Αν υπάρχει κάτι που προσέχει αμέσως ο επισκέπτης της Ύδρας, τη στιγμή που το πλοίο μπαίνει στο μικρό λιμάνι του νησιού, είναι το εντυπωσιακό πέτρινο κτήριο που στεγάζει το Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Ύδρας.
Ίσως αυτός να είναι ένας από τους λόγους που «Οι Εξεγερμένοι», η περιοδική έκθεση του Ι.Α.Μ.Υ. που περιλαμβάνει έργα από την εξαιρετική προσωπική συλλογή του γνωστού συλλέκτη Σωτήρη Φέλιου, είναι πόλος έλξης και θέμα συζήτησης, καθώς την έχουν ήδη επισκεφθεί περισσότεροι από 3.000 φιλότεχνοι αλλά και φιλοπερίεργοι, γοητευμένοι και από τον κατακόκκινο «Ακροβάτη» του Γιώργου Λάππα, που κλέβει τα βλέμματα χορεύοντας στο αφισάκι της έκθεσης, το οποίο βρίσκεται κυριολεκτικά παντού.
Εδώ και τριάντα χρόνια, στις αίθουσες του μουσείου «συνυπάρχουν, πολλές φορές και με διαφορετικούς τρόπους, ιστορικά τεκμήρια μιας άλλης εποχής και καλλιτεχνικά έργα δημιουργών του σήμερα, με το “πάντρεμα” του παρελθόντος με το παρόν να αποτελεί μία από τις επιτυχέστερες συνταγές ενός μουσειακού βίου ευτυχούς και ανθόσπαρτου», όπως σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης η διευθύντρια του Ι.Α.Μ.Υ., Ντίνα Αδαμοπούλου.
Οι «Εξεγερμένοι» της έκθεσης από επιλογή δεν «βαφτίστηκαν» επαναστατημένοι, καθώς στόχος ήταν να αποφευχθεί η απόλυτη σύζευξη με την Επανάσταση του 1821, που αυτήν τη φορά δίνει την αφορμή για μια προσέγγιση μέσω της τέχνης του επαναστατημένου ανθρώπου, όπως τον περιέγραψε στο ομώνυμο βιβλίο του ο Αλμπέρ Καμύ.
Στην προκειμένη περίπτωση ο επισκέπτης δεν μπορεί παρά να παρατηρήσει τον αρμονικό τρόπο με τον οποίο τα σύγχρονα έργα τέχνης έχουν ενταχθεί στους χώρους του μουσείου, τόσο στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων που βρίσκεται στο ισόγειο, πρωτίστως όμως στον πρώτο όροφο, όπου ο επιμελητής της έκθεσης και ιστορικός τέχνης, Γιώργος Μυλωνάς, πήρε την τολμηρή –όσο και απολύτως δικαιωμένη– απόφαση να τα τοποθετήσει ανάμεσα, δίπλα, ακόμα και «πάνω» στα μόνιμα εκθέματα.
«Αν το μουσείο της Ύδρας διασώζει το όραμα του Εικοσιένα ζωντανό –ξετυλίγοντας την εμβληματική Χάρτα του Ρήγα, μαζί και τα ηρωικά καριοφίλια– οι “Εξεγερμένοι” της συλλογής που παρατίθενται δίπλα στους Υδραίους αγωνιστές, ανάμεσα σε οπλαρχηγούς και ήρωες, ονειρεύονται με ανοιχτά μάτια την πραγματικότητα της επιθυμίας τους για αυθεντική ζωή. Συνυπάρχουν μαζί τους και διεκδικούν τη δική τους ψυχική σχέση με τον θεατή, πέρα των δεοντολογικών συμβάσεων, εκφέροντας τους δικούς τους μύθους» αναφέρει ο κ. Μυλωνάς.
Οι «Εξεγερμένοι» της έκθεσης από επιλογή δεν «βαφτίστηκαν» επαναστατημένοι, καθώς στόχος ήταν να αποφευχθεί η απόλυτη σύζευξη με την Επανάσταση του 1821, που αυτήν τη φορά δίνει την αφορμή για μια προσέγγιση μέσω της τέχνης του επαναστατημένου ανθρώπου, όπως τον περιέγραψε στο ομώνυμο βιβλίο του ο Αλμπέρ Καμύ.
Δεν είναι εύκολο να φανταστεί κανείς με ποιον τρόπο θα μπορούσαν να σταθούν έργα καλλιτεχνών όπως ο Takis, ο Λάππας, ο Ακριθάκης, ο Μόραλης, ανάμεσα σε όπλα, ενδυμασίες, λάβαρα και πορτρέτα αγωνιστών της Επανάστασης. Η πρώτη σκέψη είναι πως ένα τέτοιο εγχείρημα είναι παράτολμο, αν όχι ανέφικτο.
