Οι στρατιώτες

Μετά το Κυψέλη – New Kids On the Block (Φεστιβάλ Αθηνών, 2019) και την Ιταλική Νύχτα του Ödön von Horvath (Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας, 2019), ο Παντελής Φλατσούσης παρουσιάζει το έργο του J.M.R. Lenz Οι στρατιώτες (1776) στον Ειδικά Διαμορφωμένο Υπόγειο Χώρο του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης. Πρόκειται για ένα έργο που παίζεται σπάνια, ενώ η συγκεκριμένη παράσταση αποτελεί μόλις την δεύτερη παρουσίασή του στην Ελλάδα. Πιο δημοφιλής διεθνώς είναι η ομώνυμη όπερα του Bernd Alois Zimmermann (Die Soldaten / Οι στρατιώτες, 1965).

Γνήσιος εκπρόσωπος του νεανικού, επαναστατικού λογοτεχνικού κινήματος της εποχής Θύελλα και Ορμή (Sturm und Drang), ο Lenz, που σώζεται από τη λήθη σε μεγάλο βαθμό χάρη στην νουβέλα του Büchner Λεντς (1835), γράφει τους Στρατιώτες λίγο πριν τη Γαλλική Επανάσταση, σε μια ιστορική στιγμή που ο κόσμος βρίσκεται στα πρόθυρα αλλαγής ενώ οι κοινωνικές ισορροπίες διαταράσσονται δραστικά.

Η νεαρή κόρη εμπόρου Marie Wesener επιδιώκει σεξουαλικές σχέσεις με τους αριστοκράτες στρατιώτες με σκοπό να ανέλθει κοινωνικά. Οι στρατιώτες εκμεταλλεύονται την προθυμία της νεαρής κοπέλας χωρίς, όμως, να επιθυμούν κάποια σοβαρότερη δέσμευση μαζί της, με αποτέλεσμα το στιγματισμό της στην τοπική κοινωνία. Στους Στρατιώτες ο Λεντς επικρίνει τόσο την κυρίαρχη την εποχή που γράφεται το έργο αριστοκρατία, όσο και το ιδεώδες της κοινωνικής ανέλιξης που εναγκαλίζεται η αστική τάξη.

Πώς μπορεί όμως αυτό το «ειρωνικό και βίαιο μελόδραμα» του 1776, που ο ίδιος ο Lenz θεωρούσε κωμωδία, να αφορά το σήμερα; Θίγοντας θέματα που αναδύονται ανάγλυφα στο κείμενο των Στρατιωτών, όπως οι ανταγωνιστικές σχέσεις ατόμου–συνόλου, οι δυνατότητες κοινωνικής αναρρίχησης αλλά και η σεξουαλική εκμετάλλευση και η θέση της γυναίκας, η παράσταση του Παντελή Φλατσούση επιχειρεί να φωτίσει τον μηχανισμό της ηθικής και υλικής εξόντωσης η οποία επιφυλάσσεται στα λιγότερο προνομιούχα μέλη ενός κοινωνικού συνόλου – άλλοτε αλλά και σήμερα. Γιατί σήμερα, στην εποχή της κρίσης που οι κοινωνικές ισορροπίες διαταράσσονται δραστικά και πάλι, αναρωτιόμαστε ακόμα πιο έντονα τι κόσμο άραγε πρόκειται να διαμορφώσουν οι εντεινόμενοι κοινωνικοί ανταγωνισμοί.