Heritage in Focus στο Goethe-Institut Athen: «Η πολιτιστική κληρονομιά υπό διαπραγμάτευση»

ADVERTORIAL

Το Goethe-Institut Athen παρουσιάζει την τέταρτη εκδήλωση της σειράς Heritage in Focus [Η κληρονομιά στο επίκεντρο] την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου στις 19:00.

Η εκδήλωση «Η πολιτιστική κληρονομιά υπό διαπραγμάτευση» περιλαμβάνει την προβολή των οπτικοακουστικών έργων Parthenon Rising (II) του Βασίλη Μπαλάσκα (Bill Balaskas) (2011, 2΄45΄΄) και Ακρόπολις της Εύας Στεφανή (2001, 25΄), όπως και μία κεντρική ομιλία από τον Sebastian Conrad και μία συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, σε συντονισμό της Σοφίας Χανδακά, με τη συμμετοχή της Ήρας Καλιαμπέτσου, του Χρήστου Χρυσόπουλο, του Sebastian Conrad και της Golda Ha-Eiros.

Heritage in Focus #4: «Η πολιτιστική κληρονομιά υπό διαπραγμάτευση»

Το θέμα της επιστροφής των «πολιτιστικών περιουσιακών στοιχείων» συζητιέται πολύ εδώ και κάποια χρόνια – συζητιέται δε ευρέως και όχι μόνο από ειδικούς και επαγγελματίες στον χώρο των μουσείων. Κι αυτό γιατί από το ερώτημα του ποιος κατέχει, εκθέτει και αξιοποιεί την πολιτιστική κληρονομιά κρίνονται ζητήματα πολιτιστικής ερμηνευτικής κυριαρχίας, εθνικών και πολιτισμικών ταυτοτήτων – πολιτικής εξουσίας, εν τέλει.

Φώτο.: Βασίλης Μπαλάσκας (Bill Balaskas), Parthenon Rising (II), 2011

Τα τελευταία χρόνια, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του διαλόγου αυτού ήταν συχνά ο «παγκόσμιος νότος». Η επιστροφή των χάλκινων του Μπενίν από το Εθνολογικό Μουσείο του Βερολίνου στη Νιγηρία, για παράδειγμα, έγινε πρωτοσέλιδο στον διεθνή Τύπο – μεταξύ άλλων επειδή στα αντικείμενα αυτά αντικατοπτρίζονται οι επί μακρόν παραγνωρισμένες δομές βίας της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας.

Η ελληνική αξίωση επιστροφής των γλυπτών του Παρθενώνα (που είναι γνωστά και ως «Ελγίνεια μάρμαρα») έναντι του Βρετανικού Μουσείου δείχνει, ωστόσο, ότι τα κλεμμένα πολιτισμικά αγαθά μπορεί να προκαλέσουν αντιπαραθέσεις και εντός της ευρωπαϊκής ηπείρου. Κι ενώ αυτό το επί πολλά έτη επίμαχο θέμα κέρδισε σε βαρύτητα, δημοσιότητα και προβολή από τα μέσα ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, στη Γερμανία για πολύ καιρό δεν δόθηκε προσοχή στις ιστορίες για αρχαία πολιτισμικά αγαθά αμφίβολης προέλευσης.

Φώτο.: Εύα Στεφανή, Ακρόπολις, 2001, Ψηφιοποιημένο βίντεο, 25΄. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

Σε ποιο σημείο βρίσκεται ο διάλογος για την πολιτιστική κληρονομιά αυτή τη στιγμή; Ποια η σχέση μεταξύ των αιτημάτων επιστροφής και των ζητημάτων εθνικής ταυτότητας (ή εθνικών ταυτοτήτων); Πρέπει τα μουσεία αρχαιοτήτων να στραφούν στα ίδια κρίσιμα ερωτήματα που τίθενται πλέον στις εθνολογικές συλλογές; Και μπορεί η συζήτηση για τα κλεμμένα από αποικιοκράτες πολιτιστικά αγαθά του παγκόσμιου νότου να αποβεί γόνιμη και για την άλλη συζήτηση, εκείνη γύρω από την επιστροφή αρχαιοτήτων;

Φώτο.: Εύα Στεφανή, Ακρόπολις, 2001, Ψηφιοποιημένο βίντεο, 25΄. Ευγενική παραχώρηση της καλλιτέχνιδας

Η τέταρτη –και τελευταία– έκδοση της σειράς Heritage in Focus εστιάζει στην πολιτιστική κληρονομιά. Μετά την άυλη κληρονομιά, την αρχιτεκτονική κληρονομιά και τη φυσική κληρονομιά, ήρθε η ώρα να μας απασχολήσουν τα χειροπιαστά, τα καθαυτά «αντικείμενα».