Όταν, όμως, ο επισκέπτης βρεθεί στις αίθουσες του μουσείου, διαπιστώνει πως καλείται να «ανακαλύψει» τους πίνακες και τα γλυπτά της Συλλογής Σωτήρη Φέλιου, τα οποία είναι ενταγμένα με τέτοιον τρόπο στη μόνιμη συλλογή, που μοιάζει να αποτελούν τμήμα της.
Μπροστά στη Χάρτα του Ρήγα ίπταται ο «Ίκαρος» του Γιώργου Αυγέρου, μια αναφορά στην ουσία της έγερσης, τον πόθο της ελευθερίας του ανθρώπου, που κινεί τα νήματα της ιστορίας.
Τα «Κεριά» του Χρήστου Μποκόρου «καίνε» ευλαβικά μπροστά στο προεπαναστατικό λάβαρο της Ύδρας με τον σταυρό και το φίδι, ενώ ο Θεόφιλος Χατζηπάνος, με το γυναικείο πορτρέτο του, δίνει νέα μορφή στην Υδραία αρχόντισσα Ελένη Κριεζή, η παραδοσιακή φορεσιά της οποίας φιλοξενείται σε προθήκη του μουσείου.
Δίπλα στην ασημένια λήκυθο με την ταριχευμένη καρδιά του Ανδρέα Μιαούλη πάλλεται το ρομαντικό πάθος του ιεροφάντη-δημιουργού από τον Τάσο Μαντζαβίνο, που αποζητά τη λύτρωση σε ένα ιδανικό ζωής.
Όσο για τη «Σαλή» του Δημήτρη Χαντζόπουλου, με τη σπαρακτική κραυγή της, που μοιάζει να γεμίζει τον χώρο, διεκδικεί μέσα στο μουσείο το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης, ανάμεσα σε μαντιλοφορεμένες αρχόντισσες και βαρύτιμα κεντήματα.
Ο φιλότεχνος θα γοητευθεί από εύστοχα επιλεγμένα έργα για τα οποία, σύμφωνα με τον Σωτήρη Φέλιο, «ταιριάζει αυτό που είχε πει ο Έζρα Πάουντ για τα βιβλία: "περικλείουν και διασώζουν μέσα τους εκείνο το παρελθόν που αξίζει να ζήσει στο μέλλον"».
Η συνομιλία ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον που οραματίζονται και αποτυπώνουν οι σύγχρονοι καλλιτέχνες αποδεικνύεται ιδιαίτερα γόνιμη, καθώς ο σχεδιασμός της έκθεσης είναι τέτοιος που ξεπερνά τον σκόπελο μιας παθητικής περιήγησης ανάμεσα σε παρατεταγμένα έργα τέχνης.
Διατρέχοντας τους χώρους του Ι.Α.Μ.Υ., τα ίχνη του ιστορικού μας παρελθόντος συνομιλούν, συμπληρώνονται ή αντιπαραβάλλονται με έργα 33 συνολικά σημαντικών σύγχρονων Ελλήνων δημιουργών.
Οι καλλιτέχνες που έργα τους φιλοξενούνται είναι οι: Ηώ Αγγελή, Αλέξης Ακριθάκης, Μανώλης Αναστασάκος, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Γιώργος Αυγέρος, Μαριλίτσα Βλαχάκη, Μαρία Γιαννακάκη, Νίκος Εγγονόπουλος, Κωνσταντίνος Κακανιάς, Χριστόφορος Κατσαδιώτης, Θεόφιλος Κατσιπάνος, Κωνσταντίνος Κερεστετζή, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Γιώργος Λάππας, Αλέκος Λεβίδης, Μιχάλης Μανουσάκης, Τάσος Μαντζαβίνος, Τάσος Μισούρας, Γιάννης Μόραλης, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Χρήστος Μποκόρος, Χρόνης Μπότσογλου, Λεωνίδας Παπαδόπουλος, Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Βασίλης Παπανικολάου, Κώστας Παπανικολάου, Κώστας Παπατριανταφυλλόπουλος, Τάσος Παυλόπουλος, Νίκος Σίσκος, Takis, Δημήτρης Τάταρης, Δημήτρης Χαντζόπουλος και Αντώνης Χουδαλάκης.
«Οι Εξεγερμένοι»
Ιστορικό Αρχείο - Μουσείο Ύδρας
Έως 31 Αυγούστου 2021
Ωράριο λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή: 09:00-16:00 & 19:30-21:00