«Θραύσματα: Ευριπίδης»: Μια παράσταση που θα ταξιδέψει στα αρχαία θέατρα της Ελλάδας

Το Εθνικό Θέατρο ως εποπτευόμενος φορέας του ΥΠΠΟ και με την υποστήριξή του, σε συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ, πραγματοποιεί για 2η συνεχόμενη χρονιά το πρόγραμμα «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας». Η καινοτόμος αυτή δράση ανάδειξης των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας περιλαμβάνει φέτος περιοδεία της παραγωγής «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης», μια παράσταση θεάτρου/αρχαιολογίας, σε σκηνοθεσία Ευθύμη Θέου, με τη συμμετοχή ενός θιάσου ξεχωριστών καλλιτεχνών του ελληνικού θεάτρου.

Το 2022 ανακαλύφθηκε στη Φιλαδέλφεια της Αιγύπτου ένας πάπυρος με αποσπάσματα από τα χαμένα έργα «Πολύιδος» και «Ινώ» του Ευριπίδη. Με αφορμή αυτό το εύρημα, η παράσταση «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης» καταδύεται στο τμηματικά σωζόμενο έργο του Αθηναίου τραγικού, παρουσιάζοντας στην ορχήστρα αρχαίων θεάτρων της Αττικής, καθώς και νησιών του Αιγαίου, μια αφηγηματική και μουσική σύνθεση, στα όρια του θεάτρου και της αρχαιολογίας.

Στη σκηνή στήνεται μια παράδοξη, υπαρξιακή ανασκαφή που τα ευρήματά της δεν είναι, αυτή τη φορά, αγγεία ή αρχιτεκτονήματα, αλλά θεατρικοί στίχοι, λόγια αρχαίων ηθοποιών, σπασμένα σε μικρά κομμάτια. Πέντε ερμηνευτές/αρχαιολόγοι, εφοδιασμένοι με σκαλιδάκια, πινελάκια, κόσκινα και τριγωνάκια, σκάβουν κάτω από τον ήλιο, ακολουθώντας τη σχεδόν τελετουργική διαδικασία μιας αρχαιολογικής ανασκαφής, όπως αυτή εξελίσσεται κατά τη διάρκεια μιας ημέρας. Και μέσα από τα σκάμματά τους ξεπηδούν στιγμιότυπα αρχαίων παραστάσεων και λεπτομέρειες της καθημερινής ζωής των θεάτρων, όπου θα πραγματοποιηθεί το έργο.

Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας: Περιοδεία "ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης"

Φωτ.: Karol Jarek

Με φυσικό φως, η παράσταση θα φιλοξενηθεί απογεύματα του Ιουλίου, του Αυγούστου και του Σεπτεμβρίου, στα αρχαία θέατρα της Μήλου, της Ερέτριας, της Θάσου, της Μυτιλήνης, της Λήμνου, της Καρθαίας (Κέα), των Τραχώνων (Άλιμος), της Ζέας (Πειραιάς), καθώς και στο μικρονήσι του Άγιου Ευστράτιου. Η είσοδος είναι δωρεάν. Απαραίτητη η προκράτηση θέσεων εδώ.

Για την παράσταση «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης»

Πέρα από τα γνωστά και εξολοκλήρου σωζόμενα έργα του Ευριπίδη, έχουν φτάσει ως εμάς πάνω από 1000 στίχοι από την υπόλοιπη δραματουργία του αρχαίου τραγικού: στίχοι γραμμένοι σε κομμάτια παπύρου, θαμμένα στο χώμα της Αιγύπτου ή σποραδικά ενταγμένοι μέσα σε άλλα κείμενα. Μια μεμονωμένη σκηνή, λίγες διάσπαρτες γραμμές ή και μια μόνο λέξη από έργα, εν πολλοίς, άγνωστα στο κοινό, όπως η προκλητική του «Ανδρομέδα», ο λυρικός «Φαέθοντας», οι ακραίοι «Κρητικοί» και ο στοχαστικός «Πολύιδος».