Μέσα από εικαστικά έργα, ταινίες και συζητήσεις, κατά τη διάρκεια της βραδιάς θα φωτιστούν ποικίλες πτυχές του θέματος. Ο ιστορικός Sebastian Conrad από το Βερολίνο θα δείξει με βάση την περίπτωση της αιγυπτιακής προέλευσης προτομής της Νεφερτίτης, πώς μια κλεμμένη αρχαιότητα μπορεί να γίνει ένα παγκοσμίως εμβληματικό έκθεμα και ταυτόχρονα να αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα στον διάλογο περί κλοπής πολιτιστικών αγαθών.

Ειδικοί από την Ελλάδα, τη Ναμίμπια και τη Γερμανία θα συζητήσουν την αναγκαιότητα αλλά και τα όρια της επιστροφής αντικειμένων πολιτιστικής κληρονομιάς. Δύο βίντεο έργα θέτουν κρίσιμα ερωτήματα για τον συμβολισμό και την υπερεκμετάλλευση της Ακρόπολης: Ο Βασίλης Μπαλάσκας (Bill Balaskas) πραγματεύεται στο εικαστικό του βίντεο Parthenon Rising (II) την τουριστικοποίηση του μνημείου που αποτελεί ένα πολιτιστικό σήμα κατατεθέν, ενώ η Εύα Στεφανή εξετάζει στο έργο Ακρόπολις τη σημασία του ελληνικού εθνικού συμβόλου για τη συγκρότηση της εθνικής ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης.

Η βραδιά θα κλείσει με μουσική και ποτό.

Πρόγραμμα

ΠΕΜΠΤΗ 6 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2025, GOETHE-INSTITUT ATHEN

19:00

Προβολές:

Parthenon Rising (II)

Βασίλης Μπαλάσκας (Bill Balaskas), 2011

2΄45΄΄

Ακρόπολις

Εύα Στεφανή, 2001

25΄

Παρουσία της σκηνοθέτριας

Γλώσσα: ελληνικά, με υπότιτλους στα αγγλικά

20:00

Κεντρική ομιλία: Sebastian Conrad

Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης:

Ήρα Καλιαμπέτσου, Χρήστος Χρυσόπουλος, Sebastian Conrad, Golda Ha-Eiros

Συντονισμός: Σοφία Χανδακά

Γλώσσα: αγγλικά, με ταυτόχρονη διερμηνεία στα ελληνικά

Περισσότερα για τα βίντεο έργα

Parthenon Rising (II)

Δύο αιώνες πριν, και συγκεκριμένα τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης, ο Άγγλος ποιητής Πέρσυ Μπυς Σέλλεϋ δήλωνε: «Είμαστε όλοι Έλληνες. Οι νόμοι μας, η λογοτεχνία μας, η θρησκεία μας, οι τέχνες μας έχουν τις ρίζες τους στην Ελλάδα». Στον απόηχο της κρίσης χρέους της Ευρωζώνης, ωστόσο, το διεθνές κλίμα ήταν πολύ διαφορετικό. Καθώς πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης στην Ευρώπη υπαινίσσονταν ότι η Ελλάδα θα έπρεπε να πουλήσει κάποια από τα πιο διάσημα νησιά της, ή ακόμα και τον Παρθενώνα, προκειμένου να ξεπληρώσει τα χρέη της, έγινε φανερό ότι η φύση της οικονομικής κρίσης ήταν τέτοια ώστε αμφισβητήθηκαν (ακόμη και εντελώς θεωρητικά, εν είδει νύξεων και υπαινιγμών) θεμελιώδη στοιχεία της πολιτιστικής ταυτότητας του δυτικού κόσμου. Αυτή η βαθύτερη πολιτιστική κρίση βρίσκεται στη βάση του Parthenon Rising.

Το έργο λειτουργεί ως ένα οπτικό κρεσέντο – κινείται δηλαδή από το απόλυτο σκοτάδι και τη «σύγχυση» στο απόλυτο φως και τη «διαύγεια». Το πρωτότυπο υλικό, το οποίο έχει υποστεί επεξεργασία στο βίντεο, τραβήχτηκε τη μία και μοναδική νύχτα του χρόνου κατά την οποία η Ακρόπολη είναι ανοιχτή στο κοινό. Χιλιάδες κάτοικοι της πόλης και τουρίστες ανεβαίνουν τον αρχαίο λόφο εκείνη τη μέρα για να απαθανατίσουν με τις φωτογραφικές μηχανές τους όψεις του μνημείου. Όλα τα φώτα είναι σβηστά, κι έτσι όλα τα αρχαία κτίσματα, συμπεριλαμβανομένου του Παρθενώνα, μπορεί να τα δει κανείς καθαρά μόνο τις στιγμές που φωτίζονται από τα φλας των φωτογραφικών μηχανών. Πρόκειται για ένα θέαμα που αναδεικνύει μια πτυχή του μνημείου πολύ διαφορετική από τη γνωστή και οικεία σε όλους μας εικόνα του εμβληματικού μνημείου.

Ακρόπολις

H Ακρόπολις της Εύας Στεφανή είναι ένα ποιητικό, στοχαστικό φιλμ που διερευνά τη σημασία του εθνικού συμβόλου της Ελλάδας –της Ακρόπολης– στη διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας και της συλλογικής μνήμης. Μέσα από µια φεµινιστική µατιά, το έργο επιχειρεί έναν παραλληλισμό ανάμεσα στο πιο εμβληματικό ελληνικό μνημείο –τον Παρθενώνα (τον «ναό των παρθένων», όπως είναι το αρχαίο όνομα του μνημείου)– και το γυναικείο σώμα, ενώ μας προτρέπει να αναστοχαστούμε τις καθιερωμένες αντιλήψεις για την ελληνικότητα και τη θηλυκότητα, αμφισβητώντας τις ιδεολογίες που πλαισιώνουν τα εθνικά σύμβολα.

Συνθέτοντας Super 8 found footage με ετερόκλητο αρχειακό υλικό –ιστορικά πλάνα από κρατικές τελετές και επίσημους εορτασμούς στους πρόποδες του ιερού βράχου, φθαρμένες εικόνες από πορνοταινίες της δεκαετίας του 1960, αλλά και επίκαιρα, δελτία ειδήσεων, ιατρικά φιλμ, ηχογραφήσεις πεδίου, ραδιοφωνικά αποσπάσματα, αστικές μελωδίες ή ακόμη και την ηχογράφηση του εθνικού ύμνου– μαζί με μια εξομολογητική αφήγηση πρώτου προσώπου, η Στεφανή δημιουργεί ένα ανατρεπτικό κολάζ που φωτίζει πώς η Ιστορία, η ταυτότητα και η επιθυμία συνυφαίνονται στον τρόπο που βλέπουμε και θυμόμαστε. Ταυτόχρονα, αποκαλύπτει πώς τόσο ο ναός όσο και το γυναικείο σώμα έχουν αξιοποιηθεί για πολιτικούς, οικονομικούς και προπαγανδιστικούς σκοπούς. Η Στεφανή παρεμβαίνει στο ίδιο το φιλμ –το χρωματίζει, το καίει, το κόβει– επιθυμώντας ίσως να τονίσει τη φθορά της ύλης και την εύθραυστη φύση της μνήμης, αλλά και τα σωματικά ίχνη του χρόνου.

Γλώσσα: αγγλικά, με ταυτόχρονη διερμηνεία προς τα ελληνικά

Είσοδος ελεύθερη

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025, 19:00

Goethe-Institut Athen

Ομήρου 14–16, 10672 Αθήνα, Τηλ. 210 366 1000

Ιστοσελίδες

Σειρά εκδηλώσεων Heritage in Focus: https://www.goethe.de/ins/gr/el/kul/kue/heritage-in-focus.html

Heritage in Focus #4:

«Η πολιτιστική κληρονομιά υπό διαπραγμάτευση»: https://www.goethe.de/ins/gr/el/ver.cfm?event_id=26341518

Facebook Event: https://fb.me/e/bxg487TKK