμε και πάλι!
Κυρία Πλιάτσικα,Ευχαριστώ πολύ για την απάντηση. Συνήθως όλους τους σημαντικούς τους πετροβολούν διάφορες μετριότητες. Σε αυτό το πλαίσιο σας μετέφερα και αυτή τη φήμη που αποδεικνύεται ψευδής. Παρακολουθώντας τη συνέντευξη διαπίστωσα ότι ήταν απλός άνθρωπος με μετρημένο και καθ'όλα ουσιώδη λόγο, συνέπεια και σοβαρότητα. Και διαύγεια πνεύματος εξαιρετική. Το κείμενο σας δεν είναι αγιογραφία, ασφαλώς. Πρέπει να προβάλλονται τέτοιου ήθους άνθρωποι με τέτοιο έργο, που δυστυχώς παραμένουν άγνωστοι στο ευρύ κοινό. Προφανώς και δεν πρέπει η παρατήρησή μου να διαβαστεί ως απόπειρα σπίλωσης της μνήμης αυτού του ανθρώπου. Κάθε άλλο. Ήθελα με αφορμή αυτή την ευσύνοπτη παρουσίαση να διαλύσω μια σκιά.Και κάτι ακόμη, εάν μου επιτρέπετε. Η εμπειρία ζωής, μου έχει δείξει ότι οι σπουδαίοι άνθρωποι είναι συνήθως γενναιόδωροι. Είναι πιο πιθανό ένας μεγάλης ηλικίας ακαδημαϊκός να στηρίξει ένα πρωτοφτερούγισμα, παρά ένας νέος σε ηλικία λεκτορίσκος της σειράς.Και πάλι σας ευχαριστώ.
O Ιακωβίδης ήταν πράγματι ένας σπουδαίος αρχαιολόγος. Από τους σημαντικότερους. Κυριά Πλιάτσικα, δεν γνωρίζω τα πράγματα εκ των έσω, και επειδή απεχθάνομαι τις αγιογραφίες και τις ωραιοποιημένες καταστάσεις, θα σας ρωτήσω στα ίσια. Έχω ακούσει την εξής κριτική: "Καλός ο Ιακωβίδης, αλλά μέχρι τελευταίας στιγμής ήθελε να ελέγχει τα πάντα, δεν άφηνε χώρο για τους νέους". Ισχύει αυτή η κριτική ή όχι; Καλόπιστα σας ερωτώ.
Κύριε Αλέκα, ευχαριστώ για την ερώτησή σας. Σας απαντώ κι εγώ ευθέως ότι καθόλου δεν ίσχυε κάτι τέτοιο. Το αντίθετο μάλιστα. Έδινε διαρκώς πάρα πολλές ευκαιρίες σε όλους τους συνεργάτες του, άφησε πάρα πολύ χώρο στους νεότερους, τους βοήθησε έμπρακτα, δεν ήταν δεσποτικός, ούτε συγκεντρωτικός, αλλά φυσικά λόγω της θέσης του έπρεπε να έχει μια εικόνα όσων συνέβαιναν σχετικά με όσα διηύθυνε. Δεν ήταν σκοπός μου να τον αγιογραφήσω, ήθελα όμως να σημειώσω ιδιαιτέρως την καλοσύνη και το ήθος του που ήταν απαράμιλλα. Μακάρι να τον είχατε γνωρίσει από κοντά. Πιστεύω ότι θα σχηματίζατε ανάλογη γνώμη ο ίδιος.
Δε γνωρίζω κατά πόσον αυτό που έχω να πω θα απαλύνει τον πόνο σας, αλλά είναι φανερό ότι δεν τον χρειάζεστε άλλο. Ο άνθρωπος αυτός σας έδωσε πάρα πολλά και σας βοήθησε να γίνετε το άτομο που είστε. Συνεχίζει να ζει μέσω των δικών σας πράξεων και των πράξεων όλων των άλλων ανθρώπων που είχαν την προδιάθεση και την τύχη να τους αγγίξει με παρόμοιο τρόπο. Ο πόνος θα περάσει και το καλύτερο που μπορεί να σας αφήσει είναι ένα αίσθημα ευθύνης, της ευθύνης να περάσετε κι εσείς στους συνανθρώπους σας ό,τι καλύτερο σας έχει κληροδοτήσει, μεταποιημένο από το δικό σας χαρακτήρα. Το παρόν κείμενο είναι ξεκάθαρα ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Σας ευχαριστώ θερμά για το σχόλιό σας. Είναι πολύ ουσιαστικά όσα γράφετε και νομίζω ότι έχετε δίκιο. Όταν περνάει το πρώτο σοκ της απώλειας, σκέφτεται κανείς πώς μπορεί να συνεχίσει και κυρίως πώς πρέπει να συνεχίσει.