Η παράσταση θεάτρου/αρχαιολογίας «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης» είναι μια ποιητική προσέγγιση αυτού του αποσπασματικού, αλλά μεγάλης θεατρικής και λυρικής δύναμης υλικού. Μια έντονα μουσική και αφηγηματική διαπραγμάτευσή του, μεταφέρει αυτούσια κομμάτια από τα χαμένα έργα, την περιπετειώδη, συχνά, ιστορία της ανακάλυψής τους, αλλά και την αίσθηση που αφήνει ο απόηχος των φωνών, όλων αυτών που έχουν πάψει να μιλούν εδώ και χιλιετίες, την ένταση του να προσπαθείς να «δεις» και να περιγράψεις έναν κόσμο περασμένο, μέσα από τα φθαρμένα απομεινάρια του.

Το Αρχαίο θέατρο Θάσου. Φωτ.: Αρχείο Σωματείου

Για το Πρόγραμμα «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας»

Το Εθνικό Θέατρο με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ και την Περιφερειακή και Τοπική αυτοδιοίκηση, βγαίνει για 2η χρονιά, εκτός των στενών γεωγραφικών του ορίων και συναντά το κοινό του σε χώρους πολιτισμού στην Αττική και σε νησιά του Αιγαίου. Μια ευτυχής σύνδεση του σύγχρονου πολιτισμού με τα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτόχρονα μια πολύτιμη συνέργεια ανάμεσα σε φορείς πολιτισμού, που φέρνει τη δραματική τέχνη και κάποιους από τους φυσικούς της χώρους στο επίκεντρο της ζωής των τοπικών κοινοτήτων.

Η καινοτόμος αυτή δράση ανάδειξης των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας υλοποιήθηκε για πρώτη φορά με επιτυχία από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο 2024, περιλαμβάνοντας περιοδεία –σε 16 αρχαία θέατρα της Ελλάδας– της παράστασης «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία Μάνου Βαβαδάκη.

Φωτ.: Karol Jarek

Για το θέατρο/ αρχαιολογία

Η παράσταση «ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ: Ευριπίδης» έρχεται σε συνέχεια της 15ετούς εργασίας του ηθοποιού, σκηνοθέτη και αρχαιολόγου Ευθύμη Θέου, πάνω στη σύζευξη του θεάτρου και της αρχαιολογίας: στο πλαίσιο ενός νέου «υβριδικού» είδους το οποίο χρησιμοποιεί αφενός παραστασιακές μεθόδους για να πλησιάσει με νέα ματιά το αρχαιολογικό υλικό και αφετέρου αρχαιολογικές μεθόδους για να τροφοδοτήσει με καινούργια εργαλεία (ανασκαφή, ανθρωπολογική έρευνα κ.α.) το site-specific θέατρο και την περφόρμανς. Με στόχο πάντα τη μεγαλύτερη δυνατή εμπλοκή των τοπικών κοινοτήτων γύρω από τις εκάστοτε ανασκαφές στη δημιουργική διαδικασία (βλ. http://performance-archaeology.com/)

Προηγούμενες παραστάσεις του είναι αυτές που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων στον Νεολιθικό οικισμό της Κουτρουλού Μαγούλας, στο κτήριο της Εποχής του Χαλκού στα Καταλύματα της Γαύδου, στον Προϊστορικό οικισμό της Κοίμησης στη Θηρασιά κ.α. Οι δράσεις αυτές έχουν παρουσιαστεί στο παρελθόν στο πλαίσιο του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», καθώς και στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μουσείο Μπενάκη, και σε άλλους χώρους στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το 2013 η παράσταση «Το Γεύμα» παρουσιάστηκε ως τμήμα της έκθεσης «Εκ Νέου. Μια Νέα Γενιά Ελλήνων Καλλιτεχνών», στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, ενώ το 2015 το έργο εκπροσώπησε την Ελλάδα στην European Mediterranea 17 Young Artists Biennale στο Μιλάνο. Το 2023 το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης εξέδωσε τον κατάλογο «Ευθύμης Θέου. Θέατρο/Αρχαιολογία» (επιμ. Α. Μυκονιάτη) με μια συνολική παρουσίαση της δουλειάς του.