Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter

Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα

0

 

Αν υπάρχει ένα έργο ιαπωνικής τέχνης με το οποίο είναι εξοικειωμένο το δυτικό κοινό, ακόμα κι αν δεν γνωρίζει τον δημιουργό ή τον τίτλο του, αυτό είναι το «Το Κύμα στα ανοιχτά της Καναγκάουα» του Κατσουσίκα Χοκουσάι. Η γλύπτρια Καμίλ Κλοντέλ, ο συνθέτης Ντεμπυσσύ, η εταιρεία ρούχων Quiksilver καθώς και το λειτουργικό των iPhone είναι μερικοί μόνο που έχουν εμπνευστεί ή μεταπλάσει το χαρακτικό αυτό σε γλυπτά, συνθέσεις, εμπορικά σήματα, ακόμα και emoji. Ο Χοκουσάι φιλοτεχνούσε κυριολεκτικά μέχρι τον θάνατο του σε ηλικία 89 ετών. Είναι χαρακτηριστικό πως ο τελειομανής Ιάπωνας όταν βρισκόταν στο νεκροκρέβατο του είχε πει »Είθε οι Ουρανοί να μου χαρίσουν άλλα δέκα χρόνια... ή έστω πέντε, ώστε να γίνω σωστός ζωγράφος».

Μνημειώδης ήταν η περφόρμανς του όταν κλήθηκε στην αυλή ενός Σογκούν για να επιδείξει την δεξιοτεχνία του. Πήρε ένα τεράστιο φύλλο χαρτιού, στο οποίο ζωγράφισε μια μεγάλη μπλε καμπύλη, βούτηξε τα πόδια μιας κότας σε κόκκινη βαφή και άρχισε να την κυνηγάει τρέχοντας πάνω στην γραμμή, δημιουργώντας έτσι μια ανεπανάληπτη παραλλαγή του παραδοσιακού ιαπωνικού μοτίβου των φύλλων του σφενδάμου που επιπλέουν στον ποταμό Τατσούτα.

Ο Χοκουσάι γεννήθηκε το 1760 στο Έντο –νυν Τόκιο– της Ιαπωνίας και υιοθετήθηκε σε μικρή ηλικία από τον καθρεπτοποιό θείο του, ο οποίος τον προόριζε για διάδοχό του στη δουλειά. Όμως το μεγάλο του ταλέντο στη ζωγραφική διαφαίνεται ήδη από τα 6 και ο ρους της ζωής του αλλάζει. Στα 12 τον στέλνουν να δουλέψει σε βιβλιοπωλείο και στα 14 μαθητεύει σε ένα εργαστήρι ξυλογραφίας ώσπου γίνεται δεκτός σε μια σπουδαία σχολή ζωγραφικής. Δάσκαλος του είναι ο Κατσουκάουα Σουνσό, ένας από τους κορυφαίους στην τεχνοτροπία των ιαπωνικών χαρακτικών ουκίγιο-ε, ή αλλιώς των «Εικόνων του Φθαρτού Κόσμου» και για τον Χοκουσάι ξεκινάει μια μακρά, παραγωγική και ανατρεπτική καλλιτεχνική σταδιοδρομία που διαρκεί 70 περίπου χρόνια.

Αλλάζει εργαστήρια και σχολές, συνεργάζεται με διαφορετικούς δασκάλους και εξερευνά πλείστες μορφές τέχνης. Μελετά ακόμα και τις ευρωπαϊκές σχολές στις οποίες εκτίθεται όταν κατορθώνει να αποκτήσει χαλκογραφίες Γάλλων και Ολλανδών καλλιτεχνών.

Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάουα (The Great Wave) από τη σειρά 36 απόψεις του Όρους Φούτζι, 1831. © The Trustees of the British Museum

Στη σχολή του αλλάζει για πρώτη φορά το όνομα του σε Σουνρό, μια πρακτική συνήθη ανάμεσα στους Ιάπωνες καλλιτέχνες της εποχής. Ωστόσο, καθόλη την διάρκεια του βίου του, ο Χοκουσάι έμελλε να αλλάξει το όνομα του περί τις 30 φορές, σηματοδοτώντας κάθε φορά και μια αλλαγή στην τεχνοτροπία ή τη θεματολογία των έργων του. Η ταφόπλακα του φέρει και το τελικό του προσωνύμιο Gakyō Rōjin Manji ή «Γέρος Παθιασμένος με τη Ζωγραφική».

Πληθωρικός και ιδιοσυγκρασιακός, ο Χοκουσάι έβρισκε την τακτοποίηση και την καθαριότητα απεχθείς δραστηριότητες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάθε φορά που το σπίτι και εργαστήρι του γινόταν αβίωτο από την βρωμιά, να μετακομίζει. Συνολικά μετακόμισε 93 φορές.

Τα ταλέντα του όμως δεν περιορίζονταν στον χρωστήρα. Ο Χοκουσάι υπήρξε ευφυής μάνατζερ του εαυτού του και περφόρμερ πολύ πριν αυτοπροσδιοριστούν έτσι οι εικαστικοί. Συνήθιζε να δημιουργεί τεράστιες συνθέσεις δημοσίως με τη βοήθεια των μαθητών του για να τραβήξει τον θαυμασμό και την προσοχή του κοινού, ενώ μνημειώδης ήταν η περφόρμανς του όταν κλήθηκε στην αυλή ενός Σογκούν για να επιδείξει την δεξιοτεχνία του. Πήρε ένα τεράστιο φύλλο χαρτιού, στο οποίο ζωγράφισε μια μεγάλη μπλε καμπύλη, βούτηξε τα πόδια μιας κότας σε κόκκινη βαφή και άρχισε να την κυνηγάει τρέχοντας πάνω στην γραμμή, δημιουργώντας έτσι μια ανεπανάληπτη παραλλαγή του παραδοσιακού ιαπωνικού μοτίβου των φύλλων του σφενδάμου που επιπλέουν στον ποταμό Τατσούτα.

Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Το αρχοντικό Umezawa στην επαρχία Sagami (Umezawa Manor in Sagami Province ) από τη σειρά 36 απόψεις του Όρους Φούτζι,1831.

Πέρα όμως από μια ιδιόρρυθμη φιγούρα που συνοδεύεται από πληθώρα ιστοριών ανεκδοτολογικής φύσεως, ο Χοκουσάι ήταν ένας καλλιτέχνης με αστείρευτο ταλέντο, ο οποίος κατά την σχεδόν εβδομηντάχρονη καριέρα του παρήγαγε ποικιλόμορφα έργα ανυπέρβλητης ομορφιάς και ευαισθησίας. Συνολικά υπολογίζεται ότι ο λίαν εργατικός –σηκωνόταν αξημέρωτα και σχεδίαζε μέχρι αργά τη νύχτα– ζωγράφος ολοκλήρωσε περίπου 30.000 πίνακες, ξυλογραφίες, σχέδια και εικονογραφημένα βιβλία ποίησης και μυθοπλασίας.


Υπήρξε επίσης ένας από τους κορυφαίους σχεδιαστές διοραμάτων και επιτραπέζιων παιχνιδιών. Ένα από αυτά απεικόνιζε τη διαδρομή ενός προσκυνητή από το Έντο προς θρησκευτικής σημασίας τοπόσημα και αποτελούνταν από πολλά μικρά σχέδια τοπίων. Οι περισσότεροι ιστορικοί της τέχνης θεωρούν πως στο παιχνίδι αυτό πρέπει να αναζητήσουμε την αρχική ιδέα του σπουδαιότερου και πιο γνωστού έργου του Χοκουσάι, τη σειρά των ουκίγιο-ε «36 Όψεις του Όρους Φούτζι».

Οι «36 Όψεις του Όρους Φούτζι», όπου εντάσσεται και το περίφημο «Κύμα» του, φιλοτεχνήθηκαν από τον Χοκουσάι γύρω στα 1830 όταν εκείνος ήταν ήδη στα 70. Μια σειρά αναποδιών τον είχε αφήσει σε μεγάλη οικονομική δυσχέρεια και η απάντησή του στις δυσκολίες ήταν να βυθιστεί με ακόμα μεγαλύτερο πάθος στην τέχνη του, καθοδηγούμενος και από το θρησκευτικό του συναίσθημα. Όπως γράφει και ο Henry Smith, καθηγητής ιαπωνικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, «από πολύ νωρίς το Όρος Φούτζι θεωρούνταν πηγή του μυστικού της Αθανασίας, μία παράδοση που αποτελούσε τον πυρήνα της εμμονής του Χοκουσάι με το βουνό».

Εμπνεόμενος από τη φύση και την ανθρώπινη μορφή, ο Χοκουσάι δημιούργησε εικόνες λεπταίσθητες, ρευστές και ονειρικές παρότι προκύπτουν από πραγματικά τοπία και καθημερινές ασχολίες, κι αυτό είναι η απόδειξη της σπουδαιότητας της τέχνης του.

Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Η γιορτή των αγοριών, 1824-1826. Αποδίδεται στον Hokusai. Courtesy of the Nationaal Museum van Wereldculturen, Leiden.
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
O καταρράκτης όπου ο Yoshitsune έπλυνε το άλογό του στο Yoshino, επαρχία Yamato, 1833. © The Trustees of the British Museum
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Γέφυρα μεταξύ των επαρχιών Hizen και Etchū, 1834.
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Χιονισμένο πρωινό, από τη σειρά 36 απόψεις του Όρους Φούτζι, 1832. On display 7 July – 13 August.
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Αυτοπορτρέτο σε ηλικία 83 ετών, 1842.
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Παπαρούνες από μεγάλα λουλούδια 1831-1832. © The Trustees of the British Museum
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Δράκος σε σύννεφα βροχής, 1849. Musée national des arts asiatiques Guimet, Paris, δωρεά του Nobert Lagane.
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Δράκος πάνω από το όρος Fuji, 1849. Hokusaikan, Obuse
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Κύματα, 1845. Αποδίδεται στον Hokusai, ενώ ο Takai Kōzan ολοκλήρωσε το πλαίσιο. © Kanmachi Neighbourhood Council, Obuse, Nagano Prefectural Treasure
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Κύματα, 1845. Αποδίδεται στον Hokusai, ενώ ο Takai Kōzan ολοκλήρωσε το πλαίσιο. © Kanmachi Neighbourhood Council, Obuse, Nagano Prefectural Treasure
Ο Hokusai πίσω από το Μεγάλο Κύμα Facebook Twitter
Ο Shōki ζωγραφισμένος με κόκκινο, 1846. Metropolitan Museum of Art, gift of Mrs Charles Stewart Smith
Εικαστικά
0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση που μας ταξιδεύει στις διαχρονικές του συνδέσεις

Εικαστικά / Το «Πλέγμα των Κυκλάδων» και μια έκθεση για τις διαχρονικές του συνδέσεις

Μπορεί η σύγχρονη τέχνη να συνομιλήσει δημιουργικά με την αρχαία πολιτιστική κληρονομιά; Στην ΕΦΑ Κυκλάδων πίστεψαν στο «στοίχημα» και έτσι προέκυψε μια έκθεση με ξεχωριστό ενδιαφέρον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ίου.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Από τον Περικλή Βυζάντιο και τον Jean Tinguely μέχρι τον Robert McCabe

Εικαστικά / «Νήματα επιλογής»: Μια αθηναϊκή έκθεση δένει φωνές και γενιές

Μια ομαδική έκθεση στην Αίθουσα Τέχνης Αθηνών, με έργα των Περικλή Βυζάντιου, Robert McCabe και Jean Tinguely, μεταξύ άλλων, φέρνει σε διάλογο Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες διαφορετικών αναφορών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Εικαστικά / Ο «Ένοικος» του Παντελή Μάκκα: Μια γιορταστική βιντεοεγκατάσταση

Μια ρετροσπεκτίβα δεκαπέντε χρόνων η οποία αποτελείται από έναν καταιγισμό εικόνων που δημιούργησε με την κάμερά του ο γνωστός video artist για μια σειρά σημαντικών παραστάσεων, οι οποίες παρουσιάζονται αποδεσμευμένες από τη θεατρική τους υπόσταση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ξεκινάει το Back to Athens 2025

Εικαστικά / Back to Athens: Ο ετήσιος εικαστικός θεσμός επιστρέφει στο Μέγαρο Ησαΐα

Με κεντρική θεματική «Η διαίρεση της ζωής», το Back to Athens 2025 παρουσιάζει 30 εκθέσεις, εγκαταστάσεις, performance και προβολές από καλλιτέχνες και επιμελητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Εικαστικά / Takis: Αρχαϊκός καλλιτέχνης, προφήτης, μάντης, μάγος. Σίγουρα μοναδικός

Με μια μεγάλη έκθεση σε δύο μέρη, στην Αθήνα και στην Άνδρο, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή γιορτάζει τα εκατό χρόνια του Takis, μίας από τις σημαντικότερες σημαντικότερες προσωπικότητες της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας εικαστικής σκηνής.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα τοιχογραφία με τη ζωή των σεξεργατριών σε έναν δρόμο του Μεταξουργείου

Εικαστικά / Μια νέα τοιχογραφία για την αόρατη ζωή των σεξεργατριών στην οδό Ιάσωνος

Η διεθνής εικαστικός Paulina Olowska δημιουργεί μια τοιχογραφία στον πεζόδρομο του Μεταξουργείου για τις γυναίκες και γειτόνισσές της με τις οποίες καλημερίζεται και πίνει καφέ.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο ζωοπλάστης γλύπτης Ευριπίδης Βαβούρης (1911-1987) 

Εικαστικά / Ευριπίδης Βαβούρης: Πέρα από το «Λαγωνικό» της Φωκίωνος Νέγρη

Ο δημιουργός του γνωστού αγάλματος της Κυψέλης υπήρξε ένας στοχαστικός γλύπτης της Αθήνας με αξιόλογη πορεία, που απέδιδε πειστικά και με μεγάλη ευαισθησία τα κατοικίδια ζώα. Μια επίσκεψη στο ατελιέ του, που έχει διατηρηθεί σε άψογη κατάσταση, αποτέλεσε το ερέθισμα για να τον ανακαλύψουμε και να τον επανεκτιμήσουμε. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Εικαστικά / Ένας Ιούνιος γεμάτος τέχνη: 28 εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Μια σειρά από εκθέσεις σημαντικών καλλιτεχνών χαρακτηρίζουν την έναρξη του καλοκαιριού. Από τα Plásmata 3 της Στεγης έως την αναδρομική έκθεση του Takis κι από τη Marlene Dumas έως την Charline von Heyl.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μαρλέν

Εικαστικά / Marlene Dumas: «Η τέχνη είναι πάντοτε μια πράξη εναντίον της βίας»

Η κορυφαία Νοτιοαφρικανή ζωγράφος παρουσιάζει την πρώτη ατομική της έκθεση στην Ελλάδα, στην οποία τα έργα της διαλέγονται με αρχαιότητες από τις μόνιμες συλλογές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