Μένω στην Αλόννησο και συγκεκριμένα στη Στενή Βάλα από τότε που γεννήθηκα. Η οικογένειά μου ήταν όλοι ψαράδες. Όσο μεγάλωνα, το χωριό ήταν ένα κλασικό ψαροχώρι, να φανταστείς δεν είχαμε καν ρεύμα. Τώρα βέβαια είναι πολύ διαφορετική η κατάσταση. Ο τουρισμός έχει μπει στη ζωή μας, αλλά ευτυχώς δεν μας έχει αλλοιώσει. Ίσως επειδή το χωριό έχει παραμείνει στα χέρια ντόπιων.
Το αντίθετο συνέβη στο Παλιό Χωριό, τη Χώρα της Αλοννήσου. Υπήρξε η πρωτεύουσα του νησιού έως το 1965, όταν ένας καταστροφικός σεισμός ανάγκασε τους κατοίκους να την εγκαταλείψουν. Το χωριό παρέμεινε πρακτικά εγκαταλελειμμένο μέχρι που ανακαλύφθηκε στις επόμενες δεκαετίες από Ευρωπαίους, κυρίως Άγγλους και Γερμανούς, οι οποίοι αγόρασαν και ανακατασκεύασαν, με απόλυτο σεβασμό στην ντόπια αρχιτεκτονική, πολλά παλιά σπίτια. Τώρα παρατηρείται ένα άλλο φαινόμενο. Σιγά σιγά οι ξένοι αποχωρούν, λόγω ηλικίας οι περισσότεροι, και οι ντόπιοι παίρνουν πίσω τα σπίτια και τα μετατρέπουν είτε σε τουριστικά καταλύματα είτε σε καταστήματα εστίασης.
Μια από τις σημαντικότερες στιγμές της ζωής μου ήταν όταν το καλοκαίρι του 1985 εγώ και ο πατέρας μου, βουτώντας για σφουγγάρια, ανακαλύψαμε σε βάθος περίπου 30 μέτρων το Ναυάγιο της Περιστέρας. Πρόκειται για τον «Παρθενώνα των Ναυαγίων», ένα από τα σημαντικότερα ναυάγια των κλασικών χρόνων, καθώς μιλάμε για το μεγαλύτερο αθηναϊκό εμπορικό πλοίο της κλασικής περιόδου που έχει βρεθεί και συμβολίζει με τρανό τρόπο τη ναυτική υπερδύναμη της Αθήνας την εποχή εκείνη. Το πλοίο κουβαλούσε περισσότερους από 3.000 αμφορείς γεμάτους κρασί, προερχόμενους από τη Μένδη, που ήταν αρχαία πόλη της Χαλκιδικής, και την Περπάρηθο, όπως ονομαζόταν στα αρχαία χρόνια η Σκόπελος. Η βύθιση του πλοίου χρονολογήθηκε, μετά τις επισταμένες αρχαιολογικές έρευνες, μεταξύ 425 και 415 π.Χ.
Η Αλόννησος μέχρι το πρόσφατο παρελθόν ήταν ένα πολύ απομονωμένο νησί. Υπήρξε, μην ξεχνάς, και τόπος εξορίας. Χαρακτηριστική της τότε απομόνωσης του νησιού είναι μια ιστορία που έχουν καταγράψει ταξιδιώτες, όταν άκουσαν στην εκκλησία να μακαρίζουν τον βασιλιά Γεώργιο Α’, ενώ βασιλιάς ήταν πια ο Κωνσταντίνος!
Η πολύ καλή κατάσταση του ναυαγίου και των ευρημάτων οδήγησε τις αρχές στην απόφαση να μετατρέψουν την περιοχή στον πρώτο επισκέψιμο υποθαλάσσιο αρχαιολογικό χώρο της Ελλάδας το καλοκαίρι του 2020. Το ναυάγιο είναι πλέον ανοιχτό σε δύτες αναψυχής, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να το εξερευνήσουν, με την καθοδήγηση έμπειρων δυτών. Όσοι δεν έχουν μυηθεί στην τέχνη των καταδύσεων μπορούν να εξερευνήσουν το ναυάγιο από τη στεριά, μέσω μιας εφαρμογής εικονικής περιήγησης που προσφέρει το Κέντρο Ενημέρωσης και Ευαισθητοποίησης Κοινού.
Μιλώντας για μουσεία, θα ήθελα να κάνω μια μικρή αναφορά και στο δικό μου μουσείο, το Μουσείο Αλοννήσου Κώστα και Αγγέλας Μαυρίκη. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2000 με τον πρώτο όροφο και τα επόμενα χρόνια πρόσθεσα τους υπόλοιπους.
Σήμερα είναι χωρισμένο ως εξής: στο υπόγειο βρίσκεις το λαογραφικό τμήμα, διαρρυθμισμένο σαν ένα μικρό χωριό με μικρά σπιτάκια που φιλοξενούν επαγγέλματα που χάθηκαν. Στον πρώτο όροφο υπάρχει το ναυτικό τμήμα με έμφαση στην περίοδο του 17ου και 19ου αιώνα. Εδώ εκτίθενται στολές ναυτικών, ο οπλισμός τους, διάφορα αντικείμενα που είχαν στα σκάφη τους, καθώς και αντικείμενα που έφερναν πίσω στο νησί τους για τη διακόσμηση των σπιτιών τους. Επίσης εδώ βρίσκεις και γυναικείες φορεσιές της περιόδου και αντίστοιχα αντικείμενα.
Στον δεύτερο όροφο υπάρχει το πειρατικό τμήμα, το οποίο απεικονίζει την πειρατική δραστηριότητα στο νησί της Αλοννήσου. Το νησί λέγονταν για πολλά χρόνια και Κλεπτοφωλεαί ή Διαβολονήσια, λόγω της έντονης πειρατικής παρουσίας. Στον ίδιο όροφο στεγάζεται και το στρατιωτικό τμήμα του μουσείου. Στον τελευταίο όροφο βρίσκονται τα γραφεία μας και ένα μικρό καφέ. Στο κτίριο υπάρχει επίσης και πολυχώρος εκδηλώσεων, όπου διοργανώνονται εκθέσεις κυρίως νέων καλλιτεχνών, ομιλίες και μικρά συνέδρια.
Ο επισκέπτης λοιπόν έχει πολλά πράγματα να δει, σε συνδυασμό βέβαια με τη φύση και τις πολλές και ωραίες παραλίες, τα δυνατά χαρτιά του νησιού. Θα πρέπει να κάνω ειδική μνεία στις καταπληκτικές ψαροταβέρνες που διαθέτουμε, αποκλειστικά με φρέσκα ψάρια. Δεν υπάρχει κατεψυγμένο ψάρι.
Η Αλόννησος μέχρι το πρόσφατο παρελθόν ήταν ένα πολύ απομονωμένο νησί. Υπήρξε, μην ξεχνάς, και τόπος εξορίας. Χαρακτηριστική της τότε απομόνωσης του νησιού είναι μια ιστορία που έχουν καταγράψει ταξιδιώτες, όταν άκουσαν στην εκκλησία να μακαρίζουν τον βασιλιά Γεώργιο Α’, ενώ βασιλιάς ήταν πια ο Κωνσταντίνος!
Ένα από τα πρόσωπα που ξεχωρίζω στο νησί είναι ο Γιώργος Βυθούλκας. Πρόκειται για έναν παγκοσμίως γνωστό γκουρού ομοιοπαθητικής. Θα μπορούσα να τον χαρακτηρίσω και ίνδαλμα. Ο κ. Βυθούλκας, λοιπόν, αν και δεν κατάγεται από την Αλόννησο, αγάπησε το νησί και δημιούργησε την ακαδημία του εδώ. Η ακαδημία είναι πασίγνωστη σε όλη την υφήλιο και προσελκύει κάθε χρόνο περίπου 700-900 φοιτητές από όλο τον κόσμο.
Απολαμβάνω ιδιαίτερα τη διαδρομή από την Αλόννησο στο γειτονικό νησί, την Περιστέρα. Η Περιστέρα πια είναι εγκαταλελειμμένη, πέρα ίσως από κάποιους βοσκούς, αλλά το 1960 είχε περίπου 70 κατοίκους. Αποτελεί ένα από τα καταφύγια της μεσογειακής φώκιας, ενώ λειτουργεί ως φυσικός κυματοθραύστης όταν αγριεύουν τα μελτέμια. Εκεί βρίσκονται και παλιά ορυχεία που αξίζει να τα επισκεφθείς.
Αν είχα τη δυνατότητα να αλλάξω κάτι, θα τοποθετούσα σκεπές στα σπίτια στο Πατητήρι. Πιστεύω πως θα αναδείκνυε τη γραφικότητα του οικισμού.
Αγαπημένη ασχολία το καλοκαίρι είναι η παρέα με φίλους που επισκέπτονται το νησί. Ο χειμώνας είναι αφιερωμένος στη συντήρηση του μουσείου.
Ο Κώστας Μαυρίκης έχει συγγράψει δώδεκα βιβλία και έχει δημιουργήσει το Αρχείο Μελετών Αλοννήσου και Ερημονησίων. Για τη συμβολή του στη διάσωση της τοπικής ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς έχει βραβευθεί από την Ακαδημία Αθηνών.