Προμηθέας (Prometheus)

Σκηνοθεσία: Ρίντλεϊ Σκοτ

Πρωταγωνιστούν: Μάικλ Φασμπέντερ, Πάτρικ Γουίλσον, Σαρλίζ Θίρον, Ίντρις Έλμπα, Γκάι Πιρς, Νούμι Ράπας

Βαθμολογία: 3,5/5

Prequel του Alien, χωρίς ωστόσο να συνδέεται άμεσα με την πλοκή του αριστουργήματος τρόμου και επιστημονικής φαντασίας του 1979, ο Προμηθέας του Βρετανού Ρίντλεϊ Σκοτ είναι μια σύνθετη και φιλόδοξα αφαιρετική ματιά πάνω στα αιώνια ερωτήματα του είδους: ποιος είναι ο κατασκευαστής του ανθρώπινου είδους και ποιο είναι το τίμημα της απάντησης στη θεμελιώδη αυτή απορία.

Ο «Προμηθέας», δηλαδή το σκάφος που μεταφέρει μια αποστολή αξίας ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων (αλλά και ο Τιτάνας που κατά τη μυθολογία θέλησε να εξισώσει του θεούς με τους ανθρώπους, κλέβοντας τη φωτιά απο τον Δία και πληρώνοντας την πράξη αυτή με αιώνια, επαχθή τιμωρία), αντιπροσωπεύει την προσπάθεια της επιστήμης να εντοπίσει το γενετικό μας DNA, εξυπηρετώντας τα συμφέροντα της τεράστιας εταιρείας Γουέιλαντ αλλά και το όραμα του ιδρυτή αυτής της πολυεθνικής του μέλλοντος - μιλάμε για τα τέλη του 21ου αιώνα. Η κλασική σύγκρουση της έρευνας με τη θρησκεία πέφτει στο τραπέζι των επιχειρημάτων, καθώς η αρχαιολόγος και ψυχή της αποστολής δόκτωρ Ελίζαμπεθ Σο δεν αποχωρίζεται τον σταυρό από το στήθος της και αγωνιά να διαπιστώσει αν έχει δίκιο να πιστεύει σ' έναν ανώτερο μηχανικό του ανθρώπινου είδους, σε αντίθεση με τη θεωρία της τυχαιότητας και τον δαρβινισμό, όπως τον γνωρίζαμε. Το θρησκευτικό στοιχείο δεν παίρνει περαιτέρω διαστάσεις, σε μια ταινία όπου ο συνδυασμός μεταφυσικής και υπαρξιακής ατμόσφαιρας του πρώτου μέρους δίνει τη θέση του σε μια διαστημική περιπέτεια τρόμου και φρίκης. Ο Ρίντλεϊ Σκοτ ανοίγει διάλογο, όχι μόνο με τις δύο πιο γνωστές ταινίες του από την πρώτη περίοδο της καριέρας του, δηλαδή το Alien και το Blade Runner, αλλά κυρίως με την Οδύσσεια του Διαστήματος. Το σκάφος είναι εξαιρετικά σχεδιασμένο, ένα ψυχρό και απειλητικό όχημα μιας αποστολής που αναγκαστικά ακροβατεί ανάμεσα στον θρίαμβο της τεράστιας ανακάλυψης και του φριχτού θανάτου. Ένα ρομπότ (ο Μάικλ Φασμπέντερ σε έξοχα ευνουχισμένο διπλό ρόλο πράκτορα και υπηρέτη που ξεσηκώνει την εκφορά του Πίτερ Ο' Τουλ από την αγαπημένη του ταινία, Ο Λόρενς της Αραβίας) παραπέμπει στον Χαλ, τον ηλεκτρονικό υπολογιστή-προδότη του διαστημοπλοίου στο 2001 με τη μονότονη φωνή και τις corporate εντολές. Αλλά και η αρχική σεκάνς, με την Ελίζαμπεθ Σο και τον σύντροφό της Τσάρλι Χόλογουεϊ να ανακαλύπτουν πανάρχαια ευρήματα που οδηγούν σε μοτίβα και συσχετισμούς στη μακρινή σελήνη LV-223, μας φέρνει στη μνήμη την ανατριχιαστική αποκάλυψη του γιγαντιαίου, τέλειου μονόλιθου στη δική μας Σελήνη, και πάλι στο 2001. Ο Ρίντλεϊ Σκοτ δεν είναι Στάνλεϊ Κιούμπρικ -και ευτυχώς το γνωρίζει- κι έτσι δεν μπαίνει σε ελλειπτικές φαντασμαγορίες του πνεύματος, που μάλλον δεν θα μπορούσε να παρακολουθήσει και ο ίδιος - διότι το 2001 είναι, εκτός από στοχασμός πάνω στα ανθρώπινα επιτεύγματα, μια ειρωνεία για την περιορισμένη φόρμα της τεχνολογίας. Αντανακλαστικά, ο Σκοτ επαναφέρει την ταινία σε μια απτή, λαϊκότερη αποτύπωση του ερωτήματος «είμαστε μόνοι στο σύμπαν;». Επιδιώκει τη δράση κι εμπιστεύεται το σενάριο οδεύοντας σε μια περιπετειώδη λύση, έστω κι αν στο φινάλε τα ερωτήματα πολλαπλασιάζονται και μετατίθενται σε ένα ή περισσοτερα sequels του prequel. Αντίθετα από το Alien, όπου οι μεταλλωρύχοι ήρθαν αντιμέτωποι έξαφνα με κάτι τρομακτικό (το οποίο αποκαλύφθηκε μαεστρικά σε θραύσματα), εδώ έχουμε μια πιο προσηλωμένη αποστολή, που καλείται να φέρει στο φως ενδεχομένως κάτι πιο ευγενές, ν' αντεπεξέλθει σε μια αναζήτηση σχεδόν φιλοσοφική. Το πλήρωμα έχει επιστημονικές ιδιότητες και καθορισμένους ρόλους, έστω κι αν κάποιοι από αυτούς φαίνεται από την αρχή ότι θα αποτελέσουν αναλώσιμα θύματα. Ο κεντρικός ρόλος της Ρίπλεϊ, αλλά και η διττή ευθύνη, έχει διασπαστεί στις δύο γυναίκες αρχηγούς: εκτός απο τη φυγόκεντρη Σο υπάρχει και η ψυχρή, αινιγματική, συγκεντρωτική, αρχομανής και κεντρομόλος Μέρεντιθ Βίκερς, η διευθύντρια της αποστολής και δεξί χέρι του Γουέιλαντ, η οποία έχει την εντολή να επιστρέψει μόλις βρεθούν εξωγήινοι.

Αυτό που απασχολεί δραματουργικά τον Σκοτ είναι οι συνέπειες που έχουν οι άνθρωποι όταν χάνουν τον έλεγχο που νομίζουν πως έχουν. Με τον δυναμισμό της σκηνογραφίας και του μοντάζ καταφέρνει να αναπληρώσει με μεγαλοπρεπές θέαμα, όσους σπόρους μεταφυσικής ανησυχίας σκόρπισε στην αρχή, αλλά δεν θεώρησε σκόπιμο να θερίσει στη συνέχεια. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο που επικρέμεται στον απόηχο της κόλασης στον εχθρικό πλανήτη είναι η αμφιβολία γύρω από το αν το ανθρώπινο προϊόν είναι μια ασαφής γενετική μνήμη (κάτι που έχει θιγεί και στο Blade Runner, ψήγματα του οποίου βρίσκονται στον Προμηθέα) ή προϊόν μηχανικής και μετάλλαξης. Τα συμπεράσματα παραμένουν ανοιχτά, όχι επειδή ο Ρίντλεϊ Σκοτ είναι ένας ποιητής των εικόνων στη φλέβα του Κιούμπρικ ή του Ταρκόφσκι αλλά χάρη στο ταλέντο του να μη διστάζει μπροστά στο υλικό του, σαν τον ζηλωτή που καλείται να αποδείξει την πίστη με όλα του τα όπλα.