Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μονοπωλήσει ένα χρώμα;

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μονοπωλήσει ένα χρώμα; Facebook Twitter
1

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μονοπωλήσει ένα χρώμα; Facebook Twitter
Ο Anish Kapoor, ο Βρετανός γλύπτης που σχεδίασε τον κατακόκκινο Orbit Tower για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης του Vantablack.

 

Tο χρώμα είναι πολύτιμο, ειδικά αν είσαι καλλιτέχνης. Μπορεί να είναι ακριβό σαν χρυσάφι ή φονικό όπως το αρσενικό, το οποίο στην ρομαντική εποχή είχε χρησιμοποιηθεί για να δημιουργηθεί το όμορφο, αλλά θανατηφόρο πράσινο του Σίλε. Το χρώμα για το οποίο σήμερα ερίζουν οι καλλιτέχνες είναι το μαύρο –αλλά όχι οποιοδήποτε μαύρο. Το αντικείμενο το πόθου τους είναι το πιο σκούρο μαύρο που υπήρξε ποτέ, το Vantablack. Το υλικό δημιουργήθηκε από Βρετανούς στην εταιρεία Surrey Nanosystems για να χρησιμοποιηθεί σε δορυφόρους και είναι κατασκευασμένο από νανοσωλήνες άνθρακα, 10.000 φορές πιο λεπτούς από την ανθρώπινη τρίχα, που απορροφούν κατά 99.965% το φως.

Η είδηση, που δημοσιεύτηκε στην Daily Mail, ότι ο Σερ Anish Kapoor έχει εξασφαλίσει τα αποκλειστικά δικαιώματα χρήσης του επαναστατικού υλικού δημιούργησε αναστάτωση στην καλλιτεχνική κοινότητα. Ο ινδικής καταγωγής Βρετανός καλλιτέχνης έχει εργαστεί  και πειραματιστεί με το «σούπερ μαύρο» χρώμα ήδη από το 2014 και είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στο ραδιόφωνο του BBC: «Είναι πιο μαύρο από οτιδήποτε μπορείτε να φανταστείτε. Είναι τόσο μαύρο που σχεδόν δεν μπορείς να το δεις. Έχει ένα είδος εξωπραγματικής ποιότητας. Φανταστείτε ένα χώρο που είναι τόσο σκοτεινός που, όπως μπαίνεις μέσα, χάνεις κάθε αίσθηση του ποιος είσαι και τι είσαι, αλλά και την αίσθηση του χρόνου». 

 

«Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες είχαν εμμονή με το καθαρό μαύρο –ο Turner, ο Μανέ, ο Γκόγια. Αυτό το μαύρο είναι σαν δυναμίτης στον κόσμο της τέχνης. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε. Δεν είναι σωστό ότι ανήκει σε έναν άνθρωπο».

Ο εικαστικός μέχρι τώρα δεν έχει σχολιάσει την είδηση, την οποία επιβεβαίωσε η εταιρεία, διευκρινίζοντας ότι η αποκλειστικότητα αφορά μόνο στον τομέα της τέχνης. Φαίνεται, άλλωστε, ότι ο ιδρυτής της εταιρείας, Ben Jensen, είναι μεγάλος θαυμαστής του Kapoor για τον οποίο είπε στην εφημερίδα New York Times το 2014: «Έχει μια καταπληκτική ικανότητα να βλέπει πράγματα που άλλοι άνθρωποι δε μπορούν και είναι διάσημος για το έργο του με τις αντανακλάσεις και τα κενά. Εμείς ποτέ δεν φανταζόμαστε ότι θα συμμετείχαμε σε κάτι τέτοιο, αλλά οι ιδέες του είναι μεταδοτικές και οι ερευνητές μου χαίρονται που το έργο τους μπορεί να χρησιμοποιηθεί με αυτόν τον τρόπο».

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μονοπωλήσει ένα χρώμα; Facebook Twitter
Kapoor Black

Δεν είναι όλοι όμως εξίσου χαρούμενοι. Οι ζωγράφοι είναι εξοργισμένοι που ο Anish Kapoor, ο Βρετανός γλύπτης που σχεδίασε τον κατακόκκινο Orbit Tower για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου, έχει αποκλειστικά δικαιώματα για την καλλιτεχνική χρήση αυτoύ του επαναστατικού νέου χρώματος. Ο Βρετανός ζωγράφος Christian Furr - κυρίως γνωστός ως ο νεότερος καλλιτέχνης που ζωγράφισε την Βασίλισσα της Αγγλίας - είχε την πρόθεση να χρησιμοποιήσει το υλικό σε μια σειρά από έργα ζωγραφικής και έχει εκφράσει την οργή του που αναγκάζεται να περιοριστεί στη χρήση λιγότερο έντονου μαύρου. «Ποτέ δεν έχω ακούσει για έναν καλλιτέχνη να μονοπωλεί ένα υλικό,» δήλωσε στην Daily Mail. «Όλοι οι σπουδαίοι καλλιτέχνες είχαν εμμονή με το καθαρό μαύρο –ο  Turner, ο Μανέ, ο Γκόγια», είπε. «Αυτό το μαύρο είναι σαν δυναμίτης στον κόσμο της τέχνης. Θα πρέπει να είμαστε σε θέση να το χρησιμοποιήσουμε. Δεν είναι σωστό ότι ανήκει σε έναν άνθρωπο». Ο επίσης Ινδοβρετανός καλλιτέχνης και φίλος του Kapoor σχολίασε στην Indian Telegraph: «Δεν έχω ξανακούσει κάτι τόσο παράλογο. Στον δημιουργικό κόσμο, ούτε οι καλλιτέχνες, ούτε κανείς άλλος δεν θα πρέπει να έχει το μονοπώλιο».

Δεν είναι ωστόσο η πρώτη φορά που στην ιστορία της τέχνης ένας καλλιτέχνης έχει την αποκλειστικότητα στη χρήση ενός χρώματος. Το 1960, ο Γάλλος Yves Klein έβγαλε ένα δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το International Klein Blue (IKB), μία βαθιά, ματ απόχρωση του μπλε που δημιούργησε με έναν χρωματοποιό στο Παρίσι και χρησιμοποίησε σε μια σειρά μονόχρωμων μπλε πινάκων. Είχε, επίσης, πιτσιλίσει με αυτό γυμνά μοντέλα σε μια perfomance που ήταν σεξιστική ακόμη και για τα πρότυπα του 1960. Ο Klein πέθανε το 1962, αλλά η IKB ζει. Ο Derek Jarman το χρησιμοποίησε στην ταινία του Blue και οι καλλιτέχνες The Blue Man Group καλύφθηκαν οι ίδιοι με αυτό.

Μπορεί ένας καλλιτέχνης να μονοπωλήσει ένα χρώμα; Facebook Twitter
Ερευνήτρια κρατάει το αυθεντικό Vantablack. Φωτογραφία: Surrey Nano Systems

Η αλήθεια είναι ότι δε θα έπρεπε να αδικήσουμε τους εικαστικούς που διαμαρτύρονται επειδή δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Vantablack –το μαύρο χρώμα εξάλλου πάντα βασάνιζε τους ζωγράφους. Τον 18ο αιώνα, κορυφαίοι ζωγράφοι όπως ο Benjamin West και ο Joshua Reynolds εξαπατήθηκαν από μία ζωγράφο με το όνομα Ann Provis, στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν πρόσβαση στην «Σκιά του Τισιανού», ένα μείγμα φιλντισένιου μαύρου και Πρώσικου μπλε, που υποτίθεται ότι ήταν το μυστικό χρώμα που χρησιμοποιούσε ο σπουδαίος Βενετός καλλιτέχνης. Κατά τον Μεσαίωνα, πολύ πριν τον Yves Klein, οι ζωγράφοι πλήρωναν τεράστια ποσά για το σπάνιο ορυκτό λάπις λάζουλι, ώστε να ζωγραφίζουν τους μπλε ουρανούς τους, ενώ χρησιμοποιούσαν πανάκριβα φύλλα χρυσού για τα αστέρια. Δεν είναι λοιπόν να απορεί κανείς που ο Anish Kapoor και οι επικριτές του ερίζουν για το Vantablack. Το χρώμα είναι μαγικό.

1

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ειρήνη Παναγοπούλου

Εικαστικά / Ειρήνη Παναγοπούλου: Η μεγάλη Ελληνίδα συλλέκτρια Τέχνης μιλά στη LIFO

Η γνωστή συλλέκτρια μιλά στη LiFO για το ταξίδι της στην τέχνη μέσα από τη συγκρότηση της μεγάλης και σπάνιας συλλογής της, μέρος της οποίας θα δούμε με αφορμή την έκθεση «Fernweh ή νοσταλγία για άγνωστους τόπους».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Εικαστικά / Μυρτώ Ξανθοπούλου: «Έχω ψίχουλα, έχω τα περισσεύματα; Με αυτά θα δουλέψω»

Η γεννημένη στο Ελσίνκι καλλιτέχνιδα που κέρδισε το βραβείο Young Artist της φετινής Art Athina μιλάει για το έργο της που βασίζεται στην αίσθηση του κατεπείγοντος, στη χειρωνακτική εργασία και στη σχέση της με τη γλώσσα. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Εικαστικά / Ένας μνημειώδης φτερωτός ταύρος στο Μουσείο Ακρόπολης

Με το έργο του στον εξωτερικό χώρο του μουσείου ο Michael Rakowitz συνομιλεί με τα έργα της κλασικής αρχαιότητας και υπενθυμίζει τα μάταια ταξίδια ανθρώπων και πολιτιστικών αγαθών που «ξεσπιτώνονται».
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Εικαστικά / Η Συλλογή Λέοναρντ Λόντερ θα δώσει το φιλί της ζωής στην αγορά της τέχνης;

Με πυρήνα της συλλογής του Λόντερ ένα από τα διασημότερα έργα του Κλιμτ, που εκτιμάται ότι η πώλησή του θα ξεπεράσει τα 150 εκατομμύρια δολάρια, η βραδιά της δημοπρασίας στον οίκο Sotheby’s φιλοδοξεί να προσελκύσει ξανά τους μεγάλους συλλέκτες. 
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τζένη Μαρκέτου

Οι Αθηναίοι / Τζένη Μαρκέτου: «Οι καλλιτέχνες δεν έχουμε ανακαλύψει τον τροχό»

Στην Αμερική έμαθε πως η τέχνη είναι κοινωνική υπόθεση, πως ο κόσμος δεν εξαντλείται στις γκαλερί. Η πρώτη της παρέμβαση σε δημόσιο χώρο, που προκάλεσε αντιδράσεις, της δίδαξε ότι ένα έργο οφείλει να μοιάζει σαν να υπήρχε πάντα εκεί. Με τη νέα της εγκατάσταση στο Μέγαρο Μουσικής μάς υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε οι πρωταγωνιστές της φύσης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Σεπτέμβρης της Art Athina 2025

Εικαστικά / Art Athina 2025: Το τώρα και το μετά της σύγχρονης τέχνης

Ζωγραφική, γλυπτική, φωτογραφία, ψηφιακή τέχνη: Το ανάγλυφο του παγκόσμιου εικαστικού χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται μέσα από την ελληνική και ξένη παραγωγή, και αναδεικνύεται στην ετήσια φουάρ που πραγματοποιείται ξανά στο Ζάππειο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης πέταξε τον Πλάτωνα σε ένα escape room για την Μπιενάλε

Εικαστικά / Ο Ανδρέας Αγγελιδάκης μετατρέπει το σπήλαιο του Πλάτωνα σε escape room

Με τo «Δωμάτιο Απόδρασης», μια εγκατάσταση ερευνητική και παιγνιώδη, βασισμένη στην ιδέα της φιλοσοφίας και την παραίσθηση του ψηφιακού κόσμου, θα μας εκπροσωπήσει στην 61η Μπιενάλε Βενετίας ο καταξιωμένος εικαστικός και αρχιτέκτονας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο συναρπαστικός εξπρεσιονισμός του Ζορζ Ρουό 

Εικαστικά / Ζορζ Ρουό: Ο μεγάλος λησμονημένος του εξπρεσιονισμού

Ο Γάλλος ζωγράφος και χαράκτης συνδέθηκε με τα κινήματα της μοντέρνας τέχνης στις αρχές του 20ού αιώνα αλλά ξεχάστηκε μετά τον θάνατό του. Μια έκθεση με σημαντικά του έργα τον επαναφέρει στο προσκήνιο.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«ΤΕΧΝΗ – ΔΙΑΓΩΝΙΟΣ»: Η διαρκής συμβολή των δύο ομάδων στην ανεπανάληπτη πολιτισμική κίνηση της Θεσσαλονίκης

Εικαστικά / «Διαγώνιος» και «Τέχνη»: Πρόσφεραν παιδεία στη Θεσσαλονίκη. Τώρα συναντιούνται ξανά σε μια έκθεση

Η «Διαγώνιος» του Ντίνου Χριστιανόπουλου και η Καλλιτεχνική Εταιρεία «Τέχνη» επιστρέφουν στο προσκήνιο μέσα από ένα αφιέρωμα στο Τελλόγλειο Ίδρυμα, που αναδεικνύει δύο ιστορικές ομάδες της πνευματικής ζωής της Θεσσαλονίκης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η «λίστα Τραμπ» και τα «απαράδεκτα έργα τέχνης» οδηγούν σε μια άλλη Αμερική

Εικαστικά / Tο μένος του Τραμπ για το Smithsonian: Λογοκρισία, ρατσισμός, λίστες με «απαράδεκτα» έργα

Με στόχο το μεγαλύτερο συγκρότημα μουσείων και ερευνητικών κέντρων στον κόσμο, ο Τραμπ επιχειρεί να ασκήσει έλεγχο και λογοκρισία σε έργα τέχνης και στο περιεχόμενο εκθέσεων, κατηγορώντας το Smithsonian ως «woke» και απειλώντας με περικοπές της χρηματοδότησής του.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

1 σχόλια
ωραιο αρθρo,με την διαφορα οτι o klein εφτιαξε την συνταγη σε συνεργασια με χρωματοποιο, που σημαινει οτι εχει καθε δικαιωμα να εχει την αποκλειστικοτητα στη χρηση, ο Kapoor διεκδικησε και εχει πλεον το μονοπολιο της χρησης χωρις να εχει συνεισφερει στη δημιουργια της συνταγης,κατε με ο ναρκισσισμος του χτυπησε ταβανι,πλεον μονο οποιος κινηθει νομικα